Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.2001, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2001
13
J3V
Bjarni Thor Kristinsson óperu-
söngvari heldur tónleika í Saln-
um í Kópavogi í kvöld sem hann
kallar „Kóngur - kjáni - ill-
menni“ og fjallar um bassann og
hans ólíku hlutverk í óperum.
Bjarni býr i Vínarborg og var
1997 ráöinn aó Þjóöaróperunni
þar í borg sem einn af aöalsöngv-
urum hennar. Þar var hann í tvö
ár en sneri sér þá aó lausa-
mennsku og gerir út frá Vín. Hon-
um hefur gengió afar vel aö koma
sér áfram - hefur sungiö stór
hlutverk í stórum húsum, eins og
sagt er, meöal annars Parísaróp-
erunni og Teatro Massimo á
Sikiley. Á nœstunni syngur hann
í Veróna, Flórens, Berlín, Paris,
Vín og Chicago.
„Ég hef verið að syngja í Aust-
urríki, Þýskalandi, Ítalíu og
Frakklandi og haft meira en nóg
að gera,“ segir hann í stuttu
spjalli við DV. „Og svo skemmti-
lega hefur viljað til að ég hef ver-
ið að syngja til skiptis Wagner og
Mozart, sem eru annars hvor sín-
um megin á tónlistarlitaspjald-
inu. Stór þýsk bassahlutverk hafa
lika komið í minn hlut undanfar-
in ár - eins og Baron Ochs í Rósa-
riddaranum eftir Richard Strauss
sem ég varð fyrstur íslendinga til
að syngja.“
Bjarni Thor Kristinsson heldur tónleika í Salnum í kvöld:
Aldrei elskhugi
Vínarborg er háborg tónlistar-
innar og Bjarni sagðist hafa
stundað músíklífið grimmt meðan
hann var að læra þar. „En þegar
maður vinnur við þetta þá fer
maður kannski heldur í bíó þegar
maður á frítt kvöld,“ segir hann
hlæjandi. „En ég reyni að fylgjast
sæmilega með.“
DV-MYND GVA
Bjarni Thor Kristinsson bassasöngvari
Bassinn fær að syngja hinar fjölbreytilegustu fígúrur í óperum, allt frá kóngi til betlara og undirróöursmanni til af-
glapa - en hann fær aldrei hlutverk elskhugans ...
Frá Mozart til Sinatra
- Ætlarðu þá að syngja á tónleikunum
helstu aríurnar sem þú hefur verið að syngja
á sviði undanfarið?
„Bæði og. Á tónleikunum fer ég vítt og
breitt yfir bassahlutverkin í óperum og áfram,
frá Mozart, gegnum Wagner og alveg til
Sinatra! Sumt er úr hlutverkum sem ég hef
sungið, jafnvel oft, en önnur hef ég ekki sung-
ið enn þá. Ég ætla að flytja ásamt píanóleikar-
anum mínum, Austurríkismanninum Franz
Carda, fjórtán ólíkar ariur þar sem bassinn
bregður sér í margs konar gervi. Stór hluti
tónleikanna er á léttu nótunum og er mark-
miðið að áheyrendur fái að kynnast á
skemmtilegan hátt þessum fjölbreytilegu per-
sónum bassabókmenntanna. Oftar en ekki er
bassinn sá sem valdið hefur, kóngur eða prest-
ur til dæmis, stundum er hann illmennið, oft
kjáninn - og svo má bæta ýmsum fígúrum við,
svo sem gjálífismanni, heimspekingi og blað-
urskjóðu," segir Bjami Thor og skemmtir sér
vel yfir upptalningunni.
„Tónskáldin eru líka mörg,“ bætir hann við,
„Mozart, Rossini, Verdi, Wagner, Offenbach,
Gounod, Loewe og Nicolai, svo einhver þeirra
séu nefnd.“
- En gætirðu nefnt einhver hlutverk sem
sjaldan eða aldrei verða á vegi bassasöngvara?
„Af einhverjum óskiljanlegum ástæðum er
bassinn sjaldnast i hlutverki elskhugans! Þar
er það tenórinn sem oftast fær að njóta sín.“
Tónleikar Bjarna Thors og Franz Carda með
þessari ómótstæðilegu efnisskrá hefjast ki. 20.

Bókmenntir
Innréttinga saga
Hvað gerðist í íslenskum
ullariðnaði á siðari hluta átj-
ándu aldar? Rannsóknar-
spurningin hljómar ef til vill
býsna sértæk, og í fyrstu
verður ekki séð að efnið hafi
mikla þýðingu fyrir venju-
legan íslending sem nú er
uppi. En það er nú öðru nær.
Svarið er nefnilega að á þess-
um árum voru gerðar til-
raunir með nýjar aðferðir i
vefnaði og spuna, og þær
voru hluti af þeim gagngeru
breytingum sem íslenskir
upplýsingarmenn ætluðu að
gera á atvinnuvegum lands-
manna upp úr 1750.
Allt þetta er til skoðunar í
bók Hrefnu Róbertsdóttur,
Landsins forbetran - Innrétt-
ingarnar og verkþekking í
ullarvefsmiðjum átjándu ald-
ar. Bókin byggir á MA-rit-
gerð Hrefnu sem hún hefur
nú endurskoðað. Hún beinir
sjónum að Hinu íslenska
hlutafélagi sem stofnað var á
Þingvöllum árið 1751 og þeim verksmiðjum
sem stofnaðar voru til að reisa við islenskan
iðnaö. Hlutafélagið starfaði til 1779 þegar kon-
ungur eignaðist verksmiðjurnar alfarið. Hann
hafði allan tímann lagt fram meira fé til inn-
réttinganna en hluthafarn-
ir. Ævintýrinu lauk svo
árið 1803 og verksmiðju-
vinnsla ullar var ekki
reynd aftur fyrr en á
seinni hluta 19. aldar.
Meginskoðunarefni
Hrefnu er ullarvinnslan og
verksmiðjurnar sem urðu
til á Leirá, Bessastöðum og
síðar í Reykjavík. Hún
horfir bæði á hið
almenna og
hið sér-
tæka, skoð-
ar bæði sögu
eins vefara,
Franz Illuga-
sonar, og hugar
að innréttingun-
um sem dæmi um
hvernig iðnaðar-
stefna danska ríkisins
birtist á einum útkjálka
þess.
Innréttingarnar hafa
vitaskuld verið rannsakað-
ar áður en rit Hrefnu er
þörf viðbót og hún hefur að mörgu leyti aðra
sýn en fyrri fræðimenn. Skúli Magnússon
landfógeti hefur löngum verið talinn óskorað-
ur frumkvöðull innréttinganna. Hrefna dregur
fram áætlanir annarra manna sem höfðu
Hrefna Róbertsdóttir sagnfræðingur
Hún hefur aöra sýn en fyrri fræöimenn
á Innréttingarnar sem kenndar hafa
verið viö Skúla Magnússon.
plægt jarðveginn. Það voru þeir Magnús Gísla-
son lögmaður og Johan Chr. Pingel amtmaður.
Sá síðastnefndi hefur hingað til ekki verið
mjög áberandi í sögu íslands og ef marka má
töflu í bók Hrefnu (bls. 98) virðist ekki einu
sinni á hreinu hvenær hann var uppi. Þannig
fjölgar stöðugt fólkinu í kringum hetjur ís-
landssögunnar. Skúli fógeti er þó ekkert felld-
ur af stalli í þessari bók enda ekki ætlunin.
Innréttingarnar voru aldrei hreinræktað
ágóðafyrirtæki heldur var markmið þeirra
ávallt öðrum þræði að innleiða nýja verk-
menningu á Islandi. Á hinn bóginn var gengið
út frá því sem vísu að ágóði yrði af starfsem-
inni. Þegar halla tók undan fæti i rekstrinum
var æ meiri áhersla lögð á fræðslugildi starf-
seminnar. Allt kom þó fyrir ekki.
Nú, tveimur öldum eftir daga Franz Illuga-
sonar vefara í Reykjavík, verður starfsheitið
vefari æ vinsælla í símaskránni. Svona breyt-
ist allt í heimi viðskiptanna. En þeir sem vilja
þekkja sögu íslensks iðnaðar geta ekki litið
fram hjá innréttingunum. Á þær varpar hin
vandaða og áhugaverða rannsókn Hrefnu Ró-
bertsdóttur nýju ljósi. Hún er því þörf viðbót
við íslenska sagnfræði. Ekki sakar að allt útlit
bókarinnar er glæsilegt og í henni allmargar
myndir, sumar í lit.
Ármann Jakobsson
Hrefna Róbertsdóttir: Landsins forbetran. Innrétting-
arnar og verkþekking í ullarvefsmiöjum átjándu aldar.
Sagnfræöistofnun og Háskólaútgáfan 2001.
___________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Sutaras á íslandi
Þjóðlagatónleikar verða með Sutaras,
þekktasta þjóðlagahóp Litháens, i Norræna
húsinu á sunnudaginn kl. 16, og er því spáð að
gólfið muni ganga í bylgjum þegar fætur
áheyrenda stíga í takt við kraftmikla tónana!
Við dans- og þjóðlagaflutning notar Sutaras
bæði upprunaleg hjarðmannahljóðfæri og sí-
gild hljóðfæri litháískrar þjóðlagatónlistar.
Svo syngja þeir og dansa og hvetja áheyrend-
ur til að taka þátt og skemmta sér. Sutaras
hafa eignast aðdáendur um víða veröld og
hafa á tíu ára ferli sínum staðið oftar en 1500
sinnum fyrir dansi áheyrenda.
Sutaras heldur líka tónleika á Kringlu-
kránni í kvöld kl. 21, annað kvöld kl. 22 á
Kaffi Reykjavík og í Deiglunni á Akureyri kl.
21.30 á laugardagskvöldið. Sjá dagskrá Nor-
ræna hússins á heimasíðu þess: www.nor-
dice.is.
Úr stundaglasinu
Armann Halldórsson frá
Snotrunesi í Borgarfirði
eystra hefur gefið út minn-
ingaþætti sína undir heitinu
Úr stundaglasinu. Þar riijar
hann upp bernskuárin í Borg-
arfirði, námsárin á Eiðum og
við Flensborgarskólann í
Hafnarfirði á kreppuárunum og starfsárin við
Alþýðuskólann á Eiðum á lifandi máli og af
ótviræðri frásagnargáfu. Hann segir frá ætt-
mennum sínum og öðru samferðafólki, hisp-
urslaust og af meðfæddri kímnigáfu, og bregð-
ur upp líflegum myndum af mannlífi fyrr og
nú. Hann hirðir um ýmsar hliðar daglegs lífs
sem ekki þykja allajafna í frásögur færandi;
til dæmis eru merkar athuganir hans á matar-
siðum, vinnulagi og þróun klósettsiða íslend-
inga á 20. öld. Bróðir Ármanns, Elías B. Hall-
dórsson listmálari, myndskreytir bókina og
einnig eru þar ljósmyndir.
Ármann hefur ritstýrt bókum og tímarit-
um, meðal annars Múlaþingi, og samið grein-
ar og bækur sjálfur, meðal annars skrifaði
hann sögu Alþýðuskólans’á Eiðum sem kom
út 1983 og fjögur bindi um Sveitir og jarðir í
Múlaþingi (1974-78). Gullvör gefur Úr stunda-
glasinu út.
Lifandi
tungumálanámskeið
Langar þig að læra arabisku? En spænsku
eða ítölsku? Endurmenntunarstofnun Háskóla
íslands býður upp á mörg tungumálanám-
skeið á haustönn - ýmist starfstengd nám-
skeið eða námskeið sem miða að því að opna
nýja menningarheima. Arabíska fyrir byrj-
endur fyllir síðari flokkinn. Þar er markmið-
ið að veita innsýn í framandi og gjöfulan heim
arabískunnar sem töluð er af 200 milljónum
manna í 22 löndum. Námskeiðið hefst 3. októ-
ber og kennari er Þórir Jónsson Hraundal en
gestafyrirlesari Jóhanna Kristjónsdóttir
blaðamaður.
Námskeið í spænsku nýtist öllum sem
hyggja á ferðalög til spænskumælandi landa
og vilja geta bjargað sér á því fallega máli.
Kennari er Margrét Jónsdóttir lektor. Eldri
borgarar fá 10% afslátt af námskeiðsgjaldi.
Þriðja tungumálanámskeiðið þar sem flétt-
að er inn umfjöllun um menningu hefst 29.
október og heitir Mál og mannlíf á Ítalíu. Auk
kennslu í málinu er fjallað um sögu, menn-
ingu og þjóðlíf á Ítalíu, þróun ítalskrar tungu
og bókmenntir. Kennari er Mauro Barindi.
Frekari upplýsingar eru á vefsíöunni
http://www.endurmenntun.is“ og þar er
líka hægt að skrá sig.
Endurmenntun HÍ býður nú fólki sem áður
hefur sótt kvöldnámskeið á menningarsviði
10% afslátt á fjögur kvöldnámskeið í haust.
Hægt er að skrá sig á þessi námskeið á vefsíð-
unni og i síma 525 4444. Vinsamlegast látið
vita við skráningu að ykkur hafi boðist þessi
afsláttur.
Menningarveturinn
Lesendur menningarsíðu
athugi að í dag fylgir blaðinu
aukablað um menningarvet-
urinn fram undan þar sem
m.a. eru viðtöl við Bene-
dikt Erlingsson, Hallgrím
Helgason og Ólaf Kvar-
an ásamt yfirliti yfir
leiklistina, bókmennt-
irnar og myndlistina.