Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.2002, Blaðsíða 17

16
Útgáfuféljg: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvœmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aóalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aéstoóarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyrl: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerö og prontun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins I stafrænu fonmi og I gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Drykkjulátáborgin
Þegar gengiö er um miöborgir margra helstu stórborga
heims um miðnæturbil verður þess ekki vart aö vegfar-
andi sé i stórkostlegum lífsháska. Miklu fremur ríkir vin-
samleg gleöi á íjölfórnustu gatnamótum og torgum þess-
ara borga þar sem fjöldi fólks, iðulega tugir þúsunda,
koma saman á hverju kvöldi og sýna sig og sjá aðra. Und-
antekning er að sjá illa drukkið eða dópað ofbeldisfólk
enda sér lögregla til þess að það fólk haldi sig i myrkra-
hverfum sem enginn ferðamaður hefur áhuga á.
í Reykjavik er þessu öfugt farið. Miðborgin er hættu-
svæði um helgar. Á síðustu árum hafa lögregla og borgar-
yfirvöld séð til þess með einbeittu áhugaleysi sínu að gera
miðborgina að sérstökum griðastað fyrir illa drukkna
ólátabelgi sem fá að vaða uppi á tiltölulega afmörkuðu
svæði og eyðileggja þar skemmtun fyrir Qölda fólks sem
leitar eftir heilbrigðri afþreyingu á líflegasta bletti lands-
ins. Þetta er ömurleg þróun og hefur skemmt fyrir imynd
Reykjavíkur sem forvitnilegs ferðamannastaðar.
Svo virðist sem lögreglan þori ekki að vera i miðborg
Reykjavikur um helgar. Þess í stað hefur verið komið upp
eftirlitsmyndavélum á homum og skúmaskotum sem út af
fyrir sig er ágætis viðbót við hefðbundna löggæslu. Eftir
sem áður kemur ekkert i stað öflugra lögreglumanna sem
ganga um á meðal fólks og tryggja öryggi þess. Blindfull-
ur ofbeldisseggur man ekkert eftir földu myndavélinni í
hita augnabliksins en svartir lögreglumenn á staðnum
halda honum miklu fremur til hlés.
Enn einu sinni lifnar umræðan um öryggisleysið í mið-
borginni. Enn einu sinni kemur í ljós hve stirt er á milli
borgaryfirvalda og ríkislögreglunnar í þessum efnum. Það
er eins og rammpólitískur borgarstjóri og ráðherra dóms-
mála vilji ekkert af hinum vita í argaþrasi þessa alvöru-
máls. Á meðan þora miðaldra borgarbúar ekki niður í mið-
borgina um helgar af ótta við að vera slegnir í götuna fram-
an við næsta matsölustað. Jafhvel sjálfur borgarstjórinn og
ráðherrann myndu vart taka áhættuna af þeirri ferð.
Auðvitað er það vitað mál að islensk ungmenni hafa í
áranna rás viljað rasa út á almannafæri. í eina tið þótti
enginn vera maður með mönnum nema hann lægi auga-
fullur úti undir húsvegg, helst eftir svo heiftarleg slagsmál
að hálfur tanngarðurinn lá við hliðina. Að svo búnu var
hann keyrður heim til foreldra sinna og látinn sofa úr sér
á gamla fermingarbeddanum. Þessi í hæsta máta áfenga
sýniþörf hefur fylgt þjóðinni um áratugi og mun aldrei
verða haldið niðri nema með ströngu eftirliti.
Ef til vill er þessi séríslenska drykkjuhefð afleiðing af
langvarandi afskiptaleysi. Drykkjusiðferðið hefur gert ráð
fyrir því að ungmenni á öllum aldri megi gera sig að al-
gerum fiflum á almannafæri. Lögregla hefur ávallt verið
fáliðuð á þessum vettvangi. Rétt er það sem forseti borg-
arstjórnar benti á í vikunni að lögreglumenn hafa fremur
fylkt sér í kringum erlenda þjóðhöfðingja á leiðinni eftir
Miklubraut heldur en íslensk ungmenni sem eru að
skemmta sér með áfengi um aðra hönd og holdið um hina.
Vitaskuld verður að breyta þessu. Borgarstjóri og ráð-
herra dómsmála eiga að brjóta odd af nokkru oflæti sínu
og setjast niður og kryfja þessi mál inn að beini. Borgar-
yfirvöld og æðstu stjómendur lögreglu hljóta að hafa ein-
hvern metnað fyrir hönd höfuðborgar landsins. Þessir að-
ilar hljóta að geta lært talsvert af kollegum sínum í stór-
borgum nágrannalandanna sem leggja sig í lima við að
halda miðborgum sínum hreinum og aðlaðandi fyrir allan
meginþorra fólks sem kann sér hóf i líflnu.
Sigmundur Ernir
4" FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 2002 FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 2002 17
I>V Skoðun
Böl tengt efnahagsvandanum
„Eru aukin efnahagsum-
svif böl?“ var yfirskrift
greinar Einars K. Guð-
finnssonar, fyrsta þing-
manns Vestfirðinga, 22.
júií í DV. Greinilegt var
að þingmanninum var
mikið niðri fyrir.
TOe&ið var að margir hafa lýst
yfir efasemdum eða andstöðu við
áform um byggingu risavirkjunar, á
íslenskan mælikvarða, við Kára-
hnjúka og þar til heyrandi gífurlega
eyðileggingu á fallegustu og gróður-
sælustu víðáttu landsins, á hálend-
inu norðan Vatnajökuls.
Þegar stórt er spurt
Oft vefst mönnum tunga um tönn
þegar stórt er spurt. í tiifelli þing-
mannsins virðist ekki vera vafamál
hvert rökrænt svar sé og þeir sem ef-
ast eða sýna andstöðu við ályktun
þingmannsins eru miskunnarlaust
hæddir og þeim gerðar upp skoðanir.
Þannig gefur greinarhöfundur sér að
um mjög arðsama framkvæmd hljóti
að vera að ræða sem óhjákvæmilega
muni leiða til bættra lífskjara þjóðar-
innar. Þeir sem efist um þetta geri
sig seka um „ótrúlegan málflutning“.
Spuming hvort þeir séu ekki
haldnir illum öndum! Eða eins og
Sigmundur Emir sagði í makalausri
forystugrein fyrir stuttu að . ein-
hverra hluta vegna hafi ekki mátt
minnast á álver i eyru margra máls-
metandi manna, rétt eins og frá ál-
verksmiðjum stafi illir andar“. Ég
verð að segja eins og er að þegar
menn eru komnir á þetta stig í hug-
leiðingunum verður fátt um svör frá
minni hálfu, vantrúuðum mannin-
um. Einna helst að hugurinn hvarfli
til þess hversu lánsamir við erum að
hafa þrátt fyrir allt fjarlægst galdra-
brennutímabil miðalda.
Trú þingmannsins
Mönnum er i sjálfsvald sett á hvað
eða hvort þeir trúa. Hitt er öllu al-
varlegra þegar menn gerast sanntrú-
aðir á einhver kerfí eða framkvæmd-
ir, ég tala nú ekki um ef um áhrifa-
mikla menn á borð við þingmenn er
að ræða. Sagan geymir mörg dæmi
um stórslys sem af hafa hlotist þegar
ákvarðanir hafa verið teknar á
grundvelli trúar eða væntinga sem
ekki reyndust á nægilegum rökum
reistar. t nútímaþjóðfélagi verður að
gera þær lágmarkskröfur til þeirra
sem taka þátt í stefnumótandi
ákvarðanatöku að þeir hafi til að
bera lágmarksþekkingu og getu til að
meta hversu haldgóðar upplýsingar
þeir hafa undir höndum til að leggja
sem sjálfstæðast mat á hvort þær
nægi til að taka endanlega ákvörðun.
Hvort viðbótarupplýsinga sé þörf eða
það sem á stundum er mikilvægast
og flokka ber undir „heilbrigða skyn-
semi“ fái sér til aöstoðar aöila sem
búa yfir þeirri reynslu og þekkingu
sem að gagni má koma til að meta
hversu haldbærar upplýsingar liggja
fyrir og hvar hugsanlega megi afla
viðbótarupplýsinga til að sannreyna
áreiðanleika þeirra sem fyrir liggja.
Skilaboð þingmannsins
Skilaboð fyrsta þingmanns Vest-
fnðinga til landsmanna verða að telj-
ast harla sérkennileg. Þar lýsir hann
því yfir að einhverjir svokallaðir
„heimsendaspámenn ríði röftum".
Allt fari að þeirra áliti til fjandans
þegar að því dregur að aflaheimildir
okkar í þorski tosist upp á ný með
tilheyrandi tekjuaukningu fyrir sjáv-
arbyggðirnar og landið í heild. Fróð-
legt sé að sjá hvort þeir vilji vera
sjálfum sér samkvæmir þegar að
þessu kemur, sem vonandi verði fyrr
en seinna! Þama skuldar þingmaður-
„Fjölmörg dœmi eru til um framkvœmdir sem eðli
málsins samkvœmt hafa aukið efnahagsumsvif en leitt
til kostnaðar sem aldrei næst til baka. Nœrtœkast í
þessu tilliti er að nefna upphaf framkvœmda við Fljóts-
dalsvirkjun sem fullyrt var þá sem nú að skila myndi
þjóðinni auknum arði. Raforkuna átti að leiða eftir
endilöngu landinu vestur á Keilisnes á Reykjanesi. “
inn landsmönnum nánari skýringar.
Við hverja er átt?
Getur verið að í landinu finnist
áhrifamikill hópur manna sem beiti
án ástæðu öllum ráðum til að tak-
marka veiðar á þorski? Ef þingmað-
urinn hefur rökstuddan grun um
slíkt ber honum að upplýsa um það.
Fróðlegt væri í þessu sambandi að fá
fram álit þingmannsins á því hvaða
skýringu hann telur vera á því að
jafhstöðuafli í þorski var talinn vera
400-450 þúsund tonn fyrir nokkrum
áratugum á íslandsmiðum. En er nú
talinn samkvæmt áliti fiskifræðinga
um eða innan við 200 þúsund tonn.
Óafturkræfur kostnaður
Fjölmörg dæmi eru til um fram-
kvæmdir sem eðli málsins sam-
kvæmt hafa aukið efnahagsumsvif
en leitt til kostnaðar sem aldrei næst
til baka. Nærtækast í þessu tilliti er
að nefna upphaf framkvæmda við
Fljótsdalsvirkjun sem fullyrt var þá
sem nú að skila myndi þjóðinni
auknum arði. Raforkuna átti að leiða
eftir endilöngu landinu vestur á Keil-
isnes á Reykjanesi. Eftir að á þriðja
milljarði hafði verið varið til verks-
ins voru framkvæmdir stöðvaðar,
ekki vegna þess að íslenskir ráða-
menn sæju að sér heldur vegna þess
að hinn erlendi aðili hvarf frá.
Fullyrt var aö þegar álverð færi
hækkandi, eftir nokkra mánuði, í
mesta lagi misseri, yrði hafist handa
aö nýju. Þjóðinni hefur aldrei verið
gerð grein fyrir því, hvaða grundvöll
menn sáu til að flytja orku um eða
yfir 400 km leið sem leiða myndi til
allt að tvöföldunar orkuverðsins. Nú
skal virkjað við Kárahnjúka, þó ljóst
sé að raforkuverð verði allt að tvöfalt
hærra en frá hagkvæmustu virkjun-
um landsins. Einblínt er á til hvaða
uppsveiflu 250 milljarða króna fram-
kvæmdir muni leiða.
Það er rétt hjá þingmanninum að
slík risaframkvæmd á íslenskan
mælikvarða yrði til þess að sumir
myndu græða en aðrir tapa. Hugleið-
ingar um til hvaða mögulega ávinn-
ings þetta muni leiða fyrir þjóðina til
framtíðar eru í miklu skötulíki og
miklu meiri óvissu háð en ráðamenn
vilja vera láta.
Margítrekaðar yflrlýsingar Hall-
dórs Ásgrímssonar, guðföður ál-
bræðsluhugmynda eystra, um að
með tilkomu álbræðslunnar ykjust
útflutningstekjur um allt að 14%,
segir að sjálfsögðu ekkert um hvort
áætlunin gengur efnahagslega upp.
Það liggur i augum uppi að hvar sem
stóriðja sem þessi er reist á landinu
leiðir af sjálfu sér að bæði innflutn-
ingur (vélar, tæki, aðfóng og hráefni)
og útflutningur (ál) eykst. Um er að
ræða afurð sem landsmenn hvorki
neyta né bera á tún.
Bætt atvinnuástand
Er nema von að Ula gangi að
stemma stigu við landflótta af lands-
byggðinni þegar þingmenn þeirra
landshluta sem mest eiga undir högg
að sækja virðast sjá þann kost
vænstan að fjárfest verði upp á 250
milljarða króna til að störf skapist
fyrir 750-900 manns. Þetta þýðir aö
fjárfesting að baki hverju starfi sé
u.þ.b. 300 milljónir króna.
Er þetta leiðin til að skapa atvinnu
fyrir m.a. þá 250-300 Vestfirðinga
sem tapa vinnunni ef kvótasetning
aukategunda hjá krókabátum nær
fram að ganga?
Sandkom
sandkorn@dv.is
Fótaskortur á tungunni
Mönnum getur orðið fótaskortur á
tungunni á öldum ljósvakans eins og
ótal dæmin sanna. Dagskrárgerðar-
maður í síðdegisþætti Bylgjunnar tal-
aði til dæmis um það á þriðjudag að
eymabólgur væri „vinsælasti" bama-
sjúkdómurinn og er ekki að efa að for-
eldrar sem hlustuðu á manninn láta
þessa óláns vitleysu út úr sér hafi rek-
iö upp stór eyru.
Ekki tók betra við þegar fréttir Bylgjunnar fóra í loft-
iö stuttu síðar, en þar afkynnti þulur viðtal við umhverf-
isráðherra með þeim orðum að talað hefði verið við Frið
Sivleifsdóttur.
Svona getur þetta verið í beinni, þar er tæknin ekki
bara að striða fólki heldur tungan líka ...
Pottamir ólga
Ákvörðun Dalvíkingsins Svanfríðar
Jónasdóttur að gefa ekki kost á sér til
frekari starfa á Alþingi hefúr hleypt
miklu lífi í stjómmálaumræðuna norð-
an heiða og ólga heitu pottamir þar
hressilega þessa dagana. Jafhaðarmenn
á Akureyri vilja óðir og uppvægir
grípa gæsina og fá „sinn mann“ í fyrsta
sæti flokksins í nýja norðausturkjör-
dæminu og er þegar vitað um áhuga tveggja flokksmanna,
þeirra Hermanns Tómassonar, varabæjarfulltrúa og
skólaffömuðar í bænum, og Sigrúnar Stefánsdóttur,
fyrrverandi formanns jafnréttisnefndar bæjarins. Augljóst
þykir að fleiri nöfh bætist við á allra næstu dögum - og jafn-
vel talið líklegt að gamlir Akureyringar sem flust hafa suð-
ur yfir heiðar hugsi í heitara lagi heim þessa dagana ...
Ummæli
Framsókn fái frí
„Styrkir til landbúnaðarins era
hvergi hærri en á íslandi. Það er
nauðsynlegt að þeir lækki og að
tollar og höft á innfluttar landbún-
aðarvörur verði afnumin með öllu.
Það er með öflu óásættanlegt aö
óarðbærum atvinnurekstri sé viö-
haldið fyrir tilstuðlan ríkisvalds-
ins. Því miður bendir ekkert til að
róttækar breytingar verið gerðar á
landbúnaöarkerfmu í stjómarsam-
starfi Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks. Til þess að sam-
keppni geti þrifist á fjölmiölamark-
aði, er nauðsynlegt Ríkisútvarpið
verði selt. Framsóknarflokkurinn
hefur verið andvígur því að breyta
stofnuninni í hlutafélag og ósenni-
legt að þeir muni nokkum tíma
samþykkja einkavæðingu þess. Það
er margt sem bendir til þess að
frekari þróun í íslenskum stjórn-
málum verði ekki fyrr en að Fram-
sóknarflokkurinn hefur tekið sér
frí. Þingmenn Sjálfstæðisflokksins
ættu að hafa það í huga að loknum
þingkosningum í vor.“
Jón Hákon Halldórsson á Frelsi.is
Full af bábiljum
„Ég held að engan
I langi til að vera yf-
I irborðslegur, fullur
I af sjálfsréttlætingu
■mg... J og yfirlæti. Enginn
vill hringla tómur í
sínum heimi, vina-
fár og óhamingju-
samur i allsnægtum sínum. Þar er
að sönnu fátt að gleðjast yfir. Eng-
um óska ég þess hlutskiptis að lok-
ast þannig inni í sjálfum sér, fullur
af engu. Og þegar efnafólk eins og
við íslendingar fmnur þessa vönt-
un i allsnægtunum miðjum þá upp-
hefst æðisgengin leit að lífsfull-
nægju. Alls staðar er leitað. Allt er
flutt inn sem hönd eða tönn á fest-
ir. Öll hugsanleg afþreying og
hvers kyns nýjungar. Hver hégóm-
inn rekur annan. Og leiðin er greið
að fylla veröld okkar af drasli - og
sjálf okkur af bábiljum og hindur-
vitnum. En hvemig á að losna út
úr vítahring sjálfsupphafningar og
sjálfsánægju? Hvemig verður
falskri glamúrtilveru breytt í
manneskjulegt og eðlilegt líf? Mik-
ilvægt svar er að fmna í fagnaðar-
erindi Krists. Þar er að fmna að-
ferð til að lifa lífinu í jafnvægi. Þar
sem þú hefur vitund um ófullkom-
leika þinn og ýmsa vöntun, en jafn-
framt vissu fyrir stóra hlutverki
þínu á þessari jörð.“
Sr. Hjálmar Jónsson í predikun í
Dómkirkjunni.
fyrir framan
O
Armann
Jakobsson
íslenskufræöingur
Kjallari
„Vínflaska er menning. Brotin vínflaska er ómenning. Svo einfalt er það. Drykkja er
menning en ofdrykkja er ómenning. Of og ó eru það sama þegar öllu er á botninn
hvolft. Þeim mun betur heppnaðri sem menningamóttin er og þeim mun fjölmenn-
ari, þeim mun líklegra er að hún leysist upp í íslenskar nœstumþvíóeirðir. “
Menningarnóttin varð að
ómenningarnótt sagði
fréttakonan og það var
ekki aðeins orðaleikur.
Því að ómenning er menning
með smávegis viöbót, þessu ó-i sem
bætist við hlut en breytir honum
um leið í andhverfu sína og þó ekki
þvi að menningin er áfram í
ómenningunni en annars eðlis
vegna ó-sins.
Fréttir af vígvel
Það er sérstakt að vera í miðbæ
Reykjavíkur á menningamótt þeg-
ar allur fjöldinn úr úthverfúnum
kemur eins og óvígur innrásarher
og allt í einu er Reykjavík eins og
borg, miðbærinn eins og miðbær
Kaupmannahafnar á venjulegu síð-
degi, meiraðsegja hægt að ganga á
götunni. Fólk á öllum aldri saman
og böm líka og aðeins fjöldinn
skapar sérstakt andrúmsloft sem er
þó fyrst og fremst sérstakt á þess-
um stað.
Síðan er hálfeitt og orðið dimmt
og þá sér maður fólk á sjötugsaldri
og um fimmtugt slaga of kátt um
innan um smáböm í vögnum og
12-14 ára unglinga sem eru himin-
lifandi yfir að vera á þessum stað á
þessari stund sem endranær en
aldrei þessu vant í fullum rétti. Sér-
kennileg blanda og vottar fyrir ó-
inu fyrir framan menninguna.
Þetta ó er eiginlega of.
Menningarnótt er gleði og fógnuð-
ur en ef gleðin og fógnuðurinn keyra
úr hófi fram, ef það er of í þessu
tvennu, veröur of-ið fyrr eða siðar að
ó-i og niðurstaðan ófögnuður og enn
síðar ógleði. Hófleysi í gleði breytir
henni í harm og það vita löggæslu-
menn. Ofbeldisverkin eiga sér iðu-
lega inngang í veislu og fögnuði.
Upphaf óeirða
Hálftíma síöar er menningamótt-
in ekki lengur fólk á öllum aldri
heldur einkum fólk báðum megin
við tvítugt og minnir dálitið á það
sem þjóðir sem taka sjálfar sig há-
tíðlega mundu kalla óeirðir. Hreyf-
ingar fólks verða æ stærri í snið-
um, það kallar i staöinn fyrir aö
tala og það eru brotnar flöskar.
Ekki lengur hægt að ganga á bíl-
lausri götunni vegna glerbrota.
Stolið veifum sem á stendur duty
free. Fyrir áhorfandann, sem jafn-
framt er þátttakandi, minnir þetta
æ meira á upphaf óeirða. Fer hann
þá? Nei, aldeilis ekki. Því í eðli frið-
SEuns fólks býr vísir að löngun tfl
þess að vera viðstaddur óeiröir.
Það er ekki að ástæðulausu að
fólk situr limt við skjáinn að sjá of-
beldi og dauða úti i löndum, fyrst
kallað fréttir en síðan hver þáttur-
inn af öðrum um slagsmál, glæpi og
að lokum hryllingsmyndin. Er
skemmtun að þessu? Eitthvað er í
eðli friðsams fólks sem káflar á
slíka skemmtun. Ofbeldið heillar
ekki aðeins ofbeldismenn heldur
afla menn sem komast í snertingu
við ofbeldið í sjálfum sér.
Vínflaska er menning. Brotin
vínflaska er ómenning. Svo einfalt
er það. Drykkja er menning en of-
drykkja er ómenning. Of og ó eru
það sama þegar öllu er á botninn
hvolft. Þeim mun betur heppnaðri
sem menningamóttin er og þeim
mun fjölmennari, þeim mun lík-
legra er að hún leysist upp i ís-
lenskar næstumþvióeirðir.
Það er auðvelt að líta á hið illa
sem eitthvað sem er framandi og
annarlegt en í raun og vera er það
kunnuglegt, það er aflt hið jákvæða
og góða en í ofsa, of-i sem breytist
áfltaf í ó og þá þekkjum við ekki
lengur þetta afkvæmi gleðinnar,
rétt eins og Bandaríkjastjóm vildi
aö lokum ekkert kannast við af-
kvæmi sín í Afganistan.
Að horfnum her
Ómenningin varð sem betur fer
aðeins óeirð en ekki óeirðir. Dag-
inn eftir er eðlilegt ástand í miðbæ
Reykjavíkur. Reykvíkingamir í út-
hverfunum era þar ekki lengur.
Innrásarherinn er farinn og útlend-
ingamir sem eiga Reykjavík á
sumrin breiða úr sér á ný.
+