Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.1999, Qupperneq 10

10
ennmg
MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1999 JjV
Hart líf - en heillandi
Helga Rós Indriöadóttir sópran-
söngkona heldur sina fyrstu ein-
söngstónleika í íslensku óperunni
annaó kvöld viö undirleik Gerrits
Schuils. Hún er heima í stuttu fríi
frá Stuttgart en þar er hún samn-
ingsbundin viö hiö þekkta óperuhús
borgarinnar. Á tónleikunum œtlar
hún aó syngja Ijóð eftir Schumann,
Fauré og Viktor Ullmann en aríur
eftir hlé.
„Þetta er fjórða árið mitt í Þýska-
landi eftir einsöngvara- og söng-
kennarapróf viö Tónlistarskólann í
Reykjavík," segir Helga Rós. „Ég
var í óperuskólanum í Stuttgart í
þrjú ár og tók þátt i ýmsum upp-
færslum þar. Skólinn er með eigið
leikhús sem kemur nemendum að
góðu gagni. Þar söng ég meðal ann-
ars Poppeu í Krýningu Poppeu eftir
Monteverdi. í fyrra söng ég fyrir í
óperunni sjálfri og fékk strax tvö
lítil hlutverk og fastan samning við
húsið í framhaldi af þeim. Þriðja
hlutverkið kom svo óvænt því þeg-
ar æfingar voru að hefjast á Rínar-
gullinu eftir Wagner vantaði söng-
konu í hlutverk Freyju og ég stökk
inn í það. Þetta er ekki stórt hlut-
verk, bara nokkrar línur, en heil-
mikil viðvera á sviðinu."
Það var gaman fyrir Helgu Rós
að fá að taka þátt í uppsetningu
Rínargullsins því allir hlutar Nifl-
ungahringsins eru óhemjuvinsælir
í Þýskalandi og bæði sýningin og Helga
Rós fengu góða gagnrýni. Stuttgart-óperan
sýnir nýjar uppsetningar á Hringnum um
þessar mundir og þar er brugðið á það ný-
mæli að láta fjóra leikstjóra stýra hlutun-
um fjórum, Rínargullinu, Valkyrjunum,
Sigfried og Götterdámmerung.
„Venjulega er sami leikstjórinn með
alla fjóra hluta, leikmynd sú sama og sömu
söngvarar sem syngja Óöin, Brúnhilde og
fleiri hlutverk," segir Helga Rós. „Nú
mynda hlutamir ekki slíka heild heldur er
hver hluti sjálfstæður. Þetta fékk geysilega
athygli við frumsýninguna í vor.“
Helga Rós heldur áfram að syngja hlut-
verk sín í þessum sýningum í vetur og
einnig bætast ný hlutverk við.
„Þegar ég kem til Stuttgart núna hefjast
Helga Rós Indriðadóttir syngur
Stuttgartóperunni.
íslensku óperunni í fríi frá
DV-mynd Teitur
æfingar á Leðurblökunni eftir Strauss. Ég
syng Idu sem er pínulítið hlutverk, reynd-
ar meira talað en sungið. Um áramótin
syng ég í 9. sinfóníu Beethovens á tvennum
tónleikum, svo syng ég fyrstu Rínardóttur
í Götterdammerung í vor.“
Alltaf viðbúin
- Heldurðu aö þú veröir áfram í Stutt-
gart?
„Samningurinn er til tveggja ára og ég
býst við að mér verði boðin framlenging -
nema ég geri einhvem skandal!" segir
Helga Rós og hlær. „Og nema ég ákveði
sjálf að gera eitthvað annað. En mér flnnst
ekki líklegt að ég fái betri boð annars stað-
ar að í bráð því Óperan í Stuttgart er ein
sú allrabesta í Þýskalandi. Hún var
nýlega annað árið í röð valin óperu-
hús ársins af tímaritinu Opemwelt.
Enda þýðir litið að_____________
hugsa langt fram í tím-
ann, maður verður
bara að gera eins vel
og maður getur en vera
alltaf viðbúinn breyt-
ingum.“
- Nú eru nýir menn
teknir við óperunni
hér heima. Hvað finnst
þér að þeir ættu að
gera fyrir ykkur sem
eruð að syngja erlendis?
„Það væri óskaplega gott fyrir
unga söngvara að fá að takast á við
hlutverk hér heima sem þeir ættu
svo ef til vill möguleika á að fá að
syngja í stærri húsum erlendis. Það
er dýrmætt að geta sagt að maður
hafl sungið stór hlutverk þó að hús-
ið sé ekki stórt. Ég er ekki að segja
að íslenska óperan eigi að vera ein-
hverjar æfmgabúðir en það myndi
óneitanlega styðja vel við bakið á
ungum söngvurum að gefa þeim
tækifæri fyrr hér heima en þeir fá
annars staðar. Mér list vel á hug-
myndir Bjama og Gerrits um rekst-
ur óperunnar yfirleitt, til dæmis
það að halda sýningum inni þannig
að þær verði teknar upp aftur eftir
nokkurt hlé. Þá væri hægt að skipta
út einhverjum söngvurum og gefa
nýjrnn færi á aö spreyta sig. Sémám
í söng er óskaplega dýrt fyrir einstakling-
inn og þjóðina og einhver sviðsþjálfun
áður en maður leggur út í það er dýrmæt.
Mér fannst til dæmis bara það að ég var í
óperukómum í fimm ár áður en ég fór
utan til framhaldsnáms gera mér mjög gott
- aö fá aö taka þátt í þeirri leikhús-
vinnu, kynnast öllu baksviðs og fá að
koma fram.“
Helga Rós horfir glöð til framtíðar.
Starfið er spennandi og leikhúsheimur-
inn heillandi. „Kollegamir em almenni-
legir - hárreyta mig ekki mikið!" segir
hún og brosir. „Enda er ég bara í litlum
hlutverkum enn sem komið er,“ bætir hún
við. „En þetta er hart líf, framboðiö á
söngvurum er mikið og fólk er hiklaust lát-
ið fara ef það stendur sig ekki.“
Bardagi í Salnum
Einleikstónleikar Caput
í Salnum síðastliðið sunnu-
dagskvöld hófust á því að
maður nokkur strunsaði
inn á sviðið og mundaði
básúnu all-hrikalega að
áheyrendum. Básúnan
minnti óþægilega á flug-
skeytabyssu og óttaðist
maður helst að verða fyrir
voðaskoti. Umræddur
básúnuleikari var Sigurð-
ur Þorbergsson og verkið
sem hófst á svo dramatísk-
an hátt var BASTA eftir
Svíann Folke Rabe. Var
leikur Sigurðar hinn glæsi-
legasti, skýr og lifandi og
allar nótur á sínum stað.
Svo var tónlistin allt í einu
búin og æddi Siguröur þá
burt af sviðinu. Hér var þó
ekki um neina dynti að
ræða heldur var þessi upp-
ákoma hluti af tónsmíðinni
og hefur sjálfsagt komið
mörgum skemmtilega á óvart.
Næsta verk byijaði öðruvísi. Þá var
komið að hinum einleikara kvöldsins að
spreyta sig, Eiríki Emi Pálssyni, og naut
hann fulltingis Péturs Grétarssonar slag-
verksleikara. Fluttu þeir Encounters III
eftir William Kraft og í efnisskránni sagði
að verkið væri „hugsað sem oirusta í mið-
aldastíl. Trompetinn er árásaraðilinn en
slagverkið sá sem verst." Ólíkt Sigurði
gekk Eiríkur öm inn á sviðið í hægðum
sinum og var nánast hættulega saklaus á
svipinn en því næst upphófst hinn grimmi-
legasti bardagi. Encounters III ber vott um
ótrúlega hugmyndaauðgi og er þar hvergi
Siguröur Þorbergsson, Eiríkur Örn Pálsson og félagar: rafmögnuð túlkun og
hárnákvæmt samspil. DV-mynd Hilmar Þór
Tónlist
Jónas Sen
dauðan punkt að finna. Þó kemur fyrir
vopnahlé, og er sá hluti verksins fagurlega
ljóðrænn. Tónskáldið hugsar sér að
trompetleikarinn tapi á endanum, og geng-
ur hann þvi skömmustulegur út í lokin.
Var það áhrifamikið augnablik, enda há-
punktur glæsilegs tónlistarflutnings þar
sem túlkunin var rafmögnuð og samspiliö
hámákvæmt.
In Freundschaft eftir
Karlheinz Stockhausen
var næst og lék Sigurð-
ur það. Þetta er krefj-
andi tólftónatónsmíð
sem heldur athygli
áheyrandans með því að
vera óborganlega fyndin
og var hún prýðilega leik-
in. Sigurður virtist ekki
hafa neitt fyrir hinum erf-
iðustu hlaupum, enda
greinilegt að tæknin er
ekkert að flækjast fyrir
honum. Var túlkun hans
kraftmikil og hæfilega létt-
úðug og vakti hjá manni
löngun til að heyra meira
eftir Stockhausen. Stokki
gamli hefur ekki veriö
áberandi í íslensku tónlist-
arlífi í langan tíma (ef
nokkum tíma) og er kom-
inn tími til að þar verði
breyting á.
Margt annað fallegt og áhugavert var
flutt á þessum tónleikum. Línuspil fyrir
þrjá trompeta eftir Eirík Öm er nostur-
samlega ofinn tónavefur og Paths fyrir ein-
leikstrompet eftir Toro Takemitsu er
einnig áhrifamikil tónsmíð, enda flutt af
innlifun. Sömuleiðis var hin kraftmikla
sónata fyrir básúnu og píanó eftir
Hindemith prýðilega leikin af Sigurði og
Judith Þorbergsson píanóleikara og djass-
kennt Divertimento eftir Boris Blacker fyr-
ir báða blásara og píanó létt og leikandi og
frábærlega spilað. Voru þetta skemmtileg-
ir og vandaðir tónleikar og hin ánægjuleg-
asta upplyfting í skammdeginu.
Leikhópur að vestan
Hingað eru komnir góðir gestir úr byggðum Vest-
ur-Islendinga í Norður-Dakóta í Bandaríkjunum.
Þetta er áhugaleikhópur sem hyggst sýna leikritið
In the Wake of the Storm (Eftir óveðrið) á þremur
stöðum hérlendis, í Freyvangi í Eyjafirði í kvöld, á
Bifröst á Sauðárkróki annað kvöld og í Tjamarbíói
í Reykjavík á sunnudaginn kemur.
Leikritiö er eftir Laugu Geir sem var af íslensk-
um ættum og starfaði lengst af sem kennari. Það
gerist í nóvember 1886 á slóöum
íslenskra landnema í Mountain í
Norður-Dakóta og lýsir lífi og
kjörum íslenska bændafólksins
sem fLuttist vestur um haf í lok
19. aldar. Verkið vann til verö-
launa og var víða sýnt i byggð-
um íslendinga í Bandaríkjunum
og Kanada.
Á myndinni taka leikaramir
lagið fyrir íslensku pressuna fyr-
ir utan Bessastaði.
Geitungar
Æskan hefur gefið út hnýsilegar bækur fyrir
börn sem vilja læra að lesa. Geitungurinn 1 er verk-
efnahefti þar sem stafirnir koma fyrir
ásamt tölunum 1-9. Þetta eru fjölbreytileg-
ar foræfingar í skrift, litir og form koma
við sögu og stafirnir til að lesa og lita.
Einnig eru í bókinni þrautir, stafaleit og
orðaleit ásamt alls konar verkefnum í
að klippa og líma. Stuttar og gagnorðar
leiðbeiningar handa foreldrum fylgja
með.
Geitungurinn 2 er önnur verkefnabók þar
sem kynntir em allir stafir íslenska stafrófsins með
myndum til að lita, af dýrmn, fuglum og jurtum úr
íslenskri náttúm. Á hverri siðu eru stafir til að lita,
orð til að spora og náttúrufræðilegur fróðleikur til að
lesa.
Höfimdur textans er Ámi Ámason rithöfundur og
kennari og Halldór Baldursson teiknar myndirnar.
Það verða engir skuggar
í bókinni Það verða engir skuggar eru fimmtán
erindi um andleg mál og hugrækt sem Einar Aðal-
steinsson skrifaði á tuttugu ára tímabili
en hann lést á Ítalíu í júlí í fyrra. Meðal
greina eru „Innri viðhorf‘, „í leit að ein-
ingu“, „Endurholdgun" og „Til móts við
dauðann".
Útgefandi er Anna S. Bjömsdóttir og
bókin fæst í helstu bókaverslunum og
hjá Guðspekifélagi íslands en Einar
var forseti þess i mörg ár.
Ný lærdómsrit
Hið íslenska bókmenntafélag hefur sent frá sér tvö
ný lærdómsrit sem þar með em oröin fjörutíu talsins.
Framspeki I eftir Aristóteles er eitt áhrifamesta rit
í sögu heimspekinnar. Þar ræðir Aristótel-
es og metur viðhorf Platons og fyrirrenn-
ara sinna tO spuminga um eðli og gerð
veruleikans og mótar sína eigin kenn-
ingu. Með henni lagði hann gmnn að
umræðu sem sett hefúr mark sitt á vest-
ræna heimspeki allt fram á þennan
dag. Svavar Hrafh Svavarsson þýddi
verkið og skrifar inngang.
Samdrykkjan eftir Platón er eitt
rómaðasta rit heimsbókmenntanna.
því setur hann fram hugmyndir sínar um
ást og fegurö sem enn eru grunnur að viö-
horfi vestrænna manna um þessi efni. í
viðauka er rit Plótínusar Um fegurðina,
en Plótinus hafði umtalsverð áhrif á
heimspekOega guðfræði á miðöldum og
fagurfræði endurreisnartímans með
túlkun sinni á Samdrykkjunni. Eyjólfur
Kjalar EmOsson prófessor þýddi verkin
og skrifar inngang.
Ritstjóri Lærdómsrita Bókmenntafélags-
ins er Vilhjálmur Árnason heimspekingur.
Ramses - Musterið eilífa
Vaka-HelgafeO hefur gefið út skáldsöguna Ram-
ses - Musterið eOífa eftir Christian Jacq í þýðingu
Helga Más Barðasonar.
Sagan fjaUar um viðburöaríkt líf Ramsesar II sem
var faraó Egypta fyrir rúmum 3000
árum og er sjálfstætt framhald bókar-
innar Ramses - sonur ljóssins sem kom
út í fyrra, spennandi saga um átök,
undirferli, álög og ástir í fomum og
heOlandi menningarheimi á bökkum
Nílar. Ramses og Nefertari drottning
hans eru hvergi óhult - fjandmenn
leynast jafnvel í hópi nánustu vina
og bróðir faraósins situr á svikráö-
um við þau og ætlar sjálfum sér hásætið...
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir