Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.2000, Side 9

Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.2000, Side 9
9 ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 2000 X>V____________________________________________________________________________________________________Neytendur Mosinn upprættur Þegar vora tekur lætur mosinn í grasflötinni oft á sér kræla. Fjórar ástæður eru helstar fyrir því að mosi dafnar í garðinum. Skuggi slæmur fyrir gras í fyrsta lagi á gras erfitt með að vaxa á skuggsælum svæðum. Þar nær mosinn oft yfirhöndinni. Bleyta í jarðvegi skapar einnig kjöraðstæð- ur fyrir mosa og sama má segja um súran jarðveg. Loks getur áburðar- skortur valdið því að mosinn vex úr hófi fram. Til þess að losna við skugga af grasflötinni getur verið nauðsynlegt að klippa tré í garðinum. Ef tré eru ekki ástæðan fyrir birtuleysinu skyggja byggingar hugsanlega á flöt- ina. Þegar svo ber undir getur verið ástæða til að endurskipuleggja garð- inn, setja möl eða hellur á svæðið, eða planta skuggþolnum lágvöxnum runnagróðri og jafnvel skuggþoln- um fjölærum blómum í stað þess að hafa þar mosavaxna flöt. Blautur jarðvegur Bleyta í jarðvegi getur orsakað mosa. Vökvun eykur því mosavöxt- inn og jafnvel getur lausnin falist í því að setja framræslurör undir jarðveginn. Ef mikið rignir á svæð- inu getur verið mjög erfitt að losna alveg við mosann. Berið kalk á garðinn Súr jarðvegur skapar kjörskilyrði fyrir mosa. Til að koma í veg fyrir það er nauðsynlegt að bera áburðar- kalk eða e.t.v. skeljasand á garðinn öðru hverju. Kalkið bætir skilyrði fyrir örverur í jarðveginum og hef- ur þannig góð áhrif á allt lífið í garðinum. Hentugt er að bera það á með nokkurra ára millibili. Áburð árlega Nauðsynlegt er að bera áburð á grasflötina á hverju vori. Bera þarf á jafnt yfir aUt grasið, fyrst um miðjan maí, og jafnvel ca tveim til þrem vikum seinna aftur. Góð við- miðun er að bera um 6-8 kg á hverja 100 fermetra. Yfirleitt er nóg að bera á tilbúinn áburð, t.d. Blákom, sem inniheldur helstu næringarefni, auk nokkurra snefilefna. Líka er hægt að bera húsdýraáburð á garðinn en það er meiri vinna og skapar hættu á illgresi. Slíkur áburður þarf að vera a.m.k. tveggja vetra gamall svo allt illgresisfræ sé farið úr honum. Ekki er mælt með húsdýraáburði í garðinn árlega. Heimild: Heimasíða Karls Guð- jónssonar garðyrkjufræðings, www.islandia.is/~kalii. -HG Kartöflurækt „Um kartöflur gildir flest það sama og um annað grænmeti, nema að þær þurfa að spíra í nokkrar vik- ur áður en þær eru settar niður,“ segir Ásdis Lilja Ragnarsdóttir, garðyrkjufræðingur hjá Blómavali. Hún segir að nú sé nóg að láta út- sæðið spíra í um viku til tíu daga og setja það síðan niður þar sem svo langt er liðið á vorið. „Hægt er að setja kartöflurnar niður fram til 10. júní en það þarf að passa upp á að hafa 25-30 sm bil milli útsæðisins en passa þarf að spírumar snúi upp. Hún ráðleggur fólki að miða við að setja um 5 kg af útsæðiskartöflum á hverja 25 fermetra, það sé hæfilegt magn. Þá má vara sig á að hafa jarð- veginn ekki of blautan þegar gróð- ursett er, annars verða kartöflurnar móttækilegri fyrir aUs konar sjúk- dómum. -HG Garðar R. Árnason garðyrkjuráðunautur: Heimaræktað grænmeti er best - hagnýt ráð við grænmetisræktina Tím! garðverkanna hafinn Margir fleiri en skólakrakkar rækta sitt eigiö grænmeti en meöal vinsælustu tegundanna eru kartöfiur, guirætur og rófur. Nú er gróðurinn tekinn að lifna við og margir farnir að skipuleggja garð- ræktina fyrir sum- arið. Talsverður fjöldi fólks ræktar eigið grænmeti heima við og segir Garðar R. Ámason garðyrkjuráðu- nautur að til þess að fá góða upp- skeru að sumri verði forvinnan að vera í lagi. „Vinna þarf jarðveginn vel til að nóg loft sé í honum og ræturnar nái að breiða úr sér. Síðan er mjög gott að búa til raðir þar sem smáplöntum er sáð eða plantað með vissu miilibili eftir að gefinn hefur verið áburður." Tvískipt áburðargjöf Garðar segir að áburðargjöfm skiptist yfirleitt í tvennt. „Fyrst er gefinn áburður áður en plönturnar eru settar niður og honum blandað vel saman við moldina. Eftir að plönturnar hafa náð sér á strik er aft- ur gefmn áburður en þá i mun minni mæli tO þess að jurtimar þrífist sem best.“ Garðar mælir með blákorni eða Græði 1 fyrir grænmetisplöntur en einnig er hægt að nota húsdýraá- burð. „Þar ber að hafa í huga að líf- rænn og tilbúinn áburður er alls ekki sambærilegur, þannig að það er ekki hægt að skipta út sama magni af líf- rænum áburði fyrir tilbúinn eða öf- ugt.“ Sumar tegundir þurfa einnig á að halda snefilefnum á borð við bór og molybden, um 15-25 g. Þetta eru tegundir á borð við blómkál, næpur, gulrætur og sellerí. Blandið bór út í vatn Garðar mælir með því að fólk blandi bór eða molybdeni út i vatn og vökvi með því ef þess þarf, í stað þess að reyna að dreifa því í höndunum, enda um mjög lítið magn að ræða. Annar kostur er að blanda snefilefn- unum út í þurran sand og dreifa hon- um yflr beðið. Slæmt fyrir spergilkál Garðar varar þá við sem ætla að rækta spergilkál í garðinum í sumar við því að gefa of mikinn köfnunar- efnisríkan áburð. „Of mikið köfnun- arefni veldur því að stöngullinn verð- ur holur og græn blöð vaxa upp úr hausunum. Ef ætlunin er að rækta salat í sumar má passa sig að gefa ekki of mikinn áburð, því salatið fer illa ef mikiil áburður er gefinn á frjósaman jarðveg. Hámarksáburðar- gjöf er um 1 kg á hverja 10 fermetra í mjög rýran jaröveg að sögn Garðars. Kál þarf vökvun Almennt er það grænmeti sem mest er ræktað hérlendis nokkuð harðgert og íslensk veðrátta gerir því ekki mikið til. Þó er blómkál og kína- kál mjög viðkvæmt fyrir miklum þurrki. Þetta gildir þó ekki um allar tegundirnar og ber ávallt að sjá til þess að í þeim hluta garðsins þar sem það er ræktað geti vatn runnið í burtu. Sendinn jarövegur þurrari „Ef menn eru í vafa hvort þarf að vökva eða ekki, er auðvitað einfald- ast að stinga hendinni niður í jarð- veginn og finna hvert rakastigið er. Ræturnar liggja ofarlega þannig að það þarf ekki að grafa svo djúpt. Al- mennt er þó reglan sú að þar sem jarðvegur er sendnari þomar hann fyrr en þar sem hann er leirkenndur og því þarf ekki að vökva hann jafn- rnikið," ráðleggur Garðar. Passað upp á bil milli plantna Hann segist talsvert vera spurður um hve mikið bil á að vera milli plantna í garðinum og segir hann auðveldast fyrir garðeigendur að búa til raðir í matjurtagarðinn, á um 40-50 sm bOi og planta síðan á viðeig- andi bOi I raðirnar. „MikOl munur er á því hvert bOið þarf að vera á mOli plantna hjá einstökum tegundum. „Seinsprottnu blómkáli þarf t.d. að planta með um 50 sm millibOi á kant en snemmvaxnar tegundir þurfa minna pláss. Gulrætur þurfa t.d. um 15-20 sm á mOli raða og á miOi plantna í röð þarf um 2-5 sm. Reynd- ar þarf að grisja plönturnar þegar gulrótarfræin eru komin upp og blöð- in byrjuð að skipta sér. Þá er hent einstaklingum innan um þannig að bOið á mOli þeirra sem eftir verða sé ekki meira en um 2-5 sm.“ Ekki þýð- ir að reyna að planta því sem grisjað er upp á nýtt, það borgar sig aldrei að sögn Garðars. Plastdúkar gagnast vel Garðar segir góða lausn í matjurta- görðum að strengja akrýl- eða plast- dúk yfir beðið, eða glært plast á bog- um. „Það hækkar hitastigið á plönt- unum. Hann varar þó við því að und- ir plastdúk geti orðið ansi heitt og þegar sólin skin getur hitinn undir plastinu náð 30-40 gráðum á Celsius. Þá þarf að lofta vel undir dúkinn. Síðan þarf að gata hann reglulega eft- ir því sem veðráttan verður hagstæð- ari þannig að þegar fer að líða fram á sumar verður hann aUur í tætlum. Akrýldúkurinn andar hins vegar. Hann hleypir bæði lofti og raka í gegnum sig, gagnstætt plastinu, en það þarf að fergja hann vel á hliðun- um tO að hann geri sitt gagn. Ég bendi þó á að ef dúkurinn er mjög strekktur yfir beðið getur reynst nauðsynlegt að slaka á honum þegar fer að líða aðeins á sumarið því það hefur slæm áhrif á plönturnar ef þær ná að vaxa alveg upp í dúkinn og hann heftir vöxt þeirra. Plastdúkur gegn illgresi • Síðan má t.d. planta salati í gegn- um plastdúk sem settur er yfir jörð- ina og planta jurtunum þar i gegn. Þannig er komið í veg fyrir Olgresis- myndun. Garðar segir að svartur plastdúkur sé ákjósanlegur í þessu Garðar R. Árnason garöyrjkju- ráöunautur Seinni áburðargjöf grömm 2 x 250 g 2 X 250 g 1-2 x 250 g 1-2 x 250 g O 500 g O 1-2 x 250 g 0 O 0 O 250-350 g Þol Þolir illa þurrk NokkuB harögert Þolir illa þurrk Nokkuö harögert Þolir illa þurrk Nokkuö harögert Nokkuö harögert Nokkuö harögert Nokkuö harögert Nokkuö harögert Þolir illa mikla bleytu Nokkuö harögert Nokkuö harögert Bil milli plantna sentímetrar (sm) 40x40 50x35 50x40 40x40 37x37 25x25 20x8' 45x15* 20x5 25x25 40x40 55x30 50x30 30x15 1 Sflaaaupnittið 2 Síinsprottia skyni, þá nái Olgresisfræ ekki að spíra sem það geri ef sett er hvítt plast yfir beðið. Leitið ráða Aðspurður um vandamál í mat- jurtaræktinni segir Garðar að snigl- ar séu stundum tO trafala, þeir eru t.d. sólgnir í salat og jarðarber. „Margir þekkja gamalt húsráð sem er að setja út pOsner sem sniglarnir sækja í. Það er líka hægt að koma fyrir spýtu í beðinu eða blautum striga þar sem sniglarnir sækja und- ir og ná þeim síðan að deginum. Ég veit líka um marga sem hafa sett skeljasand eða venjulegan sand í beð þar sem snigla verður vart, þeim er mjög Ola við að skríða á sandi. Versti kvOlinn sem sækir í grænmeti er aft- ur á móti kálmaðkur. Honum verður að ná á meðan eggin eru að klekjast út. Þau liggja í jarðvegsyfirborðinu við rótarhálsinn á káli eða rófum og má sjá þau þar ef maðkurinn er bú- inn að verpa þar. Hins vegar er þetta ekki mjög algengt vandamál. Yfirleitt er lítið mál að rækta grænmeti heima í garðinum og enn skemmti- legra að taka það upp. AOir sem hafa reynt vita að það grænmeti sem mað- ur hefur ræktað sjálfur bragðast best,“ segir Garðar R. Árnason garð- yrkjuráðunautur að lokum. -HG Reynsla og þekking, vönduö og persónuleg þjónusta. Opiö án.-fös.10-18 ^ r r laug.10-1 B fój ^TMÓ Fékafanl 9 • S. 553 1300 Ut xneð t'S*** ... og reyndu hressilega á þig! pn Scarna Ladakh GTX Verð 19.490 Burstað leður, Gore-Tex. Millistifur veltisóli, grjótvörn. Frábærir í léttar sem erfiöar gönguferðir. Þeir alvinsælustu! L V'i NANOQ* - lífið er áskonm! Kringlunni

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.