Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.2001, Side 15

15
FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2001
DV
Ellibelgnum kastað
Með því jákvæðara sem gerst hefur í alþjóð-
legri dægurtónlist á síöastliðnum árum er
„kúbanisminn", endurkoma roskinna og íðil-
snjallra tónlistarmanna frá Kúbu, þökk sé
bandaríska gítarleikaranum Ry Cooder og
þýska kvikmyndaleikstjóranum Wim Wenders.
Þar með var aftur komið á tengslum við eina
frjóustu tónlistarhefð Ameríkuríkja eftir fjöru-
tiu ára pólitíska einangrun hennar. Áður en
Castro komst til valda hafði tónlistin á Kúbu
verið allsherjar-bræðslupottur þar sem runnu
saman bandarísk „big band“ danstónlist,
mambó af afriskum uppruna og alls konar
heimatilbúin alþýðutónlist. Sérstök hljóðfæri
Tónlist
voru meira að segja gerð til að koma þessari tón-
list til skila: til dæmis laoud (eins konar lúta),
armónico (smágítar með sjö strengjum) og
ásláttarhljóðfæri á borð við dumbek og udu
trommur. Tónlistarmenn frá Kúbu voru eftir-
sóttir í Bandaríkjunum og Kanada, og láta ljós
sitt skína í ófáum Hollívúddmyndum frá fjórða
og fimmta áratugnum. Á nýlegum diski sem ber
nafnið Afro-Cuban All Stars (WCD047) er að
flnna æðisleg tilbrigði um vinsælustu „big
band“ tónlistina frá þeim thna.
Mambó og cha-cha-cha
Frá og með sjöunda áratugnum var Kúba í
herkví, efnahagur versnaði og atvinnutækifær-
um tónlistarmanna fækkaði. Margir þeirra urðu
jafnvel að gefa hljóðfæraleik upp á bátinn. Mörg-
um hlýnaði því um hjartarætur við að sjá þá
birtast hvern af öðrum í kvikmynd Wenders um
Buena Vista-klúbbinn, gömul brýni á borð við
Compay Segundo, Rubén Gónzalez og Cachaito
López og söngvarana - „soneros" - Ibrahim Fer-
rer og Omöru Portuondo, og uppgötva að þau
höfðu engu gleymt.
í kjölfar fyrstu Buena Vista-plötunnar (1996)
hefur ekkert lát orðið á velgengni hinna öldnu
Þeir heilla heimsbyggðina
Nokkrir máttarstólpar Buena Vista-klúbbsins, fyrir miöju eru Ibrahim Fer-
rer og Rúben Gónzaiez sem báöir koma hingaö 30. apríl.
tónlistarmanna; þeir skipta liði og ferðast víða
um lönd auk þess sem þeir gefa út hverja sóló-
plötuna á fætur annarri á vegum World Circuit-
fyrirtækisins.
Pianóleikarinn Rubén González var ein af
stjörnum danstónlistarinnar á Kúbu á fimmta
og sjötta áratugnum og skóp þá jasskenndan
mambó, auk þess sem hann lagði sitt af mörkum
til cha-cha-cha tónlistarinnar. Þegar Ry Cooder
hafði upp á honum var hann
orðinn 77 ára, gigtveikur og
hættur að spila. Skemmst er
frá því að segja að González
kastaði ellibelgnum, eins og
heyra má á Buena Vista plöt-
unni (WCD050), og enn betur
á sólóplötu hans, Chancullo
(WCD060). Þar hefur hann
stuðning bæði af sínum
gömlu „companéros" og kom-
ungum hljóðfæraleikurum og
spilar eins og andsetinn;
mega félagar hans hafa sig
alla við að fylgja honum eftir.
Raddir ríkar af reynslu
Önnur goösögn var sömu-
leiðis gripin af götunni og
drifin inn í hljóðver, hinn
frómi og fátæki Ibrahim Fer-
rer, fæddur 1927. Ferrer hafði
sungið með stórhljómsveitum
á sjötta áratugnum, en eftir
það hafði mjúklát rödd hans
smám saman fallið úr
tísku. Á nýrri sólóplötu
(WCD055) fær hann að
njóta sín til fullnustu með
stuðningi Buena Vista-
gengisins, bakröddum og
jafnvel tuttugu manna
stórhljómsveit. Svona
hefði Nat King Cole hugs-
anlega sungið, hefði hann
náð háum aldri; barítónn-
inn er alls staðar ljúfur og
lagviss, jafnvel þar sem
hann er farinn að trosna á
jöðrunum.
Omara Portuondo (f.
1930) sker sig úr Buena
Vista-hópnum fyrir
margra hluta sakir; fyrir
það fyrsta er hún eina
konan í félagsskapnum,
en að auki hafði hún
aldrei sest í helgan stein.
Hins vegar var hún nán-
ast óþekkt utan Kúbu.
Upp á sitt besta var
Portuondo mikil „díva“ og
var þá oft líkt við bæði Ed-
ith Piaf og Billie Holiday.
Og þótt rödd hennar hafi
látið eilítið á sjá er hún
rík af reynslu og tilflnn-
ingum. Á sólóplötu henn-
ar ( WCD059) er að finna einvalalið Buena Vista-
manna og yngri hljóðfæraleikara, og lögin eru
sígrænar habanerur, mambóar og stöku bóleró,
meira að segja Gershwin (“The Man I Love“)
með bóleró-takti. Og að sjálfsögðu tekur Ibrahim
Ferrer lagið með henni, en samsöngur þeirra í
Buena Vista-kvikmyndinni er ógleymanlegur.
Fjörutíu bassaleikarar
í sömu fjölskyldu
Einna yngstur hinna enduruppgötvuðu tón-
listarmanna er bassaleikarinn Cachaito López,
en í fjölskyldu hans munu vera hvorki fleiri né
færri en fjörutíu bassaleikarar. Faðir hans og
frændur lögðu grunninn að mambó-stílnum á
fjórða áratugnum, og Cachaito sjálfur á að baki
ýmiss konar tilraunir með danstakta. Velgengn-
in hefur oröið til þess að hann getur nú boðið
ýmsum þekktum útlendum tónlistarmönnum til
samstarfs. Á fyrstu sólóplötu hans, Cachaito
(WCD061), er til dæmis að fínna bandaríska
rapparann Dee Nasty, bandaríska saxófónleikar-
ann Pee Wee Ellis og suður-afríska hornaleikar-
ann Hugh Masakela. Platan er stórskemmtileg,
ekki sist fyrir ærslakennd tilbrigði sem
Cachaito kallar „tilraunastofuna".
Það er sannarlega tilhlökkunarefni að nokkr-
ir þessara hrynvísu „öldunga" skuli ætla að
sækja okkur heim. Þó ekki væri nema til að
sýna okkur fram á það sem margir hafa haldið
fram, nefnilega aö tónlistin yngi mann upp.
Aðalsteinn Ingólfsson
JAPIS hefur umboö fyrir World Circuit-plötur Buena
Vista-hópsins.
Omara Portuondo söngkona
Hefur engu gleymt.
Sœtur sigur
Graduale Nobili kórinn
Þær ætla aö leyfa okkur aö heyra efnisskrá keppninnar á sunnudagskvöldiö.
„Þetta var algert ævintýri - ég held að ég hafi
aldrei fengið önnur eins viðbrögð á ævi minni
og við þessum nýja stúlknakór,“ segir Jón Stef-
ánsson, gamalreyndur kórstjóri og organisti við
Langholtskirkju, um nýja kórinn sinn, Graduale
Nobili. Hér í DV (9.4.) sagði Jónas Sen um fyrstu
tónleika kórsins að söngurinn hefði verið í
fremstu röð, „tær og nákvæmur, samtaka, ein-
lægur og kraftmikill" og talaði aukinheldur um
„himneskar raddir".
Kórinn tók þátt í keppni Evrópskra æskukóra
í Kalundborg í Danmörku um síðustu helgi, frá
20.-22. apríl, ásamt 12 öðrum kórum víðs vegar
úr Evrópu og var aldurstakmark 25 ár. Hver kór
valdi annað af tveimur skylduverkum keppn-
innar eftir danska tónskáldið Peeter Bruun og
svo sjálfvalin verk allt að 15 mínútum. Graduale
Nobili hreppti önnur verðlaun í flokki stúlkna-
kóra og fékk 22,88 stig af 25 mögulegum en ekki
munaði nema 0.37 stigum á honum og þriggja
ára gömlum og þrautreyndum kór frá Ungverja-
landi sem hreppti fyrsta sætið. Blönduðu kór-
amir náðu ekki sama árangri og varð íslenski
kórinn því í öðru sæti í keppninni í heild.
Verkin sem Graduale Nobili söng í keppninni
voru Cantate Domino eftir Rupert Lang, Maríu-
ljóð eftir Hildigunni Rúnarsdóttur við texta Vil-
borgar Dagbjartsdóttur, Salutatio Marie eftir
Jón Nordal við latneskt helgikvæði, Agnete’s
Cradle Song eftir Peeter Bruun (skylduverk),
Haec est sancta solemnitas, sem Þorkell Sigur-
björnsson samdi sérstaklega fyrir kórinn, og
Malagastef úr Suite de Lorca eftir Einojuhani
Rautavaara við texta Federico García Lorca.
Graduale Nobili var stofnaður síðastliðið
haust sem eins konar brú milli Gradualekórs
Langholtskirkju (10-18 ára) og Kórs Langholts-
kirkju. í kómum eru 23 stúlkur, þær yngstu em
enn í Gradualekórnum (17-18 ára) en aðrar eru
vaxnar upp úr honum (elstu eru 23 ára), sumar
eru í Kór Langholtskirkju og margar í tónlistar-
námi. í þennan kór er eingöngu valið, þ. e. ekki
er hægt að sækja um inngöngu í hann.
Kórinn heldur tónleika á sunnudagskvöldið
kl. 20 í Langholtskirkju með efnisskrá Danmerk-
urferðarinnar til að gefa fólki kost á að heyra í
honum.
___________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Dagskrá um
Odd Nerdrum
Listasafn Reykjavíkur og Listahá-
skóli íslands standa sameiginlega að
dagskrá í tengslum við málverkasýn-
ingu Odds Nerdrums að Kjarvalsstöðum
i kvöld kl. 20. Hún hefst með leikþættin-
um Listveldið eftir Odd sem er samtal
hans viö samlanda sinn, Edvard Munch,
þar sem þeir takast á um stööu listar-
innar almennt og eðli og stöðu eigin list-
Að loknum leikþættinum gefst gest-
um kostur á að ganga um sýninguna en
að því loknu hefst fyrirlestur Jans Áke
Pettersons um list Odds Nerdrums. Jan
Áke er forstöðumaður Haugar-Vestfold
listasafnsins í Tönsberg í Noregi en
hann gegndi starfl forstöðumanns við
Listasafniö í Bergen árin 1990-93 og var
forseti Listaakademíunnar í Ósló
1993-96. Jan Áke er vel heima í listsköp-
un Odds Nerdrums og hefur m.a. skrifað
bækur um hann.
Húsið verður opnað kl. 19.30 og gefst
gestum kostur á að skoða sýninguna
bæði fyrir og eftir dagskrána.
Laxness-
verðlaunin
Þann 1. maí rennur út frestur til að
skOa handritum í samkeppni um Bók-
menntaverðlaun Halldórs Laxness.
500.000 króna verð-
launafé er í boði.
Verðlaunin verða
veitt í fimmta sinn í
haust fyrir nýja og
áður óbirta íslenska
skáldsögu eða safn
smásagna. Samkeppnin
er öllum opin og mun
bókin, sem verðlaunin
hlýtur, koma út hjá Vöku-Helgafelli
sama dag og þau verða afhent 1 haust.
Gyröir Eliasson hlaut verðlaunin árið
2000 fyrir smásagnasafn sitt, Gula húsið,
en fyrr á þessu ári fékk hann einnig ís-
lensku bókmenntaverðlaunin fyrir
sömu bók. Megintilgangur Bókmennta-
verðlauna HaOdórs Laxness er að efla is-
lenskan sagnaskáldskap og stuðla að
endurnýjun íslenskrar frásagnarlistar.
Þrír rithöfundar hafa hlotið verðlaunin
auk Gyrðis. Skúli Björn Gunnarsson
fyrir smásagnasafnið Lífsklukkan tifar,
Eyvindur P. Eiríksson fyrir skáldsöguna
Landið handan fjarskans, og var hann
einnig tOnefndur til íslensku bók-
menntaverðlaunna fyrir þá bók, og
Sindri Freysson fyrir skáldsöguna Aug-
un í bænum. Vaka-Helgafell leggur fram
verðlaunaféð en við það bætast venjuleg
höfundarlaun.
Utanáskriftin er Bókmenntaverðlaun
Halldórs Laxness, Vaka-Helgafell, Suð-
urlandsbraut 12, 108 Reykjavík. Handrit
eiga að vera merkt dulnefni en rétt nafn
fylgi með í lokuðu umslagi.
Alþjóðleg próf
í frönsku
í maí verður DALF-próf haldið hjá
Alliance Francaise í Reykjavík, Hring-
braut 121 (sími. 552-3870). Þetta er alþjóð-
legt próf í frönsku sem franska mennta-
málaráðuneytið hefur yfirumsjón með.
Skirteinið DALF er alþjóðlega viöur-
kennt sem vitnisburður um frönsku-
kunnáttu og prófið jafngOdir inntöku-
prófi í frönsku við franska háskóla. TO
að taka DALF-prófið þarf viðkomandi að
hafa staðist DELF- prófið; þeir sem ekki
hafa lokið því geta tekið stöðupróf sem
haldið verður 5. og 7. maí.
Prófið skiptist í fjögur stig og er fólki
bent á að ekki er nauösynlegt að taka öO
stigin í einu. Prófln fyrnast ekki heldur
geta nemendur geymt hvert stig sem
þeir taka og tekið þau stig sem upp á
vantar síðar, hér á landi eða erlendis.
DALF-próf, stig B1 og B2, fer fram í
AUiance Frangaise 26. maí kl. 10. Stig B3
og B4 verða 28. maí kl. 10. Innritun fer
fram virka daga kl. 11-18.