Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1999, Síða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverö 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Gjaldþrot
byggðastefnunnar
Utandagskrárumræða um byggðavandann á Alþingi
siðastliðinn mánudag var, eins og flestir áttu von á,
ófrjó - tímaeyðsla þingmanna sem telja það sitt helsta
hlutverk að taka til máls á Alþingi þegar færi gefst.
Enginn benti á raunveruleg úrræði til að styrkja
byggðir sem standa höllum fæti. Enginn hafði kjark til
að benda á hið augljósa, en allir voru sammála um að
vandi steðjar að. Tilgangsleysið var algjört.
Á sama tíma og þingmenn eyða tímanum í innan-
tómt hjal um vanda landsbyggðarinnar horfa íbúar
einstakra sveitarfélaga til framtíðarinnar örvænt-
ingarfullir enda hjól atvinnulífsins stöðvuð eða í þann
veginn að stöðvast. Ekki bætir síminnkandi gæði
þeirrar menntunar sem boðið er upp á víða um land í
grunnskólum, eins og berlega kom fram hér í DV í
gær.
Utandagskrárumræða á Alþingi breytir engu í köld-
um veruleika sem blasir við hundruðum fjölskyldna
um allt land sem eru föst í byggðagildru.
Fyrir rúmlega 100 starfsmenn Rauðsíðu á Þingeyri
skiptir engu hvort nýtingarstuðlar sjó- og landvinnslu
eru réttir eða rangir, eins og Einar Oddur Kristjáns-
son, þingmaður þeirra, hélt fram. Töfralausnir hafa
aldrei hjálpað neinum. Áhyggjur þeirra sem óttast um
vinnuna nú minnka ekkert þó almennt atvinnuástand
sé gott hér á landi og hafi sjaldan verið betra, eins og
sjávarútvegsráðherra benti á í umræðunum.
Hreinskilin umræða um vanda dreifðra byggða er
það sem allur almenningur er að leita að og bíða eftir.
Þingmenn, jafnt sem fjölmiðlar verða að fara tala
hreint út. íslendingar hafa ekki fjárhagslega getu til
þess að halda öllu landinu í byggð á sama tíma og
reynt er að tryggja að almenn lífskjör hér á landi séu
a.m.k. ekki verri en gengur og gerist í nágrannalönd-
unum.
Utandagskrárumræða á Alþingi mun ekki breyta
þeim köldu staðreyndum að ekki verður komið í veg
fyrir byggðaröskun. Það skiptir engu hvaða ráðum
verður beitt. Þingmenn sem ætla sér með handafli og
opinberum aðgerðum að koma í veg fyrir eðlilega
byggðaþróun eru ekki að gera annað en að riða þétt
net byggðagildru sem heilu fjölskyldurnar eru fastar í.
Byggðastefna undanfarinna áratuga er orðið eitt
helsta þjóðfélagsmein síðari áratuga. Markmiðið hefur
verið að halda fólkinu í sínu héraði í stað þess að að-
stoða það við að fmna sér búsetu þar sem möguleikar
þess i leit að lífshamingju og þokkalegri afkomu eru
mestir. Á sama tíma hefur skipulega verið grafið und-
an sjálfsbjargarviðleitni með því að gera þau verðmæti
sem sköpuð eru í dreifbýli upptæk að stórum hluta og
flytja þau á Austurvöll og í Arnarhvál. Höfuðborgar-
svæðið sogar þannig lífskraftinn úr byggðarlögum sem
annars gætu átt góða lífsmöguleika. Þingmenn, sem
telja sig knúna til að tala til mál í utandagskrárum-
ræðu á Alþingi, ættu því að beina athyglinni að þeirri
fjármagnsryksugu, sem þeir hafa búið til, eingöngu
svo þeir megi skammta landsbyggðinni aftur úr hnefa.
Óli Björn Kárason
Tveggja til þriggja prósenta árlegar almennar launabreytingar eru kjarabætur sem samrýmast markmiði um
langtíma stöðugleika. Hafa ber slíkt í huga í næstu samningum. - Fundað í Karphúsinu.
Stöðugleikinn
Kjallarinn
viðskiptafræðingur
menntuðu þjóðir sem
við viljum bera okkur
saman við. Með þeim
fékkst almenn viður-
kenning á þeirri stað-
reynd að raungildi
þjóðarframleiðslu og -
tekna ráðast ekki af
kjarasamningum held-
ur af þeim verðmætum
sem til skipta eru á
milli þegna þjóðfélags-
ins.
Samkeppnisstaða
einkageirans
Hér er í raun komið
að kjarna málsins. Við
þau skilyrði sem nú
„Aukin framleiöni er ein helsta
forsenda hagvaxtar þjóðar með
fulla nýtingu framleiðsluþátta
en vart er við því að búast að ár-
legur vöxtur hennar geti verið
meiri en tveir til þrír af
hundraði. “
Á fyrstu mánuð-
um yfirstandandi
árs, þegar vart varð
við að verðlag færi
hækkandi umfram
það sem talið var
samrýmast stöðugu
verðlagi, heyrðust
þær raddir að hér
væri um tíma-
bundnar breytingar
verðlags að ræða
sem kæmu til með
að ganga til baka
þegar liði fram á
vor og sumar og
ástæðulaust væri að
hafa nokkrar
áhyggjur af.
Sömu sögu má
segja frá fyrra mán-
uði er greinilegt var
að það svigrúm til
verðhækkana sem
fyrir hendi var var
að verða uppurið ef
markmið stöðuleika
ættu að nást.
Höfum séð
hann svartari
Nú gerist það að
neysluverðsvístala
hækkar um 0,8% á milli mánaða
sem samsvarar verbólguhraða
sem nemur um tíu af hundraði.
Landinn hefur svo sem séð hann
svartari en slíkur hraði verðbólgu
einkenndi sjöunda áratug þessar-
ar aldar sem var þó í augum
flestra stöðugleikatímabil uns
samdráttarárin á ofanverðum ára-
tugnum brustu á. Ástæðulaust er
að fjölyrða um verðlagsþróun
næstu tvo áratugi.
Það var ekki fyrr en í byrjun
þessa áratugar sem tókst með hin-
um rómuðu þjóðarsáttarsamning-
um að ná verðlagsþróun hérlendis
á það stig sem einkennir þær sið-
eru fyrir hendi í þjóðarbúskapn-
um verður hagur eins ekki bættur
í bráð nema hagur annars sé
skertur með einum eða öðrum
hætti. Til lengdar horfir dæmið að
nokkru öðruvísi við þegar tekið er
tillit til skiptingar þeirrar aukn-
ingar tekna sem vænta má er fram
líða stundir. Þessi staðreynd ætti
að vera ljós. Vart verður hert svo
að almennum rekstri, hvorki
einka né opinberum, að til halla
horfi.
Aukist launakostnaður ríkis og
sveitarfélaga umfram tekjur
þeirra hlýtur sú aukning að kalla
á niðurskurð framkvæmda eða aö
með einhverju móti verði seilst í
vasa skattborgaranna eftir aukn-
um tekjum sem taka gjarnan á sig
mynd þjónustugjalda. Samkeppn-
isstaða einkageirans er að þessu
leyti á margan hátt verri því á
þeim sviðum sem virk samkeppni
ríkir verða neytendur ekki krafðir
um hærra vöruverð. Fyrirtæki
eru þá hvött til hagræðingar sem
getur bitnað illþyrmilega á starfs-
mönnum þeirra, gefist ekki færi
frekari sóknar á markaði. Dæmi
þess eru mýmörg, þó einkum að
utan, að fyrirtæki þurfi að grípa
til fjöldauppsagna sem liðar í fjár-
hagslegri endurskipulagningu.
Aukin framleiðni
Það eru gömul sannindi og ný,
að sökum þess hversu þungt
launakostnaður vegur í rekstri
fyrirtækja megi búast við því að
almennar verðlagsbreytingar
stjórnist í megindráttum af mis-
muni hagvaxtar reiknuðum á
grunni mannafla og almennra
launabreytinga á milli ára. Auk-
in framleiðni er ein helsta for-
senda hagvaxtar þjóðar með fulla
nýtingu framleiðsluþátta en vart
er við því að búast að árlegur
vöxtur hennar geti verið meiri en
tveir til þrír af hundraði.
Tveggja til þriggja prósenta ár-
legar almennar launabreytingar
eru því þær kjarabætur sem sam-
rýmast markmiði um langtíma
stöðugleika. Hafa ber slíkt í huga í
næstu samningum. Er þá ekki tek-
ið tillit til annarra þátta er raskað
gætu slíku jafnvægi s.s. aukinnar
eftirspurnar vegna almennt greið-
ari aðgangs að lánsfé. Vissulega er
það þversagnarkennt að stöðug-
leiki geti skapað aðstæður sem
taldar hafa verið jákvæðar og einn
af kostum hans en verða honum
síðar að falli.
Kristjón Kolbeins
Skoðanir annarra
Forsenda fýrir sáttum
„Þegar útgerðin hefur annars vegar verið losuð
við þau höft, sem fylgja takmörkun ffamsals, og hins
vegar horfið frá fyrri hugmyndum um brúttókostn-
aðargreiöslur útgerðarfyrirtækja er ljóst, að svo vel
hefur verið búið i haginn fyrir útgerðarfyrirtækin
að vel rekin útgerðarfyrirtæki eiga að geta greitt í
sameiginlegan sjóð sanngjaman hluta af auðlind-
arentunni, þeim umframhagnaði, sem verður til í
sjávarútvegi. Slík greiðsla er er ein af forsendunum
fyrir því, að almenningur geti litið svo á, að víðtæk
sátt hafí tekizt um fiskveiðistjómarkerflð ... Hag-
ræði útgerðarinnar af frjálsu framsali og réttlátum
kostnaðargreiðslum er augljóst."
Úr forystugrein Mbl. 15. júní.
Vísitala og verðbreytingar
„Vísitölu neysluverðs er ætlað að mæla verðbreyt-
ingar en ekki útgjöld heimilanna. Mælingarnar
byggjast á því að fylgst er með verði á sömu vöm og
þjónustu og því ber að einangra veröbreytingar
vegna aukinna gæða frá almennum verðbreytingum.
Frá því að núverandi grunnur vísitölu neysluverðs
var tekinn upp i apríl 1977 hefur Hagstofan beitt
gæðaleiðréttingum við útreikning vísitölunnar ... Á
alþjóðavettvangi er vaxandi tillit tekið til gæðabreyt-
inga, enda hafa vísitöluútreikningar verið gagnrýnd-
ir fyrir að ofmeta verðbólgu vegna þess að þeir hafi
ekki tekiö tillit til gæðabreytinga."
Hannes Sigurðsson í Degi 15. júní.
Allt er endurtekning
„AUt sem ég skrifa er í vissum skilningi fólsun
(fals væri að mörgu leyti betra orð). Ég les og túlka,
og túlkanir-mínar set ég á blað. Minn stærsti draum-
ur er að einhver segi um þessar túlkanir mínar að
þær séu frumlegar, - það væri mín æðsta ósk að ein-
hver segði þetta frumlegar falsanir, þær væra þá
nýjar í vissum skilningi, eins og hús byggt á göml-
um grunni. Já, allt sem ég skrifa er endurtekning,
eitthvað sem hefur verið hugsað og skrifað áður,
túlkun á túlkunum."
Þrötur Helgason í Mbl. 15. júní.