Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.1998, Qupperneq 14

Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOl.TI 11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
VTsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysíngar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Vísindi í fjötrum
í iðnaðarráðuneytinu liggur tilbúið til undirskriftar
plagg þar sem ráðherra veitir íslenskum hveraörver-
um ehf. rannsóknarleyfi til hagnýtra rannsókna á ör-
verum á nánar tilgreindum jarðhitasvæðum á íslandi.
Um er að ræða sérleyfi þar sem jafnframt eru veitt fyr-
irheit um forgang að áframhaldandi sérleyfi til rann-
sókna á örverum á jarðhitasvæðunum eftir að rann-
sóknarleyfið rennur úr gildi, að fimm árum liðnum.
Sérleyfi þetta tekur til leitar, söfnunar og rannsókna á
örverum á jarðhitasvæðum á íslandi í hagnýtum til-
gangi. Iðnaðarráðherra sagði í gær að málið væri í
undirbúningi en gat ekki sagt hvenær leyflð yrði form-
lega gefið út.
Fátt hefur valdið meiri deilum í samfélaginu undan-
farin misseri en gagnagrunnsfrumvarpið. Samkvæmt
því skal veita einum aðila, íslenskri erfðagreiningu,
sérleyfi til rekstrar miðlægs gagnagrunns með heilsu-
farsupplýsingum íslendinga næstu 12 árin. í miðjum
þeim átökum skýtur upp kollinum fyrirtæki, íslenskar
hveraörverur, sem að meirihluta er í eigu aðstandenda
íslenskrar erfðagreiningar. Þegjandi og hljóðalaust
undirbýr iðnaðarráðuneytið sérleyfi fyrir þetta fyrir-
tæki og virðist þá engu skipta að annað íslenskt fyrir-
tæki hefur í áratug stundað rannsóknir á hitakærum
örverum. í það verkefni hafa farið hundruð milljóna
króna, meðal annars úr norrænum iðnþróunarsjóðum.
Þetta fyrirtæki, Genís, er í eigu Pharmaco, Háskóla
íslands og fleiri aðila. Stjórnarformaður þess segir að
fótunum verði kippt undan rekstri þess fái annar aðili
einkaleyfi til rannsóknanna. Hann segir fyrirtækið
aldrei hafa sóst eftir sérleyfum á þessu sviði til þess að
ýta öðrum út. Slíkt væri nýtt í íslensku þjóðfélagi og
raunar væru sérleyfi eitthvað sem talið var tilheyra
fortíðinni. Stjórnarformaðurinn áskilur sér að vonum
rétt til skaðabóta veiti iðnaðarráðherra einkaleyfi til
þessara rannsókna.
Áætlanir iðnaðarráðuneytisins um að útiloka aðra
en íslenskar hveraörverur frá þessum rannsóknum og
hagnýtingu þeirra eru út í hött. íslenskar hveraörver-
ur eiga að fá sama rétt og aðrir til þeirra rannsókna en
ekki forréttindi sem verða til þess eins að eyðileggja
dýrmætt rannsóknarstarf annarra. í yfirlýsingu frá ís-
lenskum hveraörverum í gær sagði að torsótt væri að
fá inn nægjanlegt fjármagn til þess að byggja upp öfl-
uga starfsemi hér á landi nema til kæmi einhvers kon-
ar sérleyfi. Þann vanda fyrirtækisins getur iðnaðar-
ráðuneytið ekki leyst með því að ganga á rétt annarra.
Ráðherra segir starfsmann sinn hafa unnið að mál-
inu frá því í vor og í nánu samstarfi við vísindamenn
á þessu sviði. Það kannast Þorsteinn Sigfússon, eðlis-
fræðiprófessor og formaður Rannsóknarráðs ríkisins,
ekki við. Hann setur mikinn fyrirvara við þessa fyrir-
huguðu leyfisveitingu og bendir á að Rannsóknarráð
geri ráð fyrir því að þekkingariðnaður vaxi mjög hér á
landi á næstu árum. Hann muni meðal annars fela í
sér nýtingu sérþekkingar og viðskiptatækifæra í fram-
haldi af því.
Augljóst má því vera að sérleyfi eins aðila setur
miklar skorður í þeirri framþróun og gengur gegn
þeim hugmyndum sem menn hafa um frjálsan markað
og frjáls vísindi. Undirbúningur rannsóknarsérleyfis-
ins í iðnaðarráðuneytinu sýnir að það er á villigötum.
Iðnaðarráðherra hefur enn tækifæri til þess að snúa
frá þeirri villu.
Jónas Haraldsson
FOSTUDAGUR 11. DESEMBER 1998
I kvöldfréttum Sjónvarps 7. þ.m.
lýstir þú þeirri skoðun þinni, að
hið kristna viðhorf væri að gera
náunganum gott og þar með væri
rétt að við tækjum afstöðu með
frumvarpinu um gagnagrunn á
heilbrigðissviði. Jafnframt sagðir
þú, að hin mikla andstaða, sem
læknar og visindamenn hefðu
uppi gegn því, væri hættuleg og
illa rökstudd. Þá léstu þau orð
falla, að allir kristnir menn mættu
hafa skoðun á þessu frá siðferði-
legum og trúarlegum sjónarhóli og
nefndir t.d. biskupinn til sögunn-
ar. Ætla ég hér með að leyfa mér
að slást í þennan hóp.
Ég er alveg sammála þér og sr.
Jakobi Ág. Hjálmarssyni, að krist-
inn maður hlýtur að taka afstöðu
á grundvelli þess, hvort hann telji
málatilbúnaðinn verða samborg-
urum sínum til gagns eður ei og
sú afstaða mun einnig ráða, hvort
hann tekur þátt í tiltæki þessu,
þegar á framkvæmdina reynir.
Hjálmar Jónsson alþingismaður. - „Á hvaða plánetu hefur þú verið?“
spyr greinarhöfundur.
Osiðlegt, hættu-
leg og ókristilegt
- svar til Hjálmars Jónssonar alþm.
vegar ekki orðið var við
mikla þátttöku stjórn-
málamanna í þessari
umræðu og allra síst
þingmanna stjórnar-
meirihlutans, sem ætla
að tryggja máli þessu
framgang nú á jólafóst-
unni. Þessir þingmenn
voru þó búnir að taka
afstöðu í málinu í vor
eftir flokkspólitískum
línum (og að því er
virðist ekkert frekar af
kristnum sjónarhóli)
áður en það komst í há-
mæli og áður en vitinu
var komið fyrir ykkur
og þið þvinguð til að
leggja málið fram til al-
mennra umræðna.
„Söfnun tæmandi upplýsinga um
alla þegna eins þjóðfélags á
einn stað og á forræði einkafyrir-
tækis á viðskiptagrunni skapar
grundvöll gríðarlegrar valdasöfn-
unar. Þau völd geta spillt, þótt
síðar verði.“
Kjallarinn
Sigurbjörn
Sveinsson
læknir
Eins hlýtur hann
að skoða hvort eitt-
hvert annað fyrir-
komulag geti orðið
til meira gagns og
þá hvort það, sem
menn hafa á prjón-
unum, kunni að
skaða eða hefta
framgang þess, sem
betur reynist. Þá
verður einnig að
skoða hvert mál
með tilliti til þess,
hvort það getur
beinlínis skaðað
samborgarana og
lagt hömlur á frjáls-
an vilja þeirra til að
hafa áhrif á eigin
afdrif. Ég veit að
við erum sammála
um þetta og þaö er
grunnforsenda allr-
ar frekari hugsun-
ar í gagnagrunns-
málinu. Um annað
erum við sennilega
mjög ósammála og
varðar það ekkert
hið kristna sjónar-
horn.
Órökstudd
sjónarmið?
Það kemur mér mjög á óvart,
að þú skulir halda því fram, að
sjónarmið lækna og vísindamanna
séu illa rökstudd. Ég spyr nú bara:
Á hvaða plánetu hefur þú verið?
Síðan í vor hefur gríðarlegur fjöldi
greina birst í fjölmiölum, og ráðu-
neyti og þingmönnum hafa borist
tugir rökstuddra álitsgerða, sem
mæla gegn fjölmörgum atriðum í
þvi frumvarpi, sem þið ætlið nú að
fara að samþykkja. Ég hef hins
Þetta er alvarlegt umhugsunar-
efni.
Hættuleg sjónarmið?
í annan stað sagðir þú, og færð-
ir ekki rök fyrir þínu máli, að mál-
flutningur okkar væri hættulegur.
Þessari fullyrðingu er erfltt að
mæta, þar sem hún var sett fram
að því er virðist út í bláinn. Ég get
ekki túlkað hana á annan veg,
a.m.k þar til eitthvað annað kem-
ur fram en rakalaus andmæli við
andófinu og einhvers konar til-
burðir til að hindra málefnalega
og lýðræðislega umræðu.
Ég tel ekkert ókristilegt við það
að telja gagnagrunnsfrumvarpið
ósiðlegt, hættulegt, og skaðlegt vís-
indunum og framforum í læknis-
fræði. Ég hef rökstutt það aðeins
nánar i bréfi mínu og margra ann-
arra heilsugæslulækna til þín
dags. 30. nóv. sl. og þetta hefur
komið fram i álitum, sem ég hef
átt hlut að. Ég tel það meira að
segja mjög kristilegt og borgara-
lega skyldu mína að halda þessum
skoðunum á loft, ef ég tel, að sam-
borgurum mínum farnist betur, ef
famar verða aðrar leiðir, en ráð er
fyrir gert til að skýra snertiflöt
meingenanna og sjúkdómanna. -
Það mun fyrirhugaður gagna-
grunnur ekki gera.
Ókristileg sjónarmið?
Ég vil svo leyfa mér í lokin að
minna þig á eitt. Rauði þráður
hins nýja sáttmála er frelsi
mannsins, eins og Lúther benti
svo vel á. Til viðbótar því er einn
af undirtónum bæði nýja og
gamla testamentisins aðvörun við
takmarkalausu valdi. Eins og þú
veist vel hefur verið sagt: Vald
spillir, algert vald gjörspillir. í
þjóðfélagi okkar daga eru upplýs-
ingar eftirsóttar. Þeim fylgja völd.
Söfnun tæmandi upplýsinga um
alla þegna eins þjóðfélags á einn
stað og á forræði einkafyrirtækis
á viðskiptagrunni skapar grund-
völl griðarlegrar valdasöfnunar.
Þau völd geta spillt, þótt síðar
verði. Þær ástæður einar nægja
mér til að veita þessu máli alla þá
mótstöðu sem ég get, og það frá
kristnum sjónarhóli.
Sigurbjörn Sveinsson
Skoðanir annarra
Stjórnvöld og hámarksverð hlutabréfa
„Sú staðhæfíng að íslenskur fjármagnsmarkaður
sé að slíta bamsskónum verður varla dregin í efa ...
Fyrir liggur sú staðreynd að hvort sem mönnum lík-
ar betur eða verr, þá munu einkavædd ríkisfyrir-
tæki fyrr eða síðar lenda undir stjórnunarlegum
áhrifum þeirra einkafyrirtækja sem sjá sér mesta
hagnaðarvon í rekstri þeirra. Spurningin er hvort
stjórnvöld hefðu ekki mátt sjá þetta fyrir og verð-
leggja hlutabréfin með þeim hætti að tryggt væri að
hámarksverð fengist fyrir ríkisfyrirtækin á mark-
aði?“
EG í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 10. des.
Drifkraftur í einkavæöingu
„Ægivald ríkisvaldsins á íslenskum fjármála-
markaði er algjört, og með sölu á hlutabréfum í rík-
isviðskiptabönkunum er verið að leita leiða til að
losa þetta dauðahald ríkisvaldsins og stjómmála-
manna ... Það á að vera sérstakt fagnaðarefni fyrir
alla að íslenskur fjármálamarkaður sé orðinn það
þroskaður að allir landsmenn geta tekið þátt i þessu
mikla verkefni og það án þess að taka mikla áhættu.
Ekki geta stjórnmálamenn haft á móti því að al-
mennum launamönnum gefist kostur á slíku? Hér
sátu allir við sama borð, hinir efnameiri og þeir sem
minni fjárráð hafa. Þessi aðferð verðbréfafyrirtækja
og banka er sá drifkraftur sem skort hefur í einka-
væðingu ríkisfyrirtækja. Gagnrýni fárra stjórnar-
þingmanna breytir þar engu um.“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 9. des.
Gagnrýni á Hæstarétt
„Stjórnmálamenn hafa gagnrýnt að Hæstiréttur
hafi verið skipaður fimm dómurum en ekki sjö í
þessu máli, en dómurinn hefur alveg nákvæmlega
sama vægi þrátt fyrir það. Ég lít á þessa gagnrýni
stjómmálamanna á réttinn vegna þessa kvótamáls
sem einhvers konar pirring vegna þess að niðurstað-
an veldur því að taka verður kvótamálin til endur-
skoðunar á Alþingi ... Þetta er nú einu sinni æðsti
dómstóll landsins og mér finnst ekkert koma fram í
dómnum sem er ámælisvert, að mínum dómi.“
Helgi Laxdal í Degi 10. des.