Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2001, Blaðsíða 16

16
33
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aðstoðarritstjórar: Jönas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fróttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, simi: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deiidir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsíngar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiðlun hf.
Plötugerð: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuði 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m, vsk„ Helgarblaö 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Sjómannaverkfall
Áform ríkisstjórnarinnar um að setja lög á sjómannaverk-
fallið koma ekki á óvart. Þau hafa legið í loftinu síðustu daga.
Hins vegar kemur útfærslan gagnvart þinginu nokkuð á óvart
því erfitt er að sjá skynsemina í því að standa þannig að mál-
um að ýfingarnar aukist að óþörfu þegar málið er jafn við-
kvæmt og umdeilt og raun ber vitni! Aðalatriðið er þó að rik-
isvaldið hefur ákveðið að grípa inn í þesa langvinnu deilu og
taka fram fyrir hendurnar á samningsaðilum, einu sinni enn.
Þá niðurstöðu ber að harma þótt ekki sé tilefni til stóyrtra for-
dæminga, hvorki á þessu inngripi stjórnvalda né getuleysi
samningsaðila til að semja. Hin æskilega niðurstaða er auðvit-
að sú að kjör sjómanna séu ákvörðuð í frjálsum samningum
en þá verða líka að vera einhverjar líkur á að slíkir samning-
ar náist. Rétturinn til frjálsra samninga felur líka í sér skyld-
una til að ná samningi. Engar líkur voru á slíkum samningi
og virðast deiluaðilar sjálfir meira að segja sammála um það.
En þrátt fyrir að verkfalli verði aflýst er kjaradeilan sem slík
enn óleyst og ekki augljóst í hvaða farveg hún mun fara. Það
er til dæmis enn fræðilegur möguleiki á því að menn nái
frjálsum samningum - þótt það verði því miður að teljast frek-
ar ólíklegt.
Ljóst er að þetta verkfall hefur haft gríðarlegar afleiðingar
fyrir þjóðarbúið, einstök fyrirtæki, fiskverkafólk og svo auð-
vitað þá sem tengjast því beint. En áhrifin eru líka mikil á fé-
lagasamtök sjómanna og samstöðu þeirra. Alger trúnaðar-
brestur er þannig kominn upp milli samtaka vélstjóra og ann-
arra sjómanna. Einnig er ljóst að klofningur er kominn upp í
röðum yfirmanna á fiskiskipum, klofningur sem var við það
að koma fram þegar tilkynnt var um yfirvofandi lagasetningu
en norðlenskir skipstjórnarmenn gengu ekki lengur í sama
takti og forusta FFSÍ í Karphúsinu. Þá bresti verður snúið að
berja i, jafnvel þótt verkfallsþrýstingnum hafi verið tappað af.
Það er því ekki ótrúlegt að þegar til lengri tíma er litið muni
afleiðingar verkfallsins á kjarabaráttu sjómanna verða þær að
raðir bæði breiðfylkingarinnar og forustunnar muni riðlast
sem aftur mun hafa áhrif á samningsgerðina. Hver þau áhrif
verða nákvæmlega og hvernig þau breyta landslaginu á hins
vegar eftir að koma í ljós.
„Too tricky“
Árangur íslenska sönghópsins Two Tricky í söngvakeppni
Evrópskra sjónvarpsstöðva um helgina var slakur. Þó stóðu
söngvararnir sig vel á sviði og framkoma þeirra var bæði fag-
mannleg og glæsileg. Lagið virðist einfaldlega ekki hafa fallið
í kramið hjá evrópskum sjónvarpsáhorfendum að þessu sinni
og er ekkert við því að segja. Mikið fjaðrafok varð út af því í
vetur að útvarpsráð vildi láta syngja íslenska framlagið á ís-
lensku og töldu gagnrýnendur íslenskuna til þess fallna að
skemma fyrir keppendum á svona móti. Enda var ákvörðun
útvarpsráðs á endanum breytt og lagið sungið á ensku. Nú er
komið í ljós að það þarf meira til en minnimáttarkennd vegna
íslenskunnar til að ná árangri í svona keppni og það gæti
meira að segja vel verið að lagið hefði orðið eftirminnilegra í
hugum Evrópubúa ef það hefði verið sungið á íslensku. Auð-
vitað er eðlilegt að flytjendur fái almennt að ráða á hvaða máli
þeir syngja, en reynsla helgarinnar sýnir að enskan er ekki
endilega allsherjarlausnarorð í þeim efnum. Keppnin er snún-
ari en svo og í ár var hún of snúin fyrir ísland. Hún var ein-
faldlega „too tricky“ fyrir okkur, svo gripið sé til hinnar títt-
nefndu ensku.
Birgir Guðmuhdsson
_______________________________________MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2001_MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2001
DV

Skoðun
Lærir maðurinn af reynslunni?
Nýlega ritaði sendiherra
okkar í Washington D.C.
hugvekju í Lesbók Morgun-
blaðsins sem hann nefndi
Væntingar og vonbrigði.
Hugvekjan er eins og tær
upphrópun um bresti aldar-
farsins í sundruðum heimi
andstæðna, rituð að hluta í
undirstrikunar-og sím-
skeytastíl. Margir andans
menn sem líta yfir sviðið á
seinni hluta æviskeiðsins
rumska óþægilega og senda
frá sér heimsósómaávarp
með yfirgripsmikllli útsýn yfir víð-
lendi mannlegrar tilveru. - Nýlega
sendi Havel frá sér athyglisverða
grein í svipuðum dúr.
Spurning sendiherrans í lokin er;
getum við lært af reynslunni? Og
væntingin sú að vonandi geti maður-
inn með Guðs hjálp átt hlut að lausn-
inni á hrikalegum vandamálum
mannkynsins sem flest stafi frá hon-
um sjálfum. Vandinn er að stórum
hluta fólginn í því að finna lausnina
en síðan að vinna að henni.
Hver er lausnin?
Hinn snjalli huganasmiöur Isaiah
Guðmundur G.
Þórarinsson
verkfræöingur
Berlin sagði einhvem tima
að hann hefði varið 40 árum
ævi sinnar í að reyna að
svara spurningunni: Hvern-
ig á að lifa líflnu? Við dags-
brún nýrrar aldar er eðli-
legt að menn líti aftur ekki
síður en fram. Mestu áhrifa-
valdar tuttugustu aldarinn-
ar eru án efa gríðarlegar
framfarir á sviði vísinda og
tækni, og ekki síst nú tölvu-
tækni, og hinir ógnvekjandi
hugmyndafræðilegu storm-
““”"ar, -ismar og stórasann-
leiksstefnur sem hafa gengið yfir og
skilið eftir sig hörmungar og eyði-
leggingu í ríkara mæli en hvirfilbylj-
ir og jarðhræringar.
Ég nefni rússnesku byltinguna og
eftirleikinn, nasismann í Þýskalandi,
einræðisstjórnir til hægri og vinstri
oft reistar á hugmyndafræði þeirrar
nauðsynjar að hafa vit fyrir almúg-
anum og réttlætingu þess að fóma
lífi þjóðfélagshópa, jafnvel beita
fjöldaútrýmingu til þess að ná fram
hinni einu sönnu þjóðfélagsuppbygg-
ingu. Ég nefni ofstæki kynþáttamis-
réttis og trúarbragða. Hvern hefði
órað fyrir því að það gæti gerst sem
við höfum orðið og
erum vitni að í
Júgóslavíu eftir allt
sem á undan er
gengið.
Framtíöarríkið
Hnattvæðingin er
afl sem mikil áhrif
mun hafa á framtíð-
arþróun. Hnattvæð-
ingin mun færa
með sér aukna sam-
ræmingu sem hefur
innbyggðan óróa.
Samræming fórnar
margbreytileika
lifsins, fjölbreyti-
leika mismunandi
menningar og gerir
lifið og veröldina fá-
tæklegri. Hugmynd-
ir manna um Útóp-
íu, hið fullkomna
ríki þar sem allir
lifa í sátt og sam-
lyndi, friður ríkir
og æðstu gildin eru höfð í hávegum,
byggja á kyrrstæðu, óbreytanlegu
ríki þar sem allir eru sammála um
hver mikilvægustu gildin eru.
stangast á við
hvert annað að
mati hinna mis-
munandi einstak-
linga. Meðan þeir
komast til valda
sem telja sig vita
öllum betur
hvernig framtið-
arrikið á að vera
og eru tilbúnir að
knýja það fram
með öllum tiltæk-
um ráðum án til-
lits til afleiðinga
mun heimurinn
ganga áfram
gegnum sömu
ógnvænlegu at-
burðina og ekk-
ert læra af
reynslunni.
Aðeins um-
margbreytileika lífsins, fjölbreytileika mismunandi menn- kvæmurdl’skdn-
Hnattvœðingin er afl sem mikil áhrif mun hafa á framtíð-
arþróun. Hnattvœðingin mun fcera með sér aukna sam-
ræmingu sem hefur innbyggðan óróa. Samræming fórnar
ingar og gerir lífið og veröldina fátœklegri.
Slíkt mun líklega ekki fá staðist til
lengdar, því allar spurningar um við-
horf, hegðun og hamingju eiga sér
mörg svör sem eru jafngild og geta
Afmæli eiðrofanna
Það var eitthvað skoplega tákn-
rænt við þá ráðstöfun hérlendra
stjórnvalda að taka svonefnt Þjóð-
menningarhús undir 50 ára afmælis-
hátíð erlendrar hersetu í landinu
með hliðsjón af því, að bæði vorið
1949, þegar aðildin að NATO var sam-
þykkt á Alþingi, og vorið 1951, þegar
bandarískur herafli gekk hér á land
að Alþingi fornspurðu, sóru ráða-
menn þjóðarinnar og sárt við lögðu,
að hér skyldi ALDREI vera erlendur
her á friðartímum.
í seinna tilvikinu var stjómarskrá
lýðveldisins reyndar þverbrotin,
meðþvi í henni er skýlaust ákvæði
um, að afsal íslensks landsvæðis
heyri undir Alþingi en ekki ríkis-
stjórn. Samþykkt Alþingis kom að
visu eftir dúk og disk, en gerræði
stjórnarflokkanna var til marks um
pukrið og baktjaldamakkið sem löng-
um hafa loðað við herstöðina og
hermangið.
Framlag til sameiginlegra varna!
í öndverðu var því gjarna haldið á
loft af formælendum herstöðvarinnar,
að aðstaðan á Keflavíkurfluvelli væri
lágmarksframlag íslendinga tO sam-
eiginlegra varna lýðræðisþjóðanna,
en vendilega þagað um stórkostlegar
lánveitingar og margskonar önnur
fríðindi sem íslensk stórfyrirtæki
nutu vestanhafs i beinum tengslum
við „herverndarsamninginn". Þegar
fjármálaspillingin kringum herstöð-
ina fór að verða heyrinkunn, reyndist
æ erfiðara að veifa „framlaginu". Sú
spilling hefur nú grassérað í samfleytt
hálfa öld með afleiðingum sem sjá-
andi mönnum liggja í augum uppi.
Áætlað er að miUi 30 og 40 milljarð-
ar króna hafi á hverjum liðnum ára-
„Áœtlað er að milli 30 og 40 milljarðar króna hafi á hverj-
um liðnum áratug runnið frá setuliðinu beint inní íslenskt
efnahagskerfi og þá fyrst og fremst til íslenskra aðalverk-
taka og annarra gœðinga helmingaskiptaflokkanna ..."
tug runnið frá setuliðinu
beint inní íslenskt efnahags-
kerfi og þá fyrst og fremst til
íslenskra aðalverktaka og
annarra gæðinga helminga-
skiptaflokkanna, Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks,
enda 'eru menn löngu hættir
að tala um framlag til sam-
eiginlegra vama.
. Um miðjan áttunda áratug
hafði sú hégilja gengið sér til
húðar meðal þorra íslend-
inga, að bandaríski herinn
væri á Keflavíkurflugvelli til
að tryggja varnir og öryggi íslands, og
mátti hafa þorskastríðin við Breta til
marks um haldleysi hennar. Jafnvel
dyggustu NATO-sinnar voru farnir að
viðurkenna að herstöðin hlyti að
verða forgangsskotmark í kjarnorku-
striði tröllveldanna. En þessir sömu
menn vildu fyrir hvem mun fá að
deyja með sínum vesturheimsku hug-
sjónabræðrum. Var þá þegar orðið
dagljóst öllum almenningi að herstöð-
in í Miðnesheiði væri hlekkur í varn-
arkerfi Bandaríkjanna og kæmi !s-
lendingum í reynd næsta lítið við.
Á þessu hnykkti Josef Luns fram-
kvæmdastjóri NATO árið 1975, þegar
hann upplýsti að herstööin í Keflavík
sparaði bandarískum skattborgurum
22 milljarða dollara árlega, því án
hennar neyddust Bandaríkin tfl að
hafa sex tfl sjö stór flugvélamóðurskip
á Norður-Atlantshafi til að gegna
þeim njósna- og eftirlitsstörfum sem
unnin væru frá Keflavík.
Enginn veit og enginn veit!
Á 50 ára afmæli hersetunnar lét
„blað allra landsmanna" sér ekki
nægja að gefa út kálf einsog gert er
þegar „stórmenni" eiga afmæli eða
Sigurður A.
Magnússon
rthöfundur
kveðja jarðlíflð, heldur var
komið á flot 24 síðna flóð-
hesti með greinum og viðtöl-
um við nokkra helstu for-
mælendur ótímabundinnar
erlendrar hersetu í landinu
ásamt tveimur stuttum við-
tölum við andstæðinga her-
setunnar, sem gáfu umijöU-
uninni falska áferð hlut-
lægni. Formælendurnir
lögðu fátt nýtilegt til um-
ræðunnar, hömpuðu mest-
anpart gömlum og leiði-
gjörnum klisjum, sumir
með breyttu orðfæri.
Mestur fengur var í greinargerð
Vals Ingimundarsonar sem meðal
annars hafði grafið upp bandaríska
skýrslu frá 1962, þarsem fram kom að
lögreglan í Reykjavík gæti reitt sig á
„1500 manna liö af ungum mönnum,
sem komið var á fót í kyrrþey árið
1961, en eina markmið þeirra er að
koma í veg fyrir ofbeldi kommúnista."
Björn Bjarnason menntamálaráherra
kom af fjöUum, þegar hann var spurð-
ur um þetta fjölmenna hvítlið, og
verður að teljast furðulegt með hlið-
sjón af bakgrunni hans.
Ein af mannvitsbrekkum Alþingis,
Kristján Pálsson, svaraði spurningu
Fréttablaðsins um hugsanlega ógnun
á þessa leið: „Það veit enginn ógnun-
ina fyrr en hún kemur. Við verðum
að vera viðbúnir því að okkur verði
ógnað og þvi verðum við að hafa til-
tækcu: varnir. Einu sinni var okkur
ógnað úr austri, það getur orðið úr
suðri næst. Kannski eftir áratug, eða
marga áratugi." - Enn ein vísbending
um andlegt atvervi manna sem kjöm-
ir hafa verið í forustusveit lands-
manna!
Sigurður A. Magnússon
ingur og virðing
fyrir sjónarmið-
um annarra er það lóð sem maður-
inn getur lagt á vogarskál framtíðar-
lausnar.
Guðmundur G. Þórarinsson
Ummæli
Virkir þátttakendur
„Við eigum samleið
með vina- og samstarfs-
þjóðum í Evrópu og
Norður-Ameríku. Varn-
arsamningurinn við
Bandaríkin og aðildin
að Atlantshafsbandalag-
inu er besti vitnisburðurinn um þá
samleið. Við viljum vera virkir þátt-
takendur við breyttar aðstæður. Með
það í huga höfum við breytt áherslum,
mótað nýja stefnu í góðu samstarfl við
vini og bandamenn. Það samstarf hef-
ur verið til heilla og á þeim trausta
grunni viljum við byggja öryggi ís-
lensku þjóðarinnar til frambúðar."
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
um 50 ára afmæli varnarsamningsins.
Stundvísi í eigin ranni
„Stundvísi er eitthvað sem íslend-
ingar taka ekkert allt of alvarlega.
Þetta er mýta sem loðir við okkur og
hyggur ekki á að yfirgefa okkur í bráð.
Við gætum reyndar tekið til okkar
bragðs og útrýmt þessari mýtu. Til þess
þarf þjóðarátak en þar sem öll þessi
þjóðarátök eru stundum frekar gagns-
laus ætti hver að byrja á því að taka til
i sínum ranni. Margt smátt gerir eitt
stórt og sjálf er ég í átaki við seina-
gangi um þessar mundir. Ekki veitir af.
Það mættu fleiri gera slíkt hið sama.“
Elva Dögg Melsted í pistli á Strik.is
Saltið svíði í sárum
„Knýi sérhagsmunagæsluþingmenn
stórútgerðarinnar fram kvótasetningu
á allar veiðar áður en endurskoðunar-
nefndin um fiskveiðistjómun lýkur
störfum ættu þingmenn upp til hópa
að hætta að slá ryki í augu kjósenda
með sáttahjali um stjómun fiskveiða.
Fari svo er hætt við að saltið svíði í
sárum margra."
Úr leiöara Bæjarins besta á ísafiröi.
Spurt og svarað
Er síðasta hœkkun tryggingabóta viðunandi?

Ásta Ragnheiður Jóhannesd.,
þittgmadur Samfylkingar.
Fyrsta skrefið en
leiðin löng
„Þessar breytingar eru í áttina,
en þó bjóst ég við að lífeyrisþegar
myndu að minnsta kosti fá í sinni
hlut það sem uppá vantar að staðið hafi verið við
lög gagnvart þeim. Svo er ekki, þvi bætur al-
mannatrygginga hafa ekki fylgt launaþróun lög
segja að gert skuli. Aftur á móti kom mér á óvart
að ekki væri allt í frumvarpi ráöherra til breyt-
inga á almannatryggingalögum, sem nefnd for-
sætisráðherra lagði til og kynnt var á blaða-
mannafundi í sl. viku. Ég fagna auknu jafnræði
með einstaklingum og sambýlisfólki sem þama
kemur fram - og að vinnuletjandi áhrif örorku-
greiðslan skuli minnka. Þessar breytingar eru að-
eins fyrsta skrefið til bætts lífeyrisþega, en fleiri
þufa skrefan að vera því leiðin er löng.“
Ásta Möller,
þingmaður Sjálfstœðisflokks.
Til móts við við-
hoif og kröfur
„Á nokkrum mánuðum hefur á 3
milljarði kr. verið veitt til viöbótar
til lífeyris almannatrygginga, sem á
ári þýðir hartnær 2 milljarða króna i aukin framlög
til málaflokksins. Þær breytingar sem verða á al-
mannatryggingalögunum taka jafnframt á réttlætis-
atriðum sem skipta lifeyrisþega miklu og komið er
til móts við viðhorf og kröfur sem em uppi í samfé-
laginu. Ljóst er að breytingamar koma sérstaklega
til góös þeim tekjulægstu og kjör þeirra batna. Þá er
munur bóta milli einstaklinga annarsvegar og hjóna-
fólks hinsvegar minnkaður. Breytingamar munu og
auka svigrúm öryrkja að geta aflað sér tekna með at-
vinnu, án þess að slíkt skerði bótagreiöslur til þeirra
óeðlilega mikið. Það gefur aukna möguleika á virk-
ari þátttöku öryrkja í samfélaginu."
Ólafur Ólafsson,
formaður Félags eldri borgara
Einn og hálfiir
bíómiði
„Vð hefðum farið fram á.betri af-
greiðslm Ósk okkar var sú að al-
mennur tekju- og grunnlífeyrir yrði
aukinn en ekki búin til fátækrahjálp. Ef tekjur aldr-
aðra og örykja hér eru bornar saman við það sem
gerist í nágrannalöndunum eru þær verulega lægri
hér. Bilið milli ellilífeyris- og almennra launa hér á
landi er einnig að gliðna. Þakka ber það sem vel er
gert, svo sem að bætur til þeirra öryrkja sem verst
hafa kjörin eru bættar og svigrúm þeirra til atvinnu
eykst. Með væntanlegum breytingum fá margir aldr-
aðir auknar bótagreiðslur, en flestir um aðeins 1.700
kr. á mánuði og þegar skattur hefur verið tekinn af
dugar viðbótin ekki nema fyrir einum og hálfum
bíómiða. Við hefðum talið eðlilegra að grunnlífeyrir
og tekjutrygging hefðu hækkað skv. launavísitölu .“

Sovéskir stjórnarhættir
- í landi frjálshyggjunnar
Signý Jóhannesdóttir,
form. Verkalýðsfél. Vöku á Siglufirði.
Fátœkrastyrkur
festur í sessi
„Mér hefur virst á ummælum
forystumanna Öryrkjabandalags-
ins að verið sér að festa enn betur
í sess fátækrastyrki á íslandi. Undir þá kenningu
get ég tekið, því tekjutengingin vinnur að þessu.
Ef ráðamenn hefðu hinsvegar manndóm í sér til-
þess að hækka grunnlífeyrinn til jafns við launa-
þróun væri staðan önnur. Þó ef til vill séu stigin
skref í rétta átt með þessum aðgerðum, er afskap-
lega hægt farið og orð Össurar um ferðalag á
hraða steinvölu eiga við í þessu sambandi. Því
miður óttast ég að þeir sem nú stjórna málum í
þessu þjóðfélaginu okkar séu hrifnir af fátækra-
styrkjum og þvi verði ekki á næstunni gerðar þær
breytingar á almannatryggingakerfi sem gera
öldruðum og öryrkjum fært að lifa með reisn.“
Ríkisstjórnin hefur ákveöið aö breyta tryggingagreiöslum til aö koma á móts viö þaö fólk sem verst er sett.
r
Forseti borgarstjórnar bar Davíð
Oddssyni á brýn fyrir skemmstu að
stjórnarhættir hans væru í anda
Sovétríkjanna sálugu. Hann skil-
greindi nánar i umfangsmikilli
Moggagrein að hvaða leyti forsætis-
ráðherra líktist fremur gömlu
Kremlarherrunum en stjórnanda
lýðræðisríkis. Björn menntamála-
ráðherra brá skildi fyrir Davíð og
trúði tölvu sinni fyrir að Helgi
Hjörvar færi með háð og spé og
mátti á honum skilja að ómerk væru
ómaga orðin.
En ekki leið á löngu þar til Björn
Bjarnason lá sjálfur undir ámæli um
að vera farinn að taka stjórnarherra
Sovétríkjanna sér til fyrirmyndar og
væri að koma sér upp sams konar
stjómsýslu og þeir. En það eru eink-
um gamlir allaballar sem sjá hlið-
stæðurnar með gömlu kommunum í
Sovét og forráðamönnum Sjálfstæð-
isflokksins. Sigríður Jóhannesdóttir
hélt því blákalt fram á Alþingi að til-
laga Bjöms um nýtt Rannsóknarráð
íslands tæki mið af sovésku alræði.
Bjöm ætlar nefnilega að ganga svo
frá hnútum að sjö ráðherrar verði í
Rannsóknarráðinu. Það veröur því
sannkallað ráðherraráð.
Þessa hugmynd er svo upplagt að
útfæra á fleiri sviðum.
Þannig væri hægt að skipa flugráð
eintómum ráðherrum og ekki væri
ónýtt að ekki sætu aðrir í útvarps-
ráði en ráðherrar og svona má áfram
telja. Þá er einsýnt að málefnum
Seðlabankans væri vel skipað ef að-
eins ráðherrar sætu í bankaráðinu.
Þeir hefðu líka gott af því að æfa sig
í að stýra bankanum því mikill
meirihluti bankastjóranna kemur úr
hópi ráðherra sem margir hafa langa
og góða reynslu af því að klúðra
efnahagsmálum þjóðarinnar.
Sovésk frjálshyggja
Annars er það ekki fjarri lagi að
bendla embættisstörf menntamála-
ráðherra við sovéska miðstýringu.
Þau málefni sem undir hann heyra,
menntun og menning eru að mestu
leyti ríkisrekin og íþróttareksturinn
er meira og minna á opinberu fram-
færi.
Menntakerfin ríkisrekin og ef
imprað er á einkavæðingu kennslu í
einhverjum greinum ætla ríkis-
reknu kennarasamtökin af göflunum
að ganga. Þeir skólar sem heita eiga
sjálfseignarstofnanir eða jafnvel í
einkaeigu ganga einnig fyrir elds-
neyti úr ríkissjóði.
Þegar kemur að menningunni er
langöflugasti fjölmiðill landsins rík-
isrekinn en þó með þeim undarlega
hætti að hljóðvörpin og sjónvarpið
fær að leggja skatta á lands-
menn, selja auglýsingar og
síðan að láta fyrirtæki kosta
efni og fá þau í staðinn
mikla og góða umgetningu
um vörur sínar og þjónsutu.
Er engu líkara en að dr Jen-
kyll og mr Hyde sé æðsti
ráðamaður í því sovéti.
Björn Bjarnason er búinn
að vera manntamálaráð-
herra lengur en elstu krakk-
ar muna. Samt bólar hvergi
á því að hann reyni eða hafi
hug á að aflétta sovéskum
rekstri á menntun eða menn-
ingu. Ríkið skal standa undir þeim
báknum hvað sem tautar og raular.
Ríkisrekstur menningar
Engum þykir sjálfsagðara en lista-
mönnum að menningin sé kostuð af
ríkinu eða öðrum opinberum app-
arötum, svo sem sveitarstjórnum.
Pólitikusarnir eru sama sinnis og er
örlátir þegar þeir auglýsa sinn
menningarlega smekk. í Sovétríkj-
unum var öll menning ríkisrekin en
sá var munurinn að þeir einir fengu
að fást við listræna sköpun og túlk-
un sem gerðu það á þann eina hátt
sem yfirvöldunum kom vel. Sovéskt
listafólk voru málpípur stjómvalda
og fengu borgaö fyrir það.
En þótt menningin sé að miklu
leyti borin uppi af rikinu gerir ríkis-
valdö engar kröfur til hennar. Og þó.
Oddur Olafsson
skrifar:
Úthlutanir hafa löngum
þótt bera nokkum póli-
tískan keim. Um það leyti
í vetur sem mikið var urg-
að út af smáumbun sem
slett var í öryrkja settu
pólitíkusarnir tíu stykki
listamanna á ævilöng
heiðurslaun á einu bretti.
Voru sumir þeirra vel að
þeim komnir fyrir dygga
þjónustu.
Ef nokkur ráðherranna
kemst nálægt því að
stjórna sínum málaflokk-
um í sovéskum anda er
það Björn Bjarnason. Sjálfur hefur
hann ekki tekið þá stjórnarhætti upp
heldur erft þá frá forverum sínum,
allt frá Jónasi frá Hriflu og Brynjólfi
Bjamasyni fram til eigin embættis-
frama. Aldrei hefur borið á því að
núverandi menntamálaráðherra hafi
nokkurn hug á aö draga úr ríkis-
rekstri menningarinnar. Þvert á
móti er hert á sovésku tilburðunum
með hærri framlögum víðtækari rík-
isstyrkjum en jafnvel gömlu
kommanna dreymdi um.
En skrýtið er að gamlar aftur-
batapíkur úr gamla kommaflokkn-
um skuli nú reyna að koma óorði á
helstu forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins með því að núa þeim um
nasir að þeir séu að koma á fót lang-
þráðu Sovét-íslandi. - Og kannski
tekst þeim það.
„Gamlir allaballar núa þeim Davíð Oddssyni ogBimi
Bjarnasyni því um nasir að þeir séu laumukommar
sem stjómi í anda Sovétríkjanna. “