Dagblaðið Vísir - DV - 05.07.1999, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 5. JÚLÍ 1999
DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÖLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning-ogjumbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- ög plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hernaðarveldi að falli komið
Flug tveggja rússneskra sprengjuflugvéla, TU-95 Bjarn-
anna, inn í íslenskt loftvarnarsvæði minnir óþægilega á
tíma kalda stríðsins, þegar slíkir atburðir voru algengir
og þóttu vart fréttnæmir. Ögrun og áminning um tilvist
öílugs hers var hluti af þeim leik sem þá var leikinn.
Bandaríkjastjórn hefur ekki viljað gera mikið úr flugi
rússnesku flugvélanna, enda þjónar það ekki pólitískum
markmiðum Vesturlanda. íslensk yfirvöld hafa einnig
haldið stillingu sinni en Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra hefur réttilega bent á að flugið undirstriki
nauðsyn þess að hér á landi sé hernaðarlegur viðbúnað-
ur.
Á sama tíma og sérfræðingar geta deilt um mikilvægi
þess að tvær úreltar rússneskar sprengjuflugvélar fari
inn í loftvarnarsvæði íslands og aðrar með fram strönd-
um Noregs má öllum vera ljóst að rússneski herbjörninn
er kominn að fótum fram.
TU-95 Birnirnir eru gamlar og þreyttar vélar sem
byggjast á yfir 40 ára gamalli tækni. Það er lýsandi fyrir
ástandið í Rússlandi að hernaðarveldi skuli þurfa að
styðjast við slíkar vélar í umfangsmestu hernaðaræfing-
um þess um langt árabil.
Rússneski herinn er ekki orðinn svipur hjá sjón og
slíkt kann að valda aukinni spennu innan Rússlands og
um leið skapa hættu á alþjóðavettvangi. Á síðasta áratug
hefur rússneskum hermönnum fækkað úr fimm milljón-
um manna í 1,2 milljónir. Flugherinn hefur ekki fengið
nýjar vélar frá 1992 og fær engar fyrr en í fyrsta lagi árið
2001. Eldsneytisskortur er svo mikill að flugmenn ná 25
flugtímum að meðaltali á ári, á sama tíma og lágmarks-
fjöldi flugtíma á Vesturlöndum er 200.
Sjö af hverjum tíu skipum rússneska flotans þarfnast
meiri háttar viðgerða. Fjöldi skipa hefur sokkið vegna
þess að skrokkurinn hefur verið ónýtur af ryði. Þjálfun
hermanna er svo bágborin að aðeins lítill hluti hersins
er í raun reiðubúinn til átaka. Hermenn fá ekki greidd
laun og þá skortir mat, fatnað og aðrar nauðsynjar. For-
ingjar í hernum leigja undirmenn í verkamannavinnu
eða senda þá út á götur til að betla sér til matar. Spilling
er orðin landlæg og eiturlyf flæða yfir.
Jafnvel kjarnorkuvopnabúr rússneska herveldisins er
að stórum hluta að verða úrelt og endurnýjun lítil sem
engin. En líklega hafa Rússar aldrei treyst meira á kjarn-
orkuvopn sín en einmitt nú þegar hefðbundinn herafli er
meira eða minna lamaður.
Svo skelfilegt er ástandið að aukin útgjöld til hermála,
sem rússnesk stjórnvöld hafa samþykkt, koma að líkind-
um ekki að miklu gagni. Hernaðaraðgerðir NATO í
Júgóslavíu og stækkun bandalagsins til austurs veldur
Rússum áhyggjum og eykur enn innri þörf þeirra til að
byggja á ný upp sterkan herafla. Einmitt þess vegna ættu
aðildarríki Atlantshafsbandalagsins að fara varlega þeg-
ar ákvörðun er tekin um frekari stækkun. Og einmitt
þess vegna er nauðsynlegt að bandalagið einbeiti sér að
því sem það var stofnað til, þ.e. að sinna vörnum aðild-
arríkja sinna.
Ástandið í rússneska hernum er jarðvegur fyrir póli-
tíska tækifærissinna og öfgamenn. Áhyggjur okkar á
Vesturlöndum eru ekki lengur vegna hernaðarmáttar
rússneska bjarnarins heldur vegna efnahagslegs, póli-
tísks og hernaðarlegs óstöðugleika sem einkennir Rúss-
land.
Óli Björn Kárason
Dönskunám íslenskra krakka gengur til muna betur en margir hafa viljað láta í veðri vaka, að mati greinarhöfundar.
Lengi lifi
danskan!
Norðurlandi eystra eru
þeir betri í henni en
dönsku sem ég held að
megi þakka Steingrími
J. Sigfússyni. Ég vil
ekki vera með pólitísk-
an áróður í DV, heldur
geta þess í framhjá-
hlaupi að ég kaus ílokk
hans með þokkalega
glöðu geði enda á móti
Nato og mig grunar að
Samfylkingin verði lít-
ið annað en smákerl-
ingaflokkur, ekki
vegna kvennanna held-
ur karlanna. Þeir eru
sannar smákerlingar.
En hví eru aðeins grá-
hærðar konur í hon-
um? Undarlegt er
„Þó unglingar standi sigyfirleitt
ekki eins vel í íslensku og er-
lendum málum væri hægt að
kenna hana í framtiðinni sem er-
lent tungumál
Kjallarinn
Guðbergur
Bergsson
rithöfundur
Þó ég sé hvorki
félagsfræðingur né
skólafrömuður eða
sérfræðingur í því
að styðja mál mitt
með súlum og línu-
riti og því síður
starfsmaður hjá ís-
lenskri málstöð,
langar mig að benda
á dálítið sem hefur
farið fram hjá ýms-
um. Vegna þess að
það birtist í blöðun-
um miðvikudaginn
26. maí, þegar höf-
uðlausi kötturinn
beit bamið. Þennan
sögulega dag var
skrifað í fimmta
sinn undir mestu
samninga sem und-
irritaðir hafa verið
á íslandi um eitt-
hvað sem enginn
man lengur hvað
var, ekki einu sinni
fréttamaðurinn sem
átti barnið sem kött-
urinn beit. Ég er
engin Sigga Sigur-
jóns, en samt rak ég
augun í það sem var kallað niður-
stöður samræmdra prófa í 10.
bekk og athygli mina vakti að í
þeim tungumálum sem unglingar
læra, íslensku, dönsku og ensku,
stóðu þeir sig best í dönsku.
Lygarök
Reynslan af prófunum fellir því
þau lygarök að enginn vilji læra
þá tungu. Aftur á móti vom nem-
endur lélegir í íslensku. Aðeins á
hvernig konur hafa hjaðnað eftir
að Kvennalistinn fór í karlaham. í
hann var komið úrval af verðandi
íslenskum stútungskerlingum, en
með færslu á gráskitureikning
Samfylkingarbankans hafa þær
fengið það sem talkennarar kalla á
fagmáli tunguslagsíðu.
Víkjum aftur að vísindum, nú
að enskunni og undrum hennar.
Þó unglingar séu oftast betri í
henni en íslensku, nema í land-
námi Steingríms J. og á Suður-
nesjum, háborg Nato, er furða
hvað árangur í henni er lélegur
með það í huga að Björk og Gus
Gus syngja á ensku og líka þær
sem gera stóru samningana; og
sjónvarpsstöðvarnar em fuflar af
ensku feitmeti.
Hvar eru nú rökin fyrir því að
enginn vilji læra dönsku og allir
kunni ensku, heimsmálið sem
hægt er að kjafta endalaust á tóma
en vinsæla vitleysu?
Sadel og seletöj
Þó unglingar standi sig yfirleitt
ekki eins vel í islenku og erlend-
um málum væri hægt að kenna
hana í framtíðinni sem erlent
tungumál. Það tíðkast þegar í
sumum löndum, að kenna þjóð-
tunguna sem erlent tungumál.
Slíkt vekur áhuga barna, einkum
ef hún er þannig kennd að nem-
andinn líti á sig sem flóttamann
sem lærir nýtt tungumál. Kennar-
ar kunna þessu líka vel. Það er
enginn kennaraskortur við að
kenna útlendingum og launin
hærri en þegar kennt er heima-
mönnum. Ég gef menntafrömuð-
um hugmyndina, hrópa húrra fyr-
ir dönskunni og vona að nemend-
ur læri meira í henni núna en
meðan sveitavargurinn ríkti og
nóg var að geta sagt: Vi ser en
hest. Det er ikke sadel men seletöj
pá hesten.
Menntavargurinn núna segir
víst ekki þegar hann fer til Köpen:
Það eru ekki hnakkur heldur ak-
tygi á hestinum. Hann segir: Hvor
kan jeg flnne Stúresamning?
Guðbergur Bergsson
Skoðanir annarra
Misheppnaö starf eldri borgaranna?
„Hálfri öld síðar eru samtök eldri borgara stofnuð
og í stað þess að skipuleggja sitt félagslíf þannig að
„stórfjölskyldan" í nýju formi í takt við tímann rísi
upp, þá leggja samtökin falleg blóm á leiði þessarar
ágætu fjölskyldu. Raunar vinna samtökin óafvitandi
að þvi að aðskilja fólk í þjóðfélaginu. í stað þess að
brúa kynslóðabilið einangra þau kynslóðirnar. í stað
þess að stuðla að sjálfstæði og frumkvæði fólks
vinna þau að því að gera fólk ósjálfstæðara með ihöt-
un og forsjárhyggju. Ég álít að taka þurfi starfið allt
til endurskoðunar."
Hrafn Sæmundsson, fulltrúi Félagsmálastofnunar
Kópavogs, gagnrýnir samtök eldri borgara í Listinni
að lifa, málgagni samtakanna
Ríkið þarf að íhuga skaðabætur
„Víða erlendis hafa farið fram umræður um rétt-
mæti ófrjósemisaðgerða á þroskaheftu fólki og yfir-
leitt alla nauðung sem þroskaheftir kunna að vera
beittir. Slík umræða hefur ekki farið fram hérlendis
en eins og það mál sem hér hefur verið rakið sýnir
þá er ekki vanþörf á henni. Sjálfsákvörðunarréttur
manna hlýtur að vera hin dýrmætasta eign í lýðræð-
isríki og ber að fara varlega í að skerða hann.
Ekki er ólíklegt að mál mannsins sem hér um
ræðir eigi eftir að hafa nokkur eftirmál. Svipuð mál
hafa nýlega komið upp í Svíþjóð, eins og greint hef-
ur verið frá í Morgunblaðinu og hefur sænska ríkis-
stjómin ákveðið að þeir sem voru gerðir ófrjóir gegn
vilja sinum fyrr á öldinni eigi kröfu á skaðabótum
sem nema tæpum tveimur milljónum íslenskra
króna. Hugsanlega þarf ríkisstjórn íslands að hug-
leiða svipuð úrræði ef í ljós kemur að fleiri aðgerð-
ir af þessu tagi hafi ekki farið fram samkvæmt lög-
um.“
Úr leiðara Morgunblaðins um ófrjósemisaðgerðir á
þroskaheftu fólki á íslandi
Byggðum vestra að blæða út
„Byggðunum fyrir vestan er smám saman að
blæða út. Að óbreyttu er eðlilegt að spyrja hvort
þorpin á eyrunum eru ekki tímaskekkja. Þau urðu
til í upphafi mótorbátaaldar og byggðust á dagróðr-
um. Nú er heimaslóðin lokuð, hverjum sem um er að
kenna, og hagræðingin flytur björgina í aðra lands-
hluta. Því er eðlilegt að fólkið fylgi eftir.
Samt má spyrja, hvar er kvótagróðinn og hvers
vegna er ekki talað opinskátt og hreinskilnislega um
óleyst vandamál fólksins fyrir vestan, sem verið er
að ræna eigum sínum og voninni?"
Oddur Ólafsson í pjstli sínum i Degi