Dagblaðið Vísir - DV - 13.10.1999, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 13. OKTÓBER 1999
%enning
11
' "k
Nýir stjórnendur íslensku óperunnar gera tíu ára áætlun um síaukinn óperuflutning:
Ætla að skjóta í mark
Vetrardagskrá íslensku óperunnar
hefst annað kvöld á glœsilegum óperu-
tónleikum þar sem fram koma Elín Ósk
Óskarsdóttir sópransöngkona, Rannveig
Fríöa Bragadóttir messósópran, Kol-
beinn Jón Ketilsson tenór, kór íslensku
óperunnar og Gerrit Schuil píanóleikari
og listrœnn stjórnandi hússins. Aöstand-
endur búast viö fjölmenni því tónleikarn-
ir veröa endurteknir kvöldiö eftir. Þeir
hefjast kl. 20.30 bœói kvöldin.
Ekki beint björgulegt bú
í sumar og haust tóku nýir menn við
stjórn íslensku óperunnar, þeir Gerrit
Schuil og Bjarni Daníelsson óperustjóri.
Við náðum tali af Bjarna og spurðum
hann hvemig búi þeir félagar hefðu tek-
ið við.
„Ekki beint björgulegu," svarar
Bjami. „enda býst ég ekki við að það
hafi nokkum tíma verið það. En við
höfum samning við ríkið um ákveðið
árlegt framlag sem er miðað við að hægt
sé að setja upp tvö verk á ári. Óperan á
svo sjálf að afla á að giska 30 prósenta
af rekstrarfé sínu en fimm prósent höf-
um við fengið frá styrktaraðilum. Þetta
em ósköp litlir peningar og má ekki
mikið út af bera svo allt fari í vaskinn."
- Nú em óperuuppfærslur frægar fyr-
ir hvað þær eru dýrar. Miðast styrkur-
inn við fullan kostnað við tvær uppsetn-
ingar?
„Ég veit ekki alveg hvemig ég á að
orða þetta af hófsemi og mildi en þetta
era of litlir peningar!“ segir Bjami.
„Auðvitað er Óperan einkafyrirtæki sem má
þakka fyrir allt sem hún fær en það er öllum
ljóst að opinberir aðilar verða að styðja við
óperaflutning ef það á að vera eitthvert vit í
honum hér á landi.“
- Er þá raunveruleg forsenda fyrir rekstri
óperuhúss á íslandi?
„Ég er að reyna að telja mér trú um það,“
segir Bjami og dæsir. „Það er ástæðan fyrir
því að ég lét hafa mig í þetta starf. Alls stað-
ar þar sem ég þekki til er vaxandi áhugi á
óperuflutningi; óperuhús í grannlöndum
okkar em alltaf full út úr dymm.“
- En þetta hefur ekki að jafnaði tekist hér,
er það? Eram við á eftir öðrum?
Bjarni Daníelsson óperustjóri: Vel getur verið að stundum hafi
verið skotið yfir markið eða undir markið eða fram hjá því.
DV-mynd Hilmar Þór
„Við emm ekki komin eins langt í upp-
byggingunni. Ef við ætlum að setja upp tvær
óperur á ári og reyna jafnframt að ná til
nýma áhorfenda með nýstárlegum sýningum
þá verður allt að ganga upp. Skaðinn er svo
mikill ef eitthvað klikkar. Vel getur verið að
eitthvað slíkt hafi gerst á undanfórnum
áram - það hafi verið skotið yfir markið eða
undir markið eða fram hjá því. Þá er strax
helmingurinn af uppfærslum ársins í ólagi.
En mér flnnst fólk uppörvandi núna og vona
að okkur takist að efla óperuna."
- Á hvað stefnið þið?
„Það ætti að vera hægt að setja upp fjórar
óperur á ári og við stefnum að þvi, kannski
fimm með endurtekningu. Við
ætlum að gera tíu ára áætlun og
koma okkur upp sýningum sem
má taka upp aftur. Við byrjum á
að setja upp tvær sýningar á ári
í vetur og næsta vetur og reyn-
um svo að fjölga þeim. Meðfram
er ætlunin að vera með fjöl-
breytta dagskrá, stórauka
fræðslustarf, halda konserta
sem falla inn í heildarmyndina
og bjóða upp á konsertuppfærsl-
ur á óperum sem við getum ekki
sett á svið í fullum búningi. Við
emm einmitt núna að setja okk-
ur ákveðna stefnu til að komast
að því hvað við viljum, svo ætl-
um við að vinna með uppbrett-
um ermum að því að fram-
kvæma hana!“
Frönsk Mannsrödd
Fyrsta óperuuppfærsla árs-
ins er á Mannsröddinni, La
voix humaine, eftir franska
tónskáldið Francis Poulenc.
Hann hefur talsvert verið í
fréttum undanfarið enda
hundrað ára á þessu ári.
Óperan er í einum þætti og
verður sýnd í hádeginu sem
er alger nýjung hjá okkur -
hádegisópera! Við fylgjumst
með konu sem er að tala í
síma við manninn sem hún
elskar og hefur yfirgefið
hana. Hún reynir með öllum
blæbrigðum raddar sinnar að fá hann
til sín aftur. Signý Sæmundsdóttir syng-
ur konuna á frönsku en islenskur texti
verður á bandi með. Leikstjóri er Ing-
unn Ásdísardóttir.
Aðaluppfærsla ársins er á The Rape of
Lucretia, hinni átakanlegu óperu Benja-
mins Britten um eiginkonuna tryggu sem
fyrirfór sér eftir að henni var nauðgað.
Hún verður frumsýnd í febrúar 2000. Leik-
stjóri er Bodo Igesz og fjölmargir söngvarar
taka þátt í sýningunni. Auk þessa verða
einsöngstónleikar Helgu Rósar Indriðadótt-
ur 25. nóvember og óperutónleikar 14. des-
ember.
Óbó óbó
Það telst fátítt að hér séu haldnir óbótón-
leikar þar sem ekkert annað hljóðfæri kemur
við sögu. Óbóið er ekki mikið einleikshljóð-
færi, og því sýndi Eydís Franzdóttir óbóleik-
ari töluvert hugrekki að halda ein síns liðs
tónleika í Salnum í Kópavogi á sunnudags-
kvöldið og hafá á efnisskránni lítt þekktar tón-
smíðar.
Tónleikamir hófust á verki eftir Benjamin
Britten sem ber nafnið Six Metamorphoses af-
ter Ovid og er ópus 49. Það er í sex köflum og
heitir hver kafli eftir grískri goðsagnavem.
Fyrsti þátturinn, Pan, var nokkurs konar
ákall og var ágætlega leikinn en Phaeton,
„sem reið um í kerru sólarinnar í einn dag og
var þeytt í ána Padus af eldhnetti", svo vitnað
sé tii orða efnisskrárinnar, var dálítið klaufa-
legur. Þetta er líflegur þáttur og heföi þurft
meiri tilþrif tU að njóta sín. Hins vegar er Nio-
be dapurlegur kafli og var faliega leikinn en í
Bacchusi var fingraspU ónákvæmt og túlkun-
in flöt. í heild var flutningur Eydísar á tón-
smíð Brittens fálmkenndur og ómarkviss; það
var eins og hún hefði engar sérstakar skoðan-
ir á því hvemig tónlistin ætti að hljóma.
Henni er þó vorkunn, því að mati undirritaðs
er þetta eitt leiðinlegasta verk sem hér hefur
heyrst og á ekki skUið að vera vel spilað.
Tónlist
Jónas Sen
En hafl Britten verið leiðinlegur var Alef
frá árinu 1965 eftir Niccoló Castiglioni ennþá
verri. í efnisskránni sagði að tónverkið væri í
frjálsu formi, þ.e. flytjandinn mætti raða sex
hlutum þess að vild þó endirinn væri staðlað-
ur. Útkoman var ótrúlega tUbreytingarlaus,
engar andstæður og enginn tUgangur meö
einu eða neinu. Hér var flutningur Eydísar yf-
Eydís Franzdóttir.
irvegaður og fágaður en það dugði bara ekki
tu.
Tvær íslenskar tónsmíðar vom fluttar á
tónleikunum, Glerskuggar eftir Svein Lúð-
vík Bjömsson og Sononymus I eftir Hilmar
Þórðarson. Hin fyrri er tragískur söngur
um einangraðan einstakling
sem Eydís flutti prýðilega en
innihald tónlistarinnar fór af
einhverjum ástæðum fram
hjá undirrituðum. Á hinn
bóginn er Sononymus I eftir
Hilmar hið skemmtilegasta
verk, enda tölva með í spilinu
sem sat á sviðsbrúninni og
sneri skjárinn að áheyrend-
um. Gallinn var þó sá að áður
en verkið hófst þurfti að
kveikja á tölyunni og tók það
heila eilííð. Á meðan tvísteig
Eydís á sviðinu, brosti vand-
ræðalega og nartaði af og tU í
óbóið. Þetta var neyðarleg
uppákoma og hefði verið
betra ef kveikt hefði verið á
tölvunni í upphafi tónleik-
anna.
Sononymus I byrjaöi á djúp-
um tónum úr hátölurunmn og
minnti stemningin á ástralska
frumbyggjaathöfn. Síðan kom
seiðandi laglína sem Eydis lék
einstaklega faUega en á bak við
ómuðu myrk, mismikið unnin
óbóhljóð úr tölvunni. Verk
Hilmars er ágætlega samið,
hnitmiðað en látlaust og hæfl-
lega langt.
Síðast á efnisskránni var
Lament for Astralabe eftir Dra-
ke Mabry og vora möguleikar
hljóðfærisins þar nýttir til hins
ýtrasta. Stundum hljómaði óbó-
ið eins og mörg hljóðfæri og oftar en ekki varð
tónninn hálfrafkenndur. Þetta er mögnuð tón-
list sem krefst þrautþjálfaðrar öndunartækni
og var Eydís hér í essinu sínu. Hún spUaði
með virtuósískum tUþrifum aUt til loka og var
þetta glæsUegur endir á tónleikunum.
DV-mynd GVA
Trú í sögum
HaUa Kjartansdóttir hefur skrifað bókina
í sögulegum
Trú í sögum um trúarátök
skáldsögum Gunnars Gunn-
arssonar. Þar fjaUar hún um
sögulegar skáldsögur Gunnars
frá Sórða áratug aldarinnar út
frá þessum óvænta sjónarhóli
og veltir fyrir sér hvers vegna
átök heiðni og kristni eru svo
snar þáttur í þeim. Hvað í
samtímanum vakti þessa
þanka hjá höfundinum? Vora
trúarátök kannski nærtæk í
samtíma hans? Reynist þessi þáttur í sögun-
um varpa skýra ljósi á sögusýn Gunnars og
skírskota beint til samtima hans.
Með sögulegum skáldsögum sínum skrif-
aði Gunnar sig rakleiðis inn í bókmennta-
hefð norrænnar þjóðemisrómantíkur þótt
sögumar geymi einnig endurmat á róman-
tískum sagnaheimi.
Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands
og Háskólaútgáfan gefa Trú í sögum út.
Óperettukvöld hjá
Sinfóníunni
Áhugafólk um ópera- og óperettutónlist á
úr vöndu að velja annað kvöld. Auk ópera-
tónleikanna hjá íslensku óperunni sem sagt
er frá annars staðar á síöuhni
verður óperettu- og söngleikja-
kvöld hjá Sinfóníuhljómsveit
íslands með tveimur úrvals
söngvurum, Bergþóri Pálssyni
og Hönnu Dóru Sturludóttur.
Þau ætla að syngja létta tónlist
úr hringiðu leikhússins, bæði
vestan hafs og austan, lög eftir
Stolz, Suppé, Rodgers, Kern,
Gershwin og fleiri. Bergþór hef-
ur undanfarið verið að syngja
meö Diddú á tónleikum í Salnum
sem ætluðu að verða endalausir
af tómum vinsældum. Hanna
Dóra er fastráðin við óperuhús í
Þýskalandi og hlaut nýverið frá-
bæra dóma fyrir titilhlutverkið í
Madame Butterfly.
Tónleikarnir hefjast að venju kl. 20. Þeir
verða endurteknir á laugardaginn kl. 16.
Rómönsur í Norræna húsinu
Og enn þá meiri músík. Annað kvöld kl. 20.30
verða tónleikar í Norræna húsinu, þar sem
fram koma Bjöm Blomqvist, bassasöngvari frá
Álandseyjum, og Magnus Svensson píanóleik-
ari. Á efnisskrá eru sönglög eftir Jean Sibelius,
Oskar Merikanto og þrír söngvar eftir álenska
tónskáldið Jack Mattsson sem hann samdi með
Björn Blomqvist í huga. Reyndar eru Björn og
Magnus á Akureyri i dag og halda tónleika í
Safnaðarheimili Akureyrarkirkju í kvöld kl.
20.30 á vegum Tónlistarfélagsins á Akureyri.
Tónlistarmennimir koma hingað til lands
frá Færeyjum, þar sem þeir héldu tónleika í
Norðurlandahúsinu í Þórshöfn. Það er Nor-
ræna stofnunin á Álandseyjum sem hefur haft
veg og vanda af tónleikaferðinni og hefur Nor-
ræni menningarsjóðurinn styrkt ferð þeirra fé-
laga.
Tyrkjaránið dansað
Annað kvöld er líka frumsýning hjá ís-
lenska dansflokknum og verða eingöngu sýnd
ný verk eftir unga íslenska danshöfunda,
Katrínu Hall, Ólöfu Ingólfsdóttur og Láru Stef-
ánsdóttur. Dans Láru, Æsa, ljóð um stríð -
sem raunar er dansleikverk -
vekur forvitni vegna efnis síns.
Æsa fjallar um Tyrkjaránin 1627
þegar sjóræningjar námu brott
um það bil 400 íslendinga og
fluttu í ánauð í Marokkó og Al-
sír. Lára samdi verkið ásamt
Guðna Franzsyni tónskáldi og
klarínettuleikara og Þór Tulini-
us leikstjóra og studdust þau við
ýmsar heimildir.
Kveikjan að verkinu er sagan af konunni
sem ákvað að hún vildi ekki fara frá Alsír þeg-
ar hópurinn sem Danakonungur keypti úr
prísundinni beið á hafnarbakkanum eftir að
fara út í skip. Þrátt fyrir nýfengið frelsi og
skipspláss heim til eyjarinnar í norðri valdi
hún að vera kyrr. Hvers vegna - og hvað gerð-
ist svo? spyrjum við. Frá því segir í Æsu.
Sýning íslenska dansflokksins hefst kl. 20.
Umsjón
Silja Adalsteinsdóttir