Dagblaðið Vísir - DV - 15.09.1999, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 15. SEPTEMBER 1999
15
Hringferð for-
sætisráðherra
Þegar þau tíðindi
bárust að eignar-
haldsfélagið Orca
(skráð í Lúxemborg)
hefði keypt rúmlega
fjórðungshlut i Fjár-
festingarbanka at-
vinnulífsins lýsti Dav-
íð Oddsson forsætis-
ráðherra þeim gjöm-
ingi sem siðlausum
og ólögmætum verkn-
aði, þar sem ríkis-
stjómin hefði ákveðið
að selja bréf bankans
í dreifðri eignaraðild.
En fljótt skipast veður
í lofti, nokkram dög-
um seinna kúvendir
forsætisráðherra og
vill að eignarhluti rík-
isins 51% séu seld út-
völdum hópi, sem hafi þá væntan-
lega stjórn bankans í hendi sér.
Kjallarinn
Kristján
Pétursson
fyrrv. deildarstjóri
„Davíö er fulltrúi frjálshyggjunn-
ar og styður eftir því sem við á
fákeppni og einokun og Halldór
sem fulltrúi einhvers óskil-
greinds miðjuflokks getur gert
nánast hvað sem honum þóknast
með auðsveipa hjörð að baki sér.
Innan þessa „víðtæku stefnu-
mörkunar“ stjórnarflokkanna
geta þeir leikið af fingrum fram
ýmsa gjörninga, sem hættulegir
kunna að reynast lýðræðinu og
réttvísi þjóðarinnar. “
Svo virðist sem þremur nánustu
vinum forsætisráðherra, þeim
Hreini Loftssyni,
Jóni Steinari Gunn-
laugssyni og Hannesi
Hólmsteini, hafi talið
sig knúna til i blaða-
skrifum að útskýra
fyrir þjóðinni og
finna hinum breyti-
legu skoðunum for-
sætisráðherra stað.
Afar einkennileg
uppákoma, svo ekki
sé meira sagt, þegar
flokksmenn forsætis-
ráðherra úti í bæ
taka að sér að gera al-
menningi skiljanleg-
ar skoðanir forsætis-
ráðherra. Banka-
málaráðherra, Finn-
ur Ingólfsson, virtist
koma af fjöllum, vUdi
ekkert tjá sig um málið og flokks-
bróðir hans, formaður Framsókn-
arflokksins, lét það
eitt eftir sér hafa
að hann vildi
dreifða eignarað-
Ud. Brambolt Dav-
íðs leiddi strax tU
rúmlega 5% lækk-
unar á hlutabréf-
um bankans. Hví-
lík uppákoma á
stjómarheimUinu.
Það er eins og aUt
verði snarvitlaust
innan ríkisstjórn-
arinnar ef einhver
pólitísk valdahlut-
föU kynnu að
raskast í fésýslu-
stofnunum ríkis-
ins. Helminga-
skiptareglan hjá
stj órnarUokkunum
er eins og óbreyt-
anlegt lögmál, sem þjóðin situr
uppi með í lengd og bráð. Þetta

Það er eins og allt verði snarvitlaust innan ríkisstjórnarinnar ef einhver
pólitísk valdahlutföll kynnu að raskast í fésýslustofnunum ríkisins, segir
í greininni.
„fjármálasiðferði" virðist hugnast
formönnum stjórnarflokkanna
afar vel.
Hvað lá að baki?
En hvað lá að baki öUu þessu
brambolti? Ef bréf bankans 51%
væru seld í opinni dreifðri eignar-
aðild þá væru Skífu-Jón og félagar
i- Orca S.A. með sín 27% i raun
búnir að ná undirtökum í bankan-
um, því dreifð bréfaeign tU þús-
unda manna er, eins og dæmin
sanna innan Eimskips, Flugleiða
o.U. stórfyrirtækja, aðeins nöfn
sem engin eða litil áhrif hafa á fjár-
mál - og skipulag stærstu eignar-
haldsaðUanna. Samkvæmt nýjustu
fréttum ætla forsætis- og utanríkis-
ráðherra að veita samstiUtum hópi
meirihluta eignarrétt í Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins til að koma
í veg fyrir frekari áhrif þeirra
Orca-manna innan bankans.
Hafa verður í huga þegar aUur
þessi gjörningur er skoðaður að
Davíð er fulltrúi frjálshyggjunnar
og styður eUir því sem við á fá-
keppni og einokun og HaUdór sem
fuUtrúi einhvers óskUgreinds
miðjuflokks getur gert nánast
hvað sem honum þóknast með
auðsveipa hjörð að baki sér. Innan
þessarar „víðtæku stefnumörkun-
ar“ stjómarflokkanna geta þeir
leikið af fingrum fram ýmsa gjörn-
inga, sem hættulegir kunna að
reynast lýðræðinu og réttvísi þjóð-
arinnar. Kannski er vísasta ráðið
fyrir stjórnarflokkana að halda
jafnvæginu sín á miUi með að
setja ekkert á vogarskálarnar.
Að lokum vU ég minna stjórn-
málamenn sem aðra á að þeirra
verstu fjendur liggja oftast í eigin
hugskoti, glepja menn og ginna til
ýmissa óhæfuverka. Hin „kalda
skynsemi'1 stjórnmálanna á þar
heima.
Kristján Pétursson
Löggilt skoöanaleyfi
Hverjir mega tjá sig um þjóðfé-
lagsmál? Eru þau mál viðfang út-
valins hóps sem hefur leyfi til aö
hafa skoðanir? Undanfamar vikur
hef ég ritað nokkrar kjaUaragrein-
ar i DV eftir að hafa þekkst boð
um það af hálfu blaðsins. í grein-
unum hef ég reynt að taka á mál-
um sem leitað hafa á huga minn
og tekið afstöðu til þeirra út frá
skoðunum mínum og bestu sann-
færingu. Nokkur em þau sem ég
hef hitt og þakkað hafa skrifm en
hin em líka tU sem finnst að prest-
ur eigi ekki að tjá sig um þjóðfé-
lagsmál.
Kirkjan í fótspor Krists?
Guðmundur G. Þórarinsson
verkfræðingur ritaði grein í blað-
ið 1. september sl. og ræddi þar
m.a. um afskipti presta af þjóðfé-
einu erfiðasta hlutverki sem hann
getur hugsað sér. Vissulega er það
ekkert áhlaupaverk að túlka boð-
skap Krists fyrir fólki við lok ann-
arrar þúsaldar. Mögnuð vom orð-
in sem hann mælti fram í Palest-
ínu forðum og eru enn. Eftir því
sem ég kemst næst í túlkun á texta
Guðmundar kallar hann eftir
kirkju með afstöðu tU mála er
hann lýsir Kristi sem uppreisnar-
manni og minnir á nauðsyn þess
að því sé gaumur gefinn í tengsl-
um við kristnitökuafmælið árið
2000. Ég gef mér að hann vUji að
kirkjan feti í þau fótspor Krists.
Aldrei verið meiri þörf fyrir
þá speki sem birtist í lífi og
orðum Krists
„Ég ætlaði ekki að fara að pré-
dika“ segir Guðmundur í grein-
inni og heldur
áfram: „Það er
ekki þörf á að
leikmaður stígi í
stólinn." Þar er
ég Guðmundi al-
gjörlega ósam-
mála því hann
ræðir í grein
sinni um mikil-
væg vandamál
sem að veröld-
inni steðja og
gerir það vel og
augljóslega af
sjónarhóli kristins manns. Vissu-
lega er þörf á að hann haldi því
áfram og kveðji aðra
góða menn, konur og
karla, tU liðs við sig í
því mikUvæga starfi.
Aldrei hefur þörfm
verið meiri en einmitt
nú að hlusta eftir
þeirri speki sem er
eldri en þessi veröld
sem við þekkjum og
birtist í lífi og orðum
Krists. Hlutverk kirkj-
unnar er m.a. að skoða
heiminn og samtíðina
í ljósi þeirrar speki.
Kirkjan er köUuð tU
að láta sig varða
manneskjuna aUa í að-
stæðum hennar, í
þjóðfélagslegum að-
stæðum. Hún er þar í
góðu samfloti með
mörgum mikilvægum stofnunum
samfélagsins. Ég nefni löggjafar-
samkundu okkar Islendinga sem
fæst m.a. við það að iagfæra
stöðugt löggjöfma og betmmbæta
tU þess að tryggja að fólk verði
ekki órétti beitt eða mismunun.
Þar er unnið göfugt starf en um
leið er hart barist á vettvangi
stjórnmálanna fyrir sérhagsmun-
um og hyglingum handa þeim sem
hverju sinni eru vinir valdsins.
Það er heUagt hlutverk kirkjunnar
sem og allra þegna landsins og
allra stofnana að vaka yfir og
standa vörð um heiU fólks og ham-
ingju. Og þetta tvennt verður
aldrei skUið frá
hversdeginum, kjör-
um fólks og félags-
legum aðstæðum.
Manneskjan lifir og
hrærist í þjóðfélag-
inu og það er hættu-
leg afstaða sem birt-
ist hjá sumum
stjórnmálamönnum
sem vUja að kirkjan
hugi einungis að ei-
lífðinni en ekki
þessu lífi. Slík af-
staða ber vott um
þröngan skUning á
hlutverki kirkjunn-
ar, hrapallegan mis-
skilning á kristinni
trú sem er einn mik-
Uvægasti aflvaki
framfara og mann-
réttinda í heiminum um aldir þó
vissulega beri þar skugga á vegna
breyskleika misviturra manna
eins og dæmin sanna í sögunni.
Kirkjan sem hreyfing fólks með
réttlætiskennd í anda Krists á aö
vera spámannleg rödd og bylting-
arafl í sérhverju þjóðfélagi, hreyf-
ing sem hafnar sinnuleysi um mál-
efni þessa heims.
ÖUum mönnum á öllum tímum
er veitt löggUt skoðananleyfi, ekki
af stofnun við AusturvöU eða öðm
mannlegu stjómvaldi, heldur af
hendi þess sem sett hefur veröld-
inni lög sem aldrei verða afmáð.
Öm Bárður Jónsson
„Það er heilagt hlutverk kirkjunn-
ar sem og allra þegna landsins og
allra stofnana að vaka yfir og
standa vörð um heill fólks og
hamingju. Og þetta tvennt verður
aldrei skilið frá hversdeginum,
kjörum fólks og félagslegum að-
stæðum.“
lagsmálum. Hann finnur tU með
prestum sem hann telur að gegni
Kjallarinn
Örn Bárður
Jónsson
prestur
Með og
á móti
Þarf að endurskoða sam-
keppnislögin til að tryggja
varanlega samkeppni
í matvöruverslun
Forsætisráðherra hefur lýst áhyggjum
af þróun tii fákepppni í matvöruversl-
un og efast um að núgildandi sam-
keppnislög tryggi virka samkeppni í
greininni til frambúðar.
Markmiðið er
varanleg
samkeppni
„Ég tek undir með forsætisráð-
herra að það er fuU ástæða til að
hafa áhyggjur af makaðsþróun-
inni á þessu sviði, og reyndar víð-
ar í smásölu
sem og heild-
sögu.
Hagræðing er
góðra gjalda
verð en mikU
viðleitni tU hag-
ræðingar hefur
oft leitt til fá-
keppni. Þar era
litlir markaðir Gunnarsson,
mun viðkvæm- formaöur
ari en stórir. Noytendasamtakan
Þess vegna er
aðgátar þörf hjá fámennum þjóð-
um eins og okkur íslendingum.
Það sem fyrst og fremst tryggir
neytendur á markaðnum er virk
samkeppni. Og tU að viðhalda
slíkri samkeppni tU lengdar þarf
virk samkeppnislög. Reynslan af
gildandi lögum er sú að sam-
keppnisyfirvöld hafa ekki treyst
sér til að hamla gegn sívaxandi fá-
keppni á matvælamarkaðnum.
Það er ekki allt sem sýnist í
þessum efnum. Þó samkeppnin
sýnist mikil, nú sem stendur, gæti
næsta sameining á þessu sviði
hæglega gengið að henni dauðri.
Þess vegna er breytinga þörf á lög-
unum svo þau tryggi neytendum
virka samkeppni tU lengdar. Það
hlýtur aUtaf að vera megin mark-
miðið.“
Fremstir í
samkeppni og
lágu verði
„Það er með ólíkindum að spjót-
um sé beint að matvöruversluninni
þegar menn fara að hafa áhyggjur
af verðlagi og samkeppni. Samruni
fyrirtækja á
þessu sviði hef-
ur ekki orðið tU
þess að draga úr
samkeppninni
eða hækka vöru-
verðið. Þvert á
móti hefur verð
á matvörum
hækkað mun
minna en al-
mennt verðlag
frá þvi t.d. að
Baugur var stofnaður.
Allar verðlagstölum og aðrar
vísbendingar sýna að matvöru-
verslunin hér á landi hefur gegnt,
og gegnir enn, forystuhlutverki í
því að hamla gegn veröbólgu og
halda uppi virkri samkeppni,
neytendum og íslensku efnahags-
lífi tU hagsbóta.
Samkeppnin á þessu sviði er
virk og augljós. Það sýnir t.d. mik-
U gróska í auglýsingum matvöru-
verslanna auk þess sem nýir aðil-
ar em þegar komnir á kreik í
þessari viðskiptagrein ef einhver
sofnar á verðinum.
Ríkið ætti því að líta sér nær:
breyta glórulausum ofurtoUum á
grænmeti í eðlilega verndartolla
og huga að samkeppnisaðstöðu
þeirra stórfyrirtækja, t.d. á sviði
flutninga, olíuverslunar og
trygginga, sem hafa verið að
kynda undir verðbólgukatlinum
að undanfomu.“ -kg
Jón Ásgelr
Jóhannesson,
forstjórí Baugs.