Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.1999, Side 14

14
MÁNUDAGUR 18. JANÚAR 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst<§>ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.ís
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.,
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Búhyggindi taka við
Fyrirhyggja hefur ekki verið íslendingum í blóð borin
enda umhverfið þeim andstætt sem ekki lifðu fyrir líð-
andi stund með tiiheyrandi áhyggjuleysi af framtíðinni.
Enginn var maður með mönnum ef hann átti ekki stein-
steypu til að veðsetja enda tóku fjármálastofnanir ekki í
mál að skammta lán til annarra. Möguleikar einstaklinga
og fyrirtækja til að standa undir lánum skiptu litlu í
hugum bankamanna - það var eign í steinsteypu sem réð
fyrirgreiðslu og svo auðvitað sambönd vinaþjóðfélagsins.
Þeim sem reyndu af veikum mætti að spara var refsað.
Sparifé almennings var brennt á báli verðbólgu og
stórkostlegir fjármunir voru fluttir frá einstaklingum til
fyrirtækja.
Þetta fyrirkomulag var á margan hátt hentugt fyrir
stjórnmálamenn. Skömmtunarkerfi hentar stjórnmála-
mönnum er sitja við kjötkatlana. Ekkert tryggir endur-
kjör betur en fyrirgreiðsla við sérhagsmuni á kostnað al-
mannahagsmuna. Raunar var tilvera sumra stjórn-
málamanna og stjórnmálafLokka grundvölluð á fyrir-
greiðslu og vinargreiða. Greiðvikni á annarra manna fé
þótti sjálfsögð.
Lífeyrisréttur skipti litlu. Launamenn litu ekki á ið-
gjaldagreiðslur í lífeyrissjóð sem sjálfsögð búhyggindi.
Iðgjöldin voru fremur talin einhvers konar skattur sem
menn neyddust tU að inna af hendi tU að tryggja sér
lánsrétt í skömmtunarkerfi ofstjórnar fjármálamark-
aðarins.
Hægt og bítandi hefur viðhorf íslendinga tU framtíðar-
innar verið að breytast. Áhyggjulaust líferni líðandi
stundar er að mestu að baki og fyrirhyggja hefur náð að
skjóta rótum. Tvennt hefur ráðið mestu um þessar breyt-
ingar. í fyrsta lagi hafa stjórnvöld náð tökum á efnahags-
lífinu - stöðugleiki hefur komið í stað óðaverðbólgu. í
öðru lagi hefur ríkisvaldið hafið skipulagt undanhald af
fjármálamarkaðinum, samhliða auknu frelsi, þó enn sé
langt í að afskipti hins opinbera heyri sögunni tU.
Stöðugleikinn, frjálsræði og undanhald ríkisins hefur
skapað jarðveg fyrir framsækin fyrirtæki á fjármála-
markaði og búið tU áður óþekkt tækifæri fyrir ungt vel
menntað fólk.
Eitt helsta vandamál sem við íslendingar glímum við
er oflítiU spamaður. Margt bendir tU að þetta sé að breyt-
ast enda hefur verið skapað umhverfi sem fremur hvetur
en letur almenning tU sparsemi í stað eyðslu eins og áður.
Fjárfesting einstaklinga í hlutabréfum er merki um
breytt viðhorf og áhugi á auknum lífeyrisspamaði á nýju
ári undirstrikar þetta enn frekar. Svo kann að fara að
breytingar á lögum um lífeyrissjóði, þar sem almenningi
gefst kostur á að leggja 2% aukalega tU hliðar, auki spam-
að um aUt að fimm miUjarða króna á ári. Svipað er að
gerast hjá ríkissjóði sem að óbreyttu tekst að lækka
skuldir um 21 miUjarð króna á árinu. Ríkissjóður er með
öðrum orðum hættur að gefa út víxla á framtíðina sem
komandi kynslóðir neyðast tU að greiða með auknum
sköttum og/eða lakari opinberri þjónustu. Þessi lækkun
skulda ríkissjóðs næst þrátt fyrir að aðhald í ríkisfjár-
málum sé ekki eins og skyldi. Vandinn liggur hjá sveitar-
félögum sem eiga eftir að taka tU í sínum garði. Krónísk-
ur haUi sveitarsjóða með tilheyrandi skuldasöfnun er
vandamál sem glíma þarf við á komandi árum.
Líðandi stund skiptir okkur íslendinga enn miklu og sú
lífssýn endurspeglast vel í gífurlegum innflutningi með
tilheyrandi haUa á verslun við útlönd. En flest bendir tU
að búhyggindi séu hægt og bítandi að ná yfirhöndinni.
Óli Björn Kárason
„í öllum tilvikum reyndist búnaöurinn svo sem til er ætlast," segir Hjálmar m.a. í greininni.
riksson viö sleppibúnaöinn.
- Porbjörn Á. Friö-
Bylting í öryggis-
málum þjóðarinnar
Kjallarinn
Hjálmar Arnason
alþingismaöur
farið. Að auki má
ávallt handstýra
sjálfu sprengiskotinu.
Fróðir aðilar fullyrða
við mig, að með til-
komu slíks búnaðar í
skipum hefði mátt
bjarga mörgum'
mannslífum.
í tilraunum Iðn-
tæknistofnunar með
búnað þennan var
hann reyndur við
ólíkustu aðstæður: í
sjó, við mikla bleytu,
við högg, við reyk og
aðrar aðstæður sem
of langt mál yrði hér
upp að telja. í öllum
tilvikum reyndist
„I sjávarháska við erfíðar að-
stæður getur hver mínúta skipt
máli. Hinn nýi búnaður felur
einmitt í sér þau augnablik sem
geta skipt sköpum milli lífs og
dauða. Þess vegna er hann mik■
ilvægur
Þann 6. janúar sl.
lauk á vegum Iðn-
tæknistofnunar próf-
unum á sjósetningar-
búnaði fyrir björgun-
arbáta. Gerðar voru
um það bil 1500 til-
raunir við ólíkustu
aðstæður og er
skemmst frá því að
segja að hvergi geig-
aði búnaðurinn. Með
sanni má segja að þar
með hafi fengist stað-
festing á búnaði sem
veldur byltingu hvað
varðar öryggismál
sjómanna. Hugvitið
er íslenskt og upp-
finningamaðurinn
heitir Þorbjörn Frið-
riksson, efnafræðing-
ur í Kópavogi.
Skynjar hættuna
Nýmælið við um-
ræddan búnað fyrir
björgunarbáta byggist
á skynjurum sem
komið er fyrir víða
um skip eða bát,
tölvustýringu og
sprengihleðslu við
björgunarbát. Skynjararnir greina
hitastig við bruna, þrýsting, ef bát-
ur sekþur og aðra þætti sem máli
skipta. Tölvuforrit les af skynjur-
unum og sendir boð til búnaðarins
ef ástæða er til með þeim afleið-
ingum að björgunarbátnum er
skotið frá skipinu og blæs út í kjöl-
búnaðurmn svo sem til er ætlast. I
sjávarháska við erfiðar aðstæður
getur hver mínúta skipt máli.
Hinn nýi búnaður felur einmitt í
sér þau augnablik sem geta skipt
sköpum milli lífs og dauða. Þess
vegna er hann mikilvægur. Þess
vegna ber að þakka hugvitsmann-
inum Þorbirni Friðrikssyni fyrir
eljusemi hans og hugvitssemi á
þessu sviði.
Kerfi hins opinbera má
ekki bregðast
ítrekað hefur reglugerð um
björgunarbúnað báta og skipa verið
frestað, að minnsta kosti hvað varð-
ar skylduna til að hafa sjálfvirkan
sleppibúnað um borð í skipum.
Röksemdin hefur einatt verið sú að
slíkur búnaður sé ekki til staðar.
Ýmsir hafa dregið þann rökstuðn-
ing í efa og benda m.a. á búnað frá
Sigmund í Vestmannaeyjum.
Ekki skal lagður dómur á þær
forsendur en hitt má þó ljóst vera
að nú liggur fyrir hlutlaus úttekt á
byltingarkenndum búnaði í þágu
öryggismála sjómanna. Þess
vegna hljóta þær skyldur að
hvíla á stjórnvöldum að ganga
þegar í stað frá reglugerð
þannig að íslenskum bátum og
skipum verði skylt að hafa slík-
an búnað um borð. Hvert eitt
mannslíf skiptir máli og er sú
röksemd í sjálfu sér nóg.
Ég trúi því að íslenskir útgerð-
armenn sjái hag sinn og sóma i
því að bregðast nú skjótt og vel
við og tryggja sjómönnum sín-
um það öryggi sem Þorbjöm Frið-
riksson hefur skapað. Það skýtur
að minnsta kosti skökku við ef út-
lendingar sýna þessu mæta örygg-
ismáli meiri áhuga en innlendir
aöilar. Ég hef svo sem enga
ástæðu til að ætla að svo verði.
Hjálmar Árnason
Skoðanir annarra
Takmörkuð samvinna á þingi
„Þær breytingar sem Alþingi hefur nú samþykkt
á lögunum um stjórn fiskveiða munu augljóslega
leiða til þess að ágreiningurinn um réttinn til að fá
úthlutun á kvóta mun fara dómstólaleiðina á ný og
enda fyrir Hæstarétti... Sá vandræðagangur sem var
á vinnslu málsins í þinginu undirstrikar hversu
flókið og vandasamt það er að krukka í lög af þessu
tagi. Stjórnarliðar voru fram á síðustu stundu að
breyta niðurstöðum sínum. Þetta hleypti illu blóði í
stjórnarandstöðuna, enda virðist samstarf stjórnar
og stjórnarandstöðu um framvindu málsins í þing-
inu hafa verið mjög af skornum skammti ... Það er
auðvitað óheppilegt í svo mikilvægu máli.“
Elías Snæland Jonsson í Degi 15. jan.
Landlausir félagsmenn
„Að undanfórnu hafa ítrekað komið upp deilur
vegna skipulags verkalýðshreyfmgarinnar og hvort
tiltekin verkalýðsfélög eigi heima innan einstakra
stéttarfélagasambanda eða ekki... Það er sérkennilegt
að í allri þessari umræðu hefur ekkert verið minnst
á frelsi félagsmanna sjálfra. Mikið er gert úr sjálfsfor-
ræði og valfrelsi einstakra verkalýðsfélaga, en greini-
lega er litið svo á að engu máli skipti hvort félags-
mennirnir eigi eitthvert valfrelsi eða sjálfsákvörðun-
arrétt í þessum efnum; þeir eiga bara að hlýða for-
ingjunum og flytjast milli sambanda eftir því sem um
semst á toppnum ... Stór hluti launþega á hvorki val
um hvort hann á yfir höfuð aðild að stéttarfélagi eða
ekki né því í hvaða félagi hann lendir."
Úr Vef-Þjóviljanum 13. jan.
Mannlíf á öðru farrými
„Hugmynd rikisstjórnarinnar um að leggja fé í
uppbyggingu menningarhúsa á landsbyggðinni er
ágæt og á fullan rétt á sér og er andsvar við dýrri
tónlistarhöU sem einnig á að byggja í Reykjavík ...
Menningarhús er ekki bara sett upp til að menn séu
þar gestir heldur ekki síður þátttakendur í starfi og
listsköpun. Með þessari ákvörðun er ríkisstjórnin að
setja gróandi mannlíf á annað farrými á stöðum sem
ættu ekkert síður að fá opinbert fé í menningarhús
... Þess vegna verður ríkisstjórnin að endurskoða
þessa ákvörðun sína og setja ekki öflug byggðasvæði
hjá í svo mikilvægri áætlun sem uppbygging menn-
ingarhúsa er.“
Guðni Ágústsson j Mbl. 15. jan.