Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2001, Síða 14

14
Menning
Tónlist
Tákn og tilfinningar
Frekar þykja mér ungæöisleg sniðugheitin
listakvennanna þriggja í Nýlistasafninu að
kynna sýningar sínar undir yfirskriftinni Ropi;
fylgja þeim síðan eftir með masi um hamborg-
araát, alirahanda búkhljóð og ríðingar í sýning-
arskrá. Þessar „útlistanir" á neðanþindarnót-
um eru ekki sýningunum til framdráttar né
heldur eru sýnileg tengsl milli þeirra og þess
sem fyrir augu ber.
Anna Líndal og Ólöf Nordal hafa báðar sett
mark sitt í islenska samtímalist með afgerandi
hætti. Valka hefur enn ekki komið sér upp við-
líka „prófil" í myndlistinni, enda nokkru yngri
en stöllur hennar tvær. Anna hefur sérhæft sig
í grandskoðun á einkarými íslenskra kvenna,
eins og það birtist i atferli þeirra, heimilisstörf-
um og margháttuðu tómstundastarfi. Hugleið-
ingum sínum hefur hún komið til skila með in-
stallasjónum, með aðskotahlutum og blandaöri
tækni, t.d. videóverkum.
Að þessu sinni hefur Anna til umráða efstu
hæð safnsins og pallinn að auki. Efsta hæðin er
öll undirlögð nokkurs konar „eyjum“, alls kon-
ar bróderuðum og hekluðum dúkum úr Kola-
portinu, og á þeim standa glingurvasar úr gleri
og postulíni, visast ættaöir úr sama porti.
Sömuleiðis hefur gömlum dúkum og sængur-
verum veriö troðið i allar rifur salarins; ég geri
ráð fyrir að þau séu hluti af verkinu.
Merkingarleysiö
Að því er listakonan segir sjálf felst gildi
dúkanna - og væntanlega einnig glervasanna -
í því að þau eru tákn um lífsstíl vissrar kyn-
slóðar. Á pallinum er síðan að finna glerskáp,
uppfullan með Ikea-glösum, könnum og öðrum
eldhúsgögnum. Framan á honum er ljósmynd
af íslensku landslagi og ofan á honum er sýn-
ingarvél sem sýnir í síbylju myndir af hlutum
og íslenskum innréttingum frá síðustu öld.
Fyrir mér eru þessi verk holdtekja ákveðinn-
ar áráttu í íslenskri samtímalist, einkum in-
stallasjónum og verkum blandaðrar tækni,
nefnilega að dubba hluti, sérstaklega úr dag-
lega lífinu, upp í einhvers konar tilvisanir án
þess að gefa til kynna til hvers þeir eiga að
vísa. Fyrir vikið verða þeir þaö sem Barthes
kallaði merkingarsnauð tákn, þögul um annað
en merkingarleysi sitt. Ég þekki auðvitað hekl-
aða dúka og glingurvasa, en geta þeir sagt mér
eitthvað markvert um þá mörgu einstaklinga
sem einu sinni áttu þá, og er hægt að draga af
þeim ályktanir um „lifsstíl vissrar kynslóðar"?
Hrútur Olafar Nordal
Er hann tákn hins þrautseiga og þrjóska ísiendings hér á öldum áöur?
Ef svo, hvaða ályktanir?
Verk af þessu tagi ganga einungis upp með
vísan til heimatilbúinna tilfmningalegra for-
sendna listamannsins sjálfs. Sem verður þá að
koma eilítið meira til móts við áhorfandann.
Tilraunlr tíl frumsköpunar
Þetta á eiginlega líka við um installasjón
Ólafar Nordal. Hún er vissulega vönduð eins og
allt sem frá henni kemur. 1 hálfmyrkvaðri
gryíjunni er að finna gríðarstóran hrút úr
frauðplasti, á stórum skermi er sérhönnuð
hreyfimynd af hrúti sem skekur sig, jarmar og
berar tennurnar en á vegg hangir göngustafur
úr upplýstu neoni. Hafandi dáðst aö vinnu-
brögðum listakonunnar veltir maður fyrir sér
hvar maður eigi helst að bera niður í leit að
„kóðum“ verksins. Er hrúturinn tákn hins
þrautseiga og þrjóska íslendings hér á öldum
áður, hins framsækna íslendings nútíðar, er
hann trúarlegt tákn, tákn fyrir gróðureyðing-
una á landinu eöa eitthvað annað? Þau mis-
vísandi skilaboð sem verkið sendir frá sér
vekja með manni ófullnægju, jafnvel snert af
óþoli.
Verk Völku valda manni ekki viðlíka heila-
brotum. Þau eru hreinræktaðar tilraunir til
frumsköpunar án tillærðar þekkingar, eins og
við þekkjum úr súrrealisma og öðrum góðum
ismum. Listakonan tekur törn og gerir leir-
styttur án þess að hafa til þess tilhlýðilega
kunnáttu. Út úr törninni koma verk sem kall-
ast á við kitsch og næfisma, en eru um leið
blessunarlega laus við tilgerð.
Aðalsteinn Ingólfsson
Ropi stendur til 3. júní. Nýlistasafniö er opið kl.
12-17 nema mánudaga.
Leikandi söngkona,
syngjandi leikkona
Þóra Einarsdóttir er í hópi þeirra ungu
íslensku einsöngvara sem virðast ætla að
ná langt í óperuheiminum. Hún hefur
komið fram á fjölmörgum tónleikum og
óperuuppfærslum hérlendis og erlendis og
nýlega var hún fastráðin við óperuhúsið í
Wiesbaden i Þýskalandi. Á laugardaginn
hélt hún einsöngstónleika í Salnum í
Kópavogi ásamt Jónasi Ingimundarsyni
pianóleikara og með þeim lék í einu verki
Ármann Helgason á klarínettu. Verkefna-
skráin samanstóð af einsöngslögum eftir
Mozart og Schubert fyrir hlé og þekktum
óperuaríum úr Don Giovanni, Töfraskytt-
unni, Grímudansleik og Leðurblökunni
eftir hlé.
í upphafi tónleikanna tiplaði Þóra létt-
stíg og hvítklædd inn á sviðið, líkust
huldukonu úr kletti, og á sama léttstíga
mátann tiplaði hún inn í fyrsta lagið, Þrá
eftir vori eftir W.A. Mozart. Það var varla
hægt annað en hugsa með sér að ákveðin
likindi hljóti að hafa verið með þeim Moz-
art og Þóru, rödd hennar er ótrúlega björt
og tær og sú fyrirhafnarlausa glaðværð
sem söngkonan býr yfir var einhvern veg-
inn í fullkomnu samræmi við þá kátínu
sem oft einkennir verk Mozarts. Þóra söng
af mikilli list tíu stutt lög eftir hann og
Jónas Ingimundarson lék fallega með á pí-
anóið. Einstakir leikhæfileikar Þóru komu
líka fljótt í ljós, t.d. í laginu um galdra-
manninn sem var glæsilega flutt, en þeir
áttu eftir að njóta sín enn frekar í óperu-
aríunum.
Næst á verkefnaskránni var Hirðirinn á
hamrinum eftir F. Schubert. Þar lék með á
klarínettu Ármann Helgason en Ármann
er með okkar bestu klarínettuleikurum og
átti mjög fallegan samleik með þeim Jónasi
og Þóru.
Eftir hlé tók svo við hver óperuarian á
fætur annarri þar sem Þóra sýndi snilld
sína. Leikur Jónasar Ingimundarsonar var
þar að mestu mjög góður en á stöku stað
mátti þó greina loðna skala og hlaup, eink-
um í hröðustu köflunum í aríunum, t.d. úr
Töfraskyttunni eftir Weber. Þóra sýndi
þarna berlega hversu flinkur túlkandi hún
er, hún hefur bráðskemmtilega kómíska
hæfileika sem nutu sin sérlega vel til dæm-
is i aríu Óskars skjaldsveins í Grímudans-
leik og í hlutverki Adele í Leðurblökunni
eftir Strauss. Óskar skjaldsveinn sýnir í
aríunni fram á sönghæfileika sína en
Adele í sinni aríu fram á ótvíræða leik-
hæfileika og gerði Þóra hvort tveggja, arí-
urnar voru því skemmtilega valdar saman.
í lokin voru Þóra og Jónas klöppuð upp
tvisvar og fluttu þá fyrst lítið skemmtilegt
lag eftir Jónas sjálfan, sem hann hafði
samið fyrir Þóru, og gaf henni að skilnaði.
Þóra endaði svo tónleikana á að syngja Ó,
leyf mér þig að leiða sem eins konar kveðju
áður en hún heldur af landi brott.
Óperuhúsið í Wiesbaden má prísa sig
sælt að hafa hreppt Þóru því eins og fyrr
segir er hún ekki aðeins frábær söngkona,
hún fer einnig á kostum í leikrænni túlk-
un sinni, jafnvel þó hún standi ein á beru
sviðinu. Við óskum Þóru góðrar farar og
velgengni í þeim verkefnum sem hún á eft-
ir að takast á hendur á erlendri grund.
Hrafnhildur Hagalin Guðmundsdóttir
DV-MYND E.ÓL.
Þóra Einarsdóttir sópransöngkona
Hún var líkust huldukonu úr kletti
MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2000
x>v
Umsjón: Siija Aöalsteinsdóttir
Nokkrir hinna glööu útskriftarnema LHÍ.
Ú tskr if tar sýning
Við minnum á útskriftarsýningu Lista-
háskóla íslands sem var opnuð að Laugar-
nesvegi 91 á laugardaginn og stendur til 20.
maí. Hún er opin frá kl. 14 til 18 daglega.
Aðgangur er ókeypis.
Þarna má sjá verk 64 nemenda bæði af
hönnunar- og myndlistarsviði og alla dag-
ana verða nemendur á staðnum og veita
leiðsögn um svæðið. Fjölbreyttar uppá-
komur verða í boði og vegleg sýningarskrá
fæst á staðnum með textum frá nemendum
og myndum af verkum þeirra.
Scarpetta fyrirles
Franski rithöfundurinn, háskólakennar-
inn og fræðimaðurinn Guy Scarpetta held-
ur tvo fyrirlestra hér á landi nú í vikunni.
Fyrri fyrirlesturinn veröur í Odda í dag kl.
17 og fjallar um Frangois Rabelais og verk
hans, Gargantúi og Pantagrúll, sem kom út
í íslenskri þýðingu Erlings E. Halldórsson-
ar fyrir nokkrum árum. Síðari fyrirlestur-
inn heldur Scarpetta annað kvöld kl. 20 í
Alliance frangaise í Þekkingarhúsinu,
Hringbraut 121, og fjallar þar um strauma
og stefnur í skáldsagnalist samtímans,
einkum út frá skáldsögum Milans Kundera
sem við þekkjum öll. Fyrirlestrarnir verða
fluttir á frönsku en verða túlkaðir á ís-
lensku jafnóðum og eru öllum opnir. Auk
þess mun Scarpetta taka þátt í hring-
borðsumræðum í ReykavíkurAkademí-
unni.
Guy Scarpetta er einn þekktasti rithöf-
undur og bókmenntagagnrýnandi Frakka
og hefur um árabil verið áberandi í opin-
berri umræðu um bókmenntir og listir þar
I landi. Hann hefur setið í ritstjórn virtra
tímarita og er nú með reglulega þætti í
franska ríkisútvarpinu, skrifar í ýmis
tímarit og dagblöð um stjórnmál og bók-
menntir og gerir sjónvarpsþætti. Hann
hlaut bókmenntaverðlaun Frönsku aka-
demíunnar fyrir skáldsöguna Ljóðrænu
svítuna 1992.
Scarpetta kemur hingað til lands í boði
Sendiráðs Frakka á Islandi í samstarfi við
frönskudeild Háskóla islands, Reykjavík-
urAkademíuna og Alliance Frangaise.
Langar þig ad læra
ad syngja?
Næstu vikur heldur Ingveldur Ýr söng-
kona söngnámskeið fyrir byrjendur á öll-
um aldri. Námskeiðin
veita innsýn í helstu
grunnatriði í söng, radd-
beitingu og tónlist.
Kennd verða grunnatriði
í söng; öndun, heilbrigð
líkamsstaða ásamt ein-
földum raddæfingum.
Einnig verða fyrstu skref-
in í tónheyrn og nótna-
lestri kynnt. Engin fyrri reynsla er nauð-
synleg og lögð er áheyrsla á sem aðgengi-
legasta kennslu svo nemendur hafi fyrst og
fremst gaman af þvi að kynnast eigin rödd
og þeim ótrúlegu möguleikum og krafti
sem hún hefur að geyma.
Einnig verða námskeiö fyrir nemendur
með reynslu, þá sem vilja rifja upp og
fríska upp á söngtækni sína. Upplýsingar í
síma 898 0108.
Kanada kynnt
Á vorfundi Félags íslenskra háskóla-
kvenna 17. maí verður að þessu sinni
kynning á Kanada.
Kanadískir sérréttir
verða á borðum og fyrir-
lesari kvöldsins verður
Viðar Hreinsson bók-
menntafræðingur. Hann
ætlar að tala um Vestur-
íslendinga og Stephan
G. Stephansson en Við-
ar er einmitt að semja
ævisögu Stephans G. Á vorfundum fyrri
ára hafa félagskonur kynnt Japan, Mexíkó,
Indland, Egyptaland, Kína og Hong Kong á
svipaðan hátt.
Fundurinn verður haldinn á Hótel Holti,
hann er öllum opinn en nauðsynlegt er að
skrá sig á hann.