Dagblaðið Vísir - DV - 27.12.2001, Side 13

FIMMTUDAGUR 27. DESEMBER 2001
13
DV
___________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Salurinn heldur áfram metnaðarfullri dagskrá í allt vor
Kaldalóns og Ashkenazy
„Ég hef komist aö því að Sigvaldi
Kaldalóns er mitt tónskáld, “ sagöi vit-
ur maöur eftir aö hafa hlustaö á Ave
Maríu hans á jólatónleikum nýlega -
og bœtti við: „Ég hef einfaldan smekk
og vil aöeins þaö besta.“ Þetta hefðu
hrifnir tónleikagestir á Kaldalóns-
kvöldi Salarins 1. desember eflaust tek-
ið undir fegins hugar. Þá fluttu lista-
mennirnir Sigrún Hjálmtýsdóttir, Jó-
hann Friögeir Valdimarsson og Jónas
Ingimundarson allar dýrustu perlur
Sigvalda Kaldalóns eftir aö Eva Ragn-
arsdóttir fœröi Salnum gifsmynd af
höföi söngvaskáldsins að gjöf. Eva er
dóttir œskuvinar Sigvalda, Ragnars
Ásgeirssonar, og hefur myndin hlotiö
veglegan sess í forrými Salarins.
Fullt var út úr dyrum á tón-
leikunum og þurftu margir frá
að hverfa. Það er því gaman að
segja frá því, að þrátt fyrir
miklar annir flytjendanna hef-
ur tekist að fá þá til að efna til
annars Kaldalónskvölds í
Salnum. Þeir tónleikar verða
kl. 20 að kvöldi föstudagsins 4.
janúar og er miðasala þegar
hafm.
Hanna Dóra og Rússar
Kaldalónskvöld markar upp-
haf tónlistarársins í Salnum,
en margir spennandi atburðir
eru fram undan þar. Fyrst
skal nefna tónleika Kammer-
hóps Salarins (KaSa), en tón-
leikaröð þessara frábæru lista-
manna hefur vakið verðskuld-
aða athygli, fyrst og fremst vegna vandaðs
tónlistarflutnings en kannski ekki síður
vegna þeirrar nýbreytni að hafa tónleika-
spjall á undan og teiti á eftir. Á janúartónleik-
um KaSa-hópsins verður flutt glæsileg tónlist
eftir Tsjajkovskí og fleiri Rússa, og það er
enginn annar en Siggi Hall sem býður upp á
veitingar að tónleikunum loknum. Þeir verða
13. janúar og hefjast kl. 16.30. Tónleikaspjallið
flytur Atli Heimir Sveinsson.
Ásgerður Júníusdóttir fékk frábæra um-
sögn hér í blaðinu fyrir plötuna sína, Minn
heimur og þinn, fyrir jólin. Hún syngur á
kammertónleikum 8. janúar kl. 20 og með
henni verða Jónína Hilmarsdóttir víóluleik-
ari og Steinunn Birna Ragnarsdóttir píanó-
leikari.
Næst skal getið tónleika sópransöngkon-
unnar úr Töfraflautunni, Hönnu Dóru Sturlu-
dóttur, en auk glæsinúmera söngkonunnar
þar munu píanóleikaramir Helga
Bryndís Magnúsdóttir og Jónas
Ingimundarson leika verk fyrir pí-
anó, fjórhent sem og fyrir tvö pí-
anó.
Heimsviðburöur
Þá er komið að þeim heimsvið-
burði ársins í Salnum, tónleikun-
um 22. janúar þegar píanósnflling-
urinn Vladimir Ashkenazy og
Kammersveit Reykjavíkur stíga á
sviðið í Salnum. Á efnisskránni eru
tveir píanókonsertar eftir Wolfgang
Amadeus Mozart, sá fyrri i A-dúr
KV 414 og hinn síðari í d-moll KV
466, en einnig má heyra Diverti-
mento í D-dúr KV 251. Ashkenazy
er bæði einleikari og stjómandi.
Meðal annarra forvitnilegra við-
burða i Salnum í vor má nefna tón-
leika sex flytjenda úr þjóðlagasveit
Kvikmyndaversins i
Peking 15. janúar,
söngtónleika Vocal
group Ars Nova
(acappella) og píanó-
tónleika Miklósar Dal-
may 27. janúar þar
sem hann leikur verk
eftir Mozart, Kurtág
og Moussorgsky. í
febrúar heldur Arndís
Halla Ásgeirsdóttir
næturdrottning ein-
söngstónleika og Hall-
dór Haraldsson leikur
einleik á píanó, í mars
verða ljóðatónleikar
Sigrúnar Hjálmtýs-
dóttur og einnig frum-
flytur Contrasti hóp-
urinn í þeim mánuði
verk eftir Hilmar
Þórðarson. í apríl kemur píanó-
leikarinn Ann Schein enn á ný en
hún hélt tónleika í Salnum á síð-
asta starfsári sem vöktu mikla
hrifningu.
Þegar er hafinn undirbúningur
að tónleikahaldi Salarins fyrir
starfsárið 2002-2003. Fræðslu- og
menningarsvið Kópavogs mun að
venju standa að Tíbrár-tónleika-
röðinni og býður enn á ný tónlist-
arfólki að sækja um þátttöku.
Skulu umsóknir hafa borist til
Fræðslu- og menningarsviðs Kópa-
vogs fyrir 10. janúar 2002, ásamt
upplýsingum um flytjendur, kjör-
tíma viðkomandi tónleika og hug-
myndum að efnisskrá. Valið er úr
umsóknum og öllum svarað að
vali loknu.
Sigvaldi Kaldalóns tónskáld.
Sigrún Hjálmtýsdóttir
sópran.
Jóhann Friögeir
Valdimarsson tenór.
Jónas Ingimundarson
píanóieikari.
Ásgerður Júníusdóttir
messósópran.
Hanna Dóra Sturludóttir
sópran.
Vladimir Ashkenazy
tónsnillingur.
Bókmenntir
Hamskipti
,-it
■n
Innan um öll innlendu timamótaverkin í
skáldsagnagerð þetta árið, aldrei verða þau of-
lofuð, er nokkur tilbreytni að fmna fyrir tæp-
lega tvö þúsund ára skáldsögu. Að sjálfsögðu er-
lenda en nýja á íslensku. Þetta er Gullinasni eða
Myndbreytingar eftir Lúkíus Apúleius, fjölfræð-
ing mikinn á sinni tíð, sem var fæddur í Norð-
ur-Afríku en skrifaði á latinu, svo sem títt var.
Gullinasni segir frá Lúkíusi nokkrum, ungum
manni, lífsþyrstum og fróðleiksfúsum sem lend-
ir í þeim hremmingum að vera breytt i asna. í
fyrstu kennir hann um göldrum sem eru tíð-
ræddir í þessari sögu og illvilja gyðjunnar For-
túnu, en síðar kemur í ljós að Lúkíus getur að
nokkru kennt um eigin asnaskap. Hann lét æv-
intýralöngun og trúgirni leiða sig í ógöngur og
þegar lostinn sviptir hann síðan allri skynsemi
er lítið eftir af mannlegri reisn.
I asnaham upplifir Lúkíus margvísleg ævin-
týri, þvælist meðal eiganda sem eru hver öðrum
verri skepnuníðingur, en auk þess verður hann
vitni að fjölmörgu mannlegu asnastriki því
menn eru ekkert að fela sínar lakari hliðar
frammi fyrir „skynlausri skepnunni“. í asna-
hamnum má Lúkíus þrauka uns hann verður
aftur að manni fyrir guðlega forsjón og hefur þá
að öllum líkum tekið út nokkum þroska.
Lúkíus segir sjálfur sögu sína í fyrstu per-
sónu, en inn í hana er skotið fjölmörgum öðrum
sögum enda segir höfundur í upphafi: „En ég
ætla nú að segja þér heila syrpu af ýmiskonar
sögum í míletusstíl...“ Slikar sögur voru
skemmtisögur háðskar sem engum hlífðu. Satír-
an var megineinkenni latneskra bókmennta á
annarri öld og asninn gulhii er þar enginn und-
antekning. Hér eru mannlegur hégómi og
mennskir lestir húðstrýktir af sannri nautn og
er auðséð að höfundur ætlar sér í senn að
skemmta og láta undan sviða. Hvorutveggja
tekst honum prýðilega og ekki verður sagt að
neinn forneskjubragur sé á, því eflaust
kannast margur maðurinn við ýmis þau
kýli sem hér er stungið á.
Og í sjálfu sér verður ekki séð að
smekkurinn á skemmtiefni hafi breyst
ýkjamikið, þvi hér eru gamansögur oft-
ast nær af ófórum nágrannans, hryllings-
sögur, klámsögur og rómantískar ástarsögur .
Hljómar alveg eins og sjónvarpsdagskráin og
vantar vart kastljósin. Því á Gullinasni enn fullt
erindi í okkar haga.
Ekki er ofmælt að Erlingur E. Halldórsson er
að vinna stórvirki meö þýðingum sínum á sí-
gildum skáldverkum. Vissulega má segja að
fmna megi skyldleika með mörgum þessum rit-
um. Búrleskan er sameiginleg Gargantúa,
Satýrikon, Tídægru og Gullinasna en segir okk-
ur fyrst og fremst að fyrrum skemmtu menn sér
yfir svipuðum hlutum og þeir gera enn. Þýðingu
Gullinasna hef ég ekki haft tök á að bera saman
við frumtexta eða aðrar þýðingar, en málfar er
þjált og frásögnin rennur ljúflega skeiðið. Mál-
ur em-
kenni
Hómers-
þýðinga
Sveinbjarn-
ar Egilsson-
ar en ekki er
það til vansa
og nær óhjá-
kvæmilegt þegar
þýddur er texti
úr klassískri
fornöld.
Það er ekki að efa
að Gullinasni á eftir
að skemmta mörgum
og víst er að hann er í
engu afdankaður orðinn, enda varð mér tíðhugs-
að undir lestrinum til skáldsögu sem sumir telja
einkenna síðari hluta tuttugustu aldar, Á vegum
úti eftir Jack Kerouac, þar sem einnig segir frá
asnastrikum ungra manna, og er mér til efs
hvor er nútímalegri.
Geirlaugur Magnússon
Lúkíus Apúleius: Gullinasni eöa Myndbreytingar. Erling-
ur E. Halldórsson þýddi. Kristján Árnason ritar formála.
Mál og menning 2001.
Vínartón-
leikarnir 30 ára
Vínartónleikar Sin-
fóníuhljómsveitarinn-
ar eiga 30 ára afmæli
2002 og enn býður
hljómsveitin til tón-
leika helguðum þess-
ari skemmtilegu tón-
listarhefð með því að
bjóða hingað heims-
þekktum Vínartónlist-
armönnum.
Til að stjórna hinum árlegu og sívin-
sælu Vínartónleikum kemur á ný til ís-
lands Peter Guth, listrænn stjórnandi
Strauss-hátíðarhljómsveitarinnar í Vín-
arborg. Hann er viðurkenndur sem af-
burðatúlkandi Vínartónlistar og reglu-
legur gestastjórnandi helstu sinfóníu-
hljómsveita heims. Með Peter Guth í fór
eru Gabriele Fontana óperusöngkona og
tveir dansarar frá Vínaróperunni sem
saman munu færa gestum ógleymanlega
upplifun.
Tónleikarnir verða föstudaginn 4. jan-
úar kl. 19.30 og laugardaginn 5. janúar
kl. 17 í Laugardalshöll. Sæti eru núm-
eruð. Ef þið hafið ekki tryggt ykkur
miða nú þegar er rétt að gera það strax.
Styrkir Snorra Sturlu-
sonar í tíunda sinn
í tilefni af 750. ártið Snorra Sturluson-
ar 23. september 1991 ákvað ríkisstjórn
Islands að efna til styrkja sem kenndir
yrðu við nafn hans. Samkvæmt reglum
um styrkina, sem gefnar voru út 1992,
skulu þeir árlega boðnir erlendum rit-
höfundum, þýðendum og fræðimönnum
til að dveljast á íslandi í því skyni að
kynnast sem best íslenskri tungu,
menningu og mannlífi. Styrkirnir skulu
veittir í þrjá mánuði hið minnsta og
miðast við greiðslu á ferðakostnaði
styrkþega og dvalarkostnaði innan-
lands. Stofnun Sigurður Nordals auglýs-
ir styrkina og tekur á móti umsóknum.
Styrkir Snorra Sturlusonar fyrir árið
2002 voru auglýstir í júlí sl. með um-
sóknarfresti til 1. nóvember. Fimmtíu
og fimm umsóknir bárust frá tuttugu og
einu landi. í úthlutunarnefnd eiga sæti
Úlfar Bragason, forstöðumaður Stofnun-
ar Sigurðar Nordals, Ásdís Egilsdótt-
irdósent og Ingibjörg Haraldsdóttir rit-
höfundur. Þau sem hljóta styrki árið
2002, til þriggja mánaða hvort, eru dr.
Leonie Viljoen, háskólakennari í Pretor-
íu í Suður-Afríku, til að fást við fræði-
lega útgáfu á Svínfellinga sögu og dr.
Fjodor Uspenskij, fræðimaður í
Moskvu, til að stunda rannsóknir á
Snorra-Eddu.
Heimur
skáldsögunnar
Bókmenntafræði-
stofnun Háskóla ís-
lands hefur gefið út
bókina Heimur skáld-
sögunnar með 30
greinum eftir jafn-
marga fræðimenn um
30 frumsamdar og
þýddar skáldsögur
sem hver um sig er
kennileiti í landslagi skáldsögunnar á
íslandi. Greinarnar voru upphaflega
fluttar sem fyrirlestrar á merku og fjöl-
sóttu Skáldsagnaþingi sem haldið var í
mars sl. og höfundarnir hafa allir kennt
á sviði bókmennta við heimspekideild
Háskóla íslands. Þeirra á meðal má
nefna Álfrúnu Gunnlaugsdóttur, Ár-
mann Jakobsson, Árna Bergmann,
Bimu Bjamadóttur, Dagnýju Kristjáns-
dóttur, Guðna Elísson, Guðrúnu Nordal,
Matthías Viðar Sæmundsson, Njörð P.
Njarðvík, Rúnar Helga Vignisson og Úlf-
hildi Dagsdóttur.
Elsta skáldsagan sem fjallað er um í
Heimi skáldsögunnar var samin á
fyrstu öld eftir Krist, það er Gullinasni
Apúleius sem einmitt kom út fyrir jólin,
en sú nýjasta birtist á síðasta ári -
Þögnin eftir Vigdísi Grímsdóttur sem
hlaut Menningarverðlaun DV í febrúar
sl. Eins og sjá má á þessu spanna þær
skáldsögur sem hér er rýnt í afar vítt
svið, í tíma jafnt sem viðfangsefnum, og
í heild sýna ritgerðirnar vel hvemig
hægt er að nálgast þetta bókmennta-
form frá ýmsum og ólíkum sjónarhorn-
um.
Ritstjóri bókarinnar er Ástráður Ey-
steinsson, sem einnig ritar formála. Há-
skólaútgáfan annast dreifingu bókar-
innar.