Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2002, Síða 17

16
FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2002
FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2002
17
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aöalritstjórí: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aösto&arritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíö 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritsfjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyrí: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins i stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Hœgfara launajöfhuður
Dagvinnulaun kvenna eru 70 prósent af launum karla.
Það eru niðurstöður nýrrar könnunar jafnréttisráðs og
nefndar um efnahagsleg völd kvenna. Könnunin tekur til
launamunar karla og kvenna á almennum vinnumarkaði
og hjá sveitarfélögunum. Könnuðir telja að tvo þriðju til
þrjá fjórðu munar milli kynjanna megi skýra með ólíkum
starfsvettvangi, starfi, menntun og ráðningarfyrirkomu-
lagi. Það sem eftir stendur, 7-11,5 prósent launamunur,
má samkvæmt könnuninni skýra með hjónabandi, barn-
eignum og öðru sem hefur önnur áhrif á laun karla en
kvenna.
Þótt kannanir sýni að launamunur milli kynjanna hafi
farið minnkandi gengur þróun í þá átt of hægt. Launa-
munurinn er óþolandi þegar miðað er við sambærilega
starfsstétt, vinnutíma starfsaldur og aldur. Ýmsar skýr-
ingar má nefna á launamun milli kynja. Fram hefur kom-
ið i slíkum launakönnunum að samanlagður starfsaldur
kvenna er oft minni en karla á sama aldri. Konur starfa
hjá öðrum fyrirtækjum en karlar. Fáar konur eru iðn-
lærðar og þær eru fremur í láglaunastörfum. Þá eru kon-
ur síður á svokölluðum pakkalaunum eða i vaktavinnu,
þær eru fremur í hlutastarfi og síður verkstjórar en karl-
ar.
Hjúskapur og barneignir hafa önnur áhrif á laun karla
en kvenna. Laun karla aukast um 4-5 prósent við þær að-
stæður en laun kvenna haldast óbreytt. Konur gjalda þess
að sinna heimili og börnum meira en karlar. Þær taka
lengra fæðingarorlof en þeir og hverfa oftar en karlar af
vinnumarkaði vegna barneigna.
Breytingar til launajöfnunar hafa verið hægfara og jöfn-
uður næst ekki nema karlar og konur hafi svipað svigrúm
á vinnumarkaði. Það er sjálfsagt réttlætismál og báðum
kynjum í hag að jöfnuður náist. Bæði kyn standa að jöfnu
að heimilisrekstri. Launamuninn er hægt og verður að
leiðrétta. Atvinnurekendur verða að vinna að þeirri þró-
un. Feðrum ber að taka sambærilega ábyrgð á rekstri
heimilis og bamauppeldi og mæðmm. Lenging fæðingar-
orlofs feðra er þróun i þá átt. Þá leiðir bætt dagvistun og
heilsdagsskóli til þess að aðstaða beggja foreldra jafnast.
Ríkur þáttur i þróuninni er afstaða og viðhorf kvenna.
Atvinnuþátttaka kynjanna hefur jafnast og er i stómm
dráttum sú sama. Viðhorf kvenna til launa hefur ekki ver-
ið hið sama og karla. Fram hefur komið i könnunum
Verslunarmannafélags Reykjavíkur að karlar vilja að
jafnaði talsvert hærri laun en konur. í þeim efnum verða
konur að sækja sinn rétt.
Góð menntun er einn þáttur i sókn til betri launa. Þar
standa konur um margt betur að vigi en karlar. Konur
sækjast eftir menntun í ríkari mæli en karlar, svo veru-
lega hallar á þá. Nýlega var frá því greint í DV að konur
væru í meirihluta i öllum deildum Háskóla íslands að
verkfræðideild einni undanskilinni. Munurinn er áber-
andi, konurnar meðal nemenda skólans eru 62,4 prósent
en karlamir aðeins 37,6 prósent. Konur urðu í fyrsta
skipti fleiri í háskólanum árið 1987 en frá árinu 1984 hafa
konur verið fjölmennari en karlar í hópi nemenda á sér-
skóla- og háskólastigi.
Skýr stefna stjómvalda til launajöfnunar kynjanna er
nauðsynleg. Þar hefur félagsmálaráðherra lýst yfir vilja til
að eyða hinum kynbundna mun. Að sveitarfélögunum
snúa skóla- og dagvistarmálin. Sameinað átak á vinnu-
markaði er liður í baráttunni en það sem mestu máli
skiptir er samstarf kynjanna, samstarf foreldra, um heim-
ilis- og uppeldismál svo konur hafi tíma og geti sinnt störf-
um við hæfi, njóti menntunar sinnar og starfsreynslu ekki
síður en karlar.
Jónas Haraldsson
33 V
Til hvers?
Stefna ungliðahreyfinganna
EBES'
Fví er oft haldlð (ram að
alKr llokkar landsins hafi
á undanförnum árum fært
sig inn á miðjuna. þannlg
að I ratin og veru sé að-
eins áherslumunur á
stefnu þelrra. Stefnuskrár
ungliðahreyfinganna gefa
hins vegar glögglega tll
kynna að stefnan er mjög
ólik I morgum grundvall-
aratriftum.
áá aldrei raða heilsugæslu
: SoaiIkísíí'; ungra «j«lÞi,'irtl»#wnmi
iíiijðn twwi ítrt'mt i«f ;> tw-
»ta !:'<•!$,: :j, l lkjsVulllHÍ M‘l!i Ijtlllll
;|>I íífiki.'ii ðinífu i húilhritíðiáikifl
«•{ VÍ.-fchH &V| aft úfjWhWiH'
Hýitptir »*%!« mnll fíVrtrt
i;«i uau.Siyiilftíit Mfkm>lýal|»
-*r'nr íki»hjn hvvm.ig h»-iti>riKöi^'
ttfjfkjiirikjwtiw tvfcur t uiurtíuni
l’Vikisjj} íðvþjk a nhiii jieiiii i**.,jit
}:y<r •'fjr; ;i -rcifci fýrir þjomjwutjn.
|*t>hari U»jA. VtÖ vtlium uð hfjóiT.-
vftiil totíKl olluirt alk?»»tí að títírtri
ÍK'iU»ritírtí>tijónuiuu uu tuuwm fé-
liígsUwi iiAktfA. l*i»rt Pt oitsít'tUinkíKl
;trt artganKur frtlks art hcllhritírtiv
þ)ómt»Ut takmarkJHt af t-ftuihat cín»
ou cr i |>rlAjít holtnlnutn
S.imUtnJ ui<vr.i fijulUtifrtisjreiiina
hcfur auk !*•»* A stHnu.ikrt» nrt
1-tiski niöttr Trytííiimiii.stoúmii riku*
in> ufl jháöalanithjrtrt cn Hcm imm
fiilk wm hi*tur ki-ypt -t-r jUurt vuit »•'
fcm ir;i jhitrtaíajuisiodi cr ofu»M lor
wiKÍo fyrtr krmpiimim.
Ágreinlngur í skólamálum
SomUmil ungra ^WIfswrtuonunna
vlli iak;i upp hkoimyolfi 04 Wfcir um
art ncnumiiur ciiji art taka fivkiirt
Uiit i kotitfuirti ðinntir oi«iit itwmnt.
unar. h»rt vill ciitniK afmítna fclaus-
li-yt jöfiutmirhlutví'rk UiKWjortí t>
líTtíikra (tamnmannu <»tí cínkava^o
!mmlu»U)**krtM ott lcik*kola. l'injír
jafnartarnKTin tclji* hlnx vcyitr nrt
j ifnrétti til n;tmi> h«v lykihitnrts i art
skapa vmntiifcití j»ar *om allir lmfit
jriCit tækifaTi L'ngir jofhnrtnmiitnn
hju'nn þvl (krtlit0h)<juni
Kitt ImlMn Irantiaraskrcf julnrcu
isiiurrtmmmir var kugirt incð limuin
wnt fæðmtíuroiTuf. I>»uin vwlui fcrtr
UfD rclt til ti>ku laVtiniiarorktfs og
iutfa jákv.ort áhríf ;i liumainun kynj.
anna. Miytmmiirt fivrtmuarwlof < r
bin* vcgar »*Uur 1 tn-inum nwrvra
Ihtunt >j;iU>i!t*rti>mantta. |a»(r hafti
nlyktart að þmr mlji a«i lólk dyi mn
faiftltrg!) iirt Htmj.1 Utfl ÍiVrtilijjítlOlTol.
hatno Utn&r íafr«uVu-mf.*mi ai
íarirt
SaniNmd mmn* t^tífwu'ðjgmanna
vtl! i«*uda riirtMr Sau:kppt»ni*>t<ifntut
„Hufimimilajrtcdi Ungra jafnadannanna hygftist á iijl-
ugu rikiireknu mvnnta- og veljcrdarkerji jtar sem eng-
in réttindi eru tín ábyrgdar. Samhlidtt jressu á einstak-
lingsjrdsi w) rikja á öðrtim sviðltm samfclagsins met)
öflugri samkeppnislnggjof qg ríkri al/)jti<)alwjyiju,“
ufncnta irrthU’twr lcikroílur
tnarkartarins ,*om llastir hatí!ra*rt-
inunr K*Ua wra tvturtKyirtmjm ti| art
tmlrtu npin ötlutíi'i namkcypni. |'n«ir
jaútartarnmnn jita á s;unkcppnit»UH!-
Hjofina xmt afar niikiiva»jöa l'Hauöf-
inr wn húa vr>io^ir jafttt nrttk»n4i ;»rt
moriiuöiim o« kcinur t vcb fyrir cu»-
i*kun ov mm katSnthnoikun.
Vílja frelti og abyrgrt
Ilmtir vnixiri yruTiir imrta nfiur*
hitld im rikmfunyja K-tn þnlnj;
»ynir j»ir:tíir.«nn vru ialtlir la-tur lil
|n<>si milntr art ákvcrta órfc>tí okkar
hHUur «n vi»> sjnlf. Untiir jainartiu-
jtmnn viýit him vuKar art i «n.*iiuk
Itngaf os‘ umrkaðtr mhi frjálsir oy
hafna -siikri lorsjarhymuu l'n«ra
vlnsir? fp~d'nna. Þart crtt fá taknwrk
fynr iiar.ift3hy«iju unera VG *.lnm»
og hafu þutr nmirn «iöá m*litt>lui
skortitn a þvl hvað vjgí art vcru i
Hj^nvarpinu.
l»vl hefttr vetiö haWift fntm art
Unjþr vinuri wa*nír hafi ncitart urt
taka þátt 1 *kipttlötíA»im mrttimtTum
unithöahreyfinknnnn í liiefnl aí
komu Kinaforscia l>rr I éunwr
vcgna þcss aft þcir fcn«u ckki hljrtm
grunn mcftal annurni unidiöahrvyf-
íiijw (U oó mótmiria kwnu handa-
rUka utanrlkisráfthcrrjttv. Madcl-
cinc Albritílu. fyrir nukki-um mi»»
crum. I þcírra autíum viröist hando
nski utAnrÍkisrtfherrnnn vcrn wmt-
lm<riktair x*'stut «<« furMti Kimi
Itvurt vnröar mannrottutdabmt.
Vcrftur þc«.| ;Ustaft:i j>elrra art tcjj-
n»t vnt.TMtm i tmTra laai,
ÓUkt fnou-rítkttanolki vtlja Unuir
jaínartfinneun altíjum <*n«!urskurtun
a lamihúnaftarkcriinu ou ofnam
halta (tf olnrtolla. I'tutt Ivr.r .irt
ianrthunaftarkcrfið kusii nn.*in» cn
ailu' iramhaldsskoJar landsins or
ihiskðll iHlands wmtaniaiíi *ru
hmnriur cin fát;rkasta stðfi lnnriwns
og inaivaTavcrft |«trt ha'sui I allri
Kvropu.
Uin!ntyndofra*rti línyra jalimrtor-
maniui byjfljtsi n htluitu nkisrttknu
mcnnui- <>t: vclfcrðarkerfi l»ar n**m
t*iu;m rcttjndi cru án ábyrrfðnr.
Sainhiírtu jn*!>sti a « iii>u»klin«‘fivltri
tíft nkja á <»rtrunt svirtum Mimfúlaiív-
in> ir.ftrt oilutíri
«»«rikri itiþjoftahyFtíju. Utttfir jafiwrt
atmcnn hafe altíjoni ,>cr»tftft« t «1*
jýiAimiiiuin **n þeir eru cuto
sútirnanwláhiwfiptfln hðrkmriis
>ctn Vill arttlri Mands nrt Kvrftptt
siunlwndtnu Umdr jafpaftarmrim
haiiut jtvt citananirmrhytíiýu hlmw
tmtíHðjhn.-ynnuannH i aijjjfjftamai-
»irp hart r; ti því skyrnr linut i p*»li-
tik ft'atntiAarnmar,
,Rétt er að hvetja Ágúst til að skrifa greinina aftur, og þá með rökstuddum dœmum
svo lesendur verði einhverju nœr um þessar skýru línur sem leynast á bak
við allan orðaflauminn. “
Sigfús
Ólason
formaöur Ungra
Kjallari_________________ |
Ágúst Ólafur Ágústsson,
leiðtogi ungra krata, tók
sér ffyrir hendur í kjallara-
grein mánudaginn 26.
ágúst sl. að gera grein fyr-
ir stefnu ungliðahreyfinga
fjögurra stjórnmálaflokka í
landinu, þ.á m. Ungra
vinstri-grænna. Þetta
gerði Ágúst að vísu alveg
óbeðinn hvað unga vinstri-
græna snertir. En úr því að
hann lagði út í þessa
óvæntu greiðasemi við
landsmenn aila í aðdrag-
anda kosningavetrar er
óhjákvæmilegt að leyfa
sér að spyrja um rökstuðn-
ing fyrir sumum þeirra full-
yrðinga sem Ágúst setti
fram í grein sinni.
Ágúst heldur því fram aö UVG
setji traust sitt á „þröngsýna þing-
menn“ tii að „ákveða örlög okkar“.
Þetta er sem sagt þaö álit sem for-
maður ungkrata hefur á Alþingi - að
þar sitji einungis þröngsýnt fólk og
koma þó 17 af 63 þingmönnum úr
hans eigin flokki. Formaðurinn út-
skýrir þessa fráleitu staðhæfingu
sína ekki nánar en lesendur geta velt
fyrir sér samhengi hennar við nýlega
fréttamola um að Ágúst hafi hug á að
taka sæti á þessari háskalegu sam-
komu þröngsýnismanna úr öllum
flokkum - þar á meðal Samfylking-
unni.
Það eina sem Ágúst nefnir til
stuðnings fullyrðingu sinni um oftrú
UVG á löggjafarsamkomunni er að
„ungir VG-sinnar“ hafi „pólitíska
skoðun á því hvaö eigi að vera í sjón-
varpinu." Það er eftirtektarvert að
hér vísar Ágúst ekki lengur til sjálfr-
ar ungliðahreyfingarinnar - í grein
sem heitir reyndar „Stefna ungliða-
hreyfinganna" - heldur ónafn-
greindra einstaklinga sem hann tel-
ur að fylgi Vinstrihreyfingunni -
grænu framboði að málum. Þar fyrir
utan hafa sennilega flestir skoðanir á
því hvers konar efni megi og megi
ekki sýna í sjónvarpi og þær skoðan-
ir eru yfirleitt í eðli sínu pólitískar.
Sjálfur er ég fylgjandi því að Ríkis-
sjónvarpið sýni t.d. náttúrulífsmynd-
ir, þjóðmálaumræðuþætti og íþróttir
en andvígur þvi að þar fljóti innan
um auglýsingar sem höfða til bama,
efni sem litað er af kynþáttafordóm-
um, hvað þá ofbeldis- eða klámmynd-
ir. Og það er pólitísk skoðun.
Li Peng, Albright og Zemin
Ágúst telur það „í meira lagi“
vafasama afstöðu hjá UVG að líta
Madeleine Albright, fyrrverandi ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna, og
Jiang Zemin, forseta Kína, sömu aug-
um þegar mannréttindabrot eru ann-
ars vegar. Þennan merkilega boð-
skap tengir Ágúst því að UVG hafði
ekki áhuga á að standa með hinum
ungliðahreyfmgunum að skipulagn-
ingu mótmæla viö komu Zemins til
Islands í sumar. í því sambandi er
hollt að riíja upp forsögu þess máls
enda er hún einfold. Ungliðahreyfing
VG tók fullan þátt i mótmælaaðgerð-
um við komu Li Peng, forseta kín-
verska þingsins, til íslands fyrir
nokkrum misserum og átti þá gott
samstarf við ungliða úr öðrum flokk-
um. Einkunnarorö þeirra mótmæla-
aðgerða voru „Mannréttindi án
landamæra".
Þegar Madeleine Albright, þáver-
andi utanríkisráðherra Bandarikj-
anna, kom til landsins skömmu síðar
var það aðeins ungt fólk úr Frjáls-
lynda flokknum sem tók boði okkar
um sameiginlegar mótmælaaðgerðir.
Skoðun
Albright lýsti því yfir í viðtali við
Leslie Stahl í fréttaþættinum 60 mín-
útur að hana varðaði ekkert um það
þó 500.000 böm hefðu látist í írak
vegna viðskiptabannsins á landið.
Albright dró aldrei dul á að á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna beittu
stjómvöld í Washington sér gegn til-
slökunum á viðskiptabanninu, enda
væru þau með afstöðu sinni í því
máli að „verja bandaríska hags-
muni“. Madeleine Albright reyndi
aldrei að firra sig ábyrgð á hemaði
NATO gegn Júgóslavíu sumarið
1999, þar sem endurtekið vora gerðar
loftárásir á borgaraleg skotmörk
með þeim afleiðingum að fjöldi
óbreyttra borgara lét lífið. Mannrétt-
indayfirlýsing Sameinuðu þjóöanna,
sem Ágústi er vonandi kunnugt um,
kveður skýrt á um helgustu réttindi
hverrar manneskju - réttinn til lífs.
Hvaða aðferðum ráðamenn í Kína,
Bandaríkjunum eða öðrum löndum
beita við að svipta fólk þessum rétti
skiptir ekki máli ef við trúum því að
mannréttindi séu algild, óháð landa-
mærum.
Skýrar línur?
Þegar maður les greinar eins og þá
sem Ágúst ritaði um stefnu ungliða-
hreyfinganna verður fyrst fyrir að
spyrja um tilgang greinaskrifanna.
Er það hlutverk sem formaður UJ
ætlar sér ekki merkara en að draga
stjómmálaumræðuna niður á plan
innihaldslausra upphrópana? Er
ekki nóg samt? Eru kjósendur ekki
löngu búnir að fá nóg af slíku með
þeim afleiðingum að áhugi á al-
mennri þjóðmálaumræðu hefur farið
dvínandi á síðustu árum?
Það er vægast sagt skringilegt að
lesa lokaorð Ágústar um að það séu
„skýrar línur í pólitík framtíðarinn-
ar“ eftir jafn innantóman slagorða-
flaum og raun ber vitni. Það er því
rétt að hvetja Ágúst til að reyna að
skrifa greinina um stefnumið ung-
liðahreyfinganna aftur og þá með
rökstuddum dæmum. Þó ekki væri
nema til að lesendur verði einhverju
nær um þessar ským línur sem leyn-
ast á bak við ailan orðaflauminn.
Undarleg forgangsröðun
Guömundur G.
Þórarinsson
verkfræöingur
Sparnaðaraðgerðir Land-
spítaians að undanförnu
hafa vakið spurningar í
hugum margra um for-
gangsröðun. Hvernig vilja
borgararnir að skattfé
þeirra sé varið?
Við ætlum að gera jarðgöng milli
Siglufjarðar og Ólafsfjarðar fyrir 2-3
milijarða á sama tíma og við ráðger-
um að senda heilabilað fólk af
sjúkrahúsi til þess að spara 19 millj-
ónir. Á sama tíma og fólk er á
biðlistum til að fá nauðsynlega
læknishjálp tökum við að okkur að
vera landamæraverðir fyrir Evrópu-
bandalagið; aðgerð sem kostar hund-
ruð milljóna á ári í rekstri og hund-
ruð milljóna í stofnkostnaði; aðgerð
sem við höfum ekkert gagn af og
Bretar töldu sig ekki hafa efni á. Á
sama tíma og við getum ekki reist
hjúkrunarheimili fyrir aldraða, sem
búa við sára neyð, setjum við upp ný
sendiráð fyrir hundmð og þúsundir
miiljóna um leið og danska ríkis-
stjórnin leitar leiða til að fækka
sendiráðum. Á sama tíma og við telj-
um nauðsynlegt að skattleggja rúm-
lega 60 þ. kr. mánaðartekjur greið-
um við einstaklingum tugi milijóna
í starfslokasamninga. Við höfum
ekki fé til þess að halda heilsugæslu-
kerfinu gangandi en við afhendum
nokkram aðilum fiskimiðin við
landið að gjöf, þeim sem áttu fiski-
skip í þrjú ár á níunda áratugnum.
Það góða sem ég vil
Það góða sem ég vil það gjöri ég
ekki segir máltækið. Skyldi þetta
eiga við um stjómmálaflokkana og
stefnuskrár þeirra? Hvar sem ég
kem heyri ég fólk segja: Hvað er að
gerast í þjóðfélagi okkar? Þarf þetta
„Þörfin fyrir hjúkrunar-
heimili fyrir aldraða er
orðin æpandi. Ég held að
mörgum skattgreiðendum
þyki greiðslum sínum ekki
rétt varið. “
að vera svona? Skattfé ríkisins er
varið eftir sömu formúlunni ár eftir
ár. Þetta ráðuneyti fær þetta hlutfail
fjárins. Stjórnir sjúkrahúsa telja
jafnvel að hlutverk sitt sé eftirlits-
hlutverk fyrst og fremst, ekki að
efla stofnunina og sjá um að hún
geti sinnt hlutverki sínu heldur
gæta þess að hún eyði ekki of miklu
fé, hvað sem starfseminni og þjón-
ustuhlutverki líður.
Mér finnst flestir vilja aðhald í
ríkisrekstrinum en aðhaldið í
rekstri Landspítalans gengur of
langt, enda virðist það einkum snúa
að sjúklingunum. Þörfin fyrir
hjúkrunarheimili fyrir aldraða er
orðin æpandi. Ég held að mörgum
skattgreiðendum þyki greiðslum
sínum ekki rétt varið.
Þjóðfélagið er að breytast
Öldruðum fjölgar. Fólk lifir leng-
ur. Aldraðir verða æ stærri hluti af
íbúum landsins. Aldraðir eru þeir
sem mestrar þjónustu þurfa að njóta
hjá heilbrigðiskerfinu. Fjöldi hjúkr-
unarrýma fyrir aldraða veröur að
fylgja þessari þróun. Þetta vekur
spurningar um hlutverk lífeyris-
sjóðanna. Við greiðum í þá til þess
að tryggja elliárin. Nær það ekki til
þeirra ára þegar við erum orðin svo
veik að við getum ekki séð um okk-
ur sjálf? Verðum við ekki aö láta líf-
eyrissjóðina taka þátt í uppbygg-
ingu hjúkrunarheimila?
Þurfum við ekki að endurskoða
margt í þessu ferli öllu? Verðum við
ekki að breyta einhverju í forgangs-
röðun okkar þegar við verjum skatt-
fénu?
Sandkom
sandkorn@dv.is
Fréttamenn segja sögur
Meðal þeirra bóka sem væntanlegar em
fyrir komandi jól er 1 fréttum er þetta
helst, en hana gefur út spútnikforlagið Hól-
ar i höfuðstað Norðurlands. Þama verður
að finna mikinn fjölda frásagna af íslensk-
um fjölmiðlamönnum; missögnum, tungubrjótum, fjólum í
málfari og fleiru slíku. Margir af þekktari fjölmiðlungum
þjóðarinnar leggja þarna orð í belg og má nefna þá Ómar
Þ. Ragnarsson, Agnesi Bragadóttur, Brodda Brodda-
son, Finnboga Hermannsson, Loga Bergmann Eiðsson
og Helga E. Helgason, auk þess sem orð leggja í belg DV-
mennirnir Sigurður Bogi Sævarsson, Sigmundur Ernir
Rúnarsson og Björn Jónas Þorláksson ...
Spurt og spurt
Fyrir skömmu lét Davíð Oddsson
Félagsvísindastofhun spyrja þjóðina
hvort hún væri hlynnt aðild íslands að
Evrópusambandinu ef það kostaði nokkra
milljarða króna á ári. Þorlákur Karlsson
i Gallup brást þá við og sagði að reglur vísindanna
bönnuðu svona leiðandi „ef-spumingar“. Nú, fáum
vikum siðar, stendur Gallup að því að spyrja fólk hvað
það myndi kjósa EFIngibjörg Sólrún væri í forystu
fyrir Samfylkinguna. Menn spyrja sig hvers vegna Gallup
gerði ekki fólki grein fyrir öllum hugsanlegum
afleiðingum þess að Ingibjörg færi fram, t.d. þeim að R-
listinn gæti liðið undir lok ...
Ummæli
Þrautaganga ellinnar
„Biðlistar inn á hjúkranarheimilin
eru allt of langir. Ég þekki sjálfur þá
þrautagöngu og skeflingu sem grípur
mann þegar ellin fer að hrifsa í manns
nánustu og heilinn fer að bila hjá
þeim. Það er ekkert grín að vita af
nánast ósjálfbjarga ættingja heima þar
sem ótal hættur steðja að ... Þetta er
ljótur blettur á íslensku samfélagi. Þó
má ekki gleyma því sem vel er gert, því að aðhlynning-
in á þeim hjúkrunarheimilum sem til em er nánast
undantekningarlaust frábær. Fólkið sem sinnir heima-
hjúkrun vinnur einnig framúrskarandi starf og hefur
áreiðanlega ýmislegt að segja um það hvemig við búum
í haginn fyrir eldri borgara á íslandi.“
Bjarni Brynjólfsson í Séö og heyrt
►1
Allt á einn stað?
„En myndavélar, eins og þær sem úir
og grúir af í miðborg Reykjavíkur, eru
aðeins ein leið til njósna um fólk, lengi
vel hafa gagnagrunnar í tölvum alis
kyns upplýsingar um okkur, ríkið held-
ur skrá yfir skattana, bankarnir skuld-
irnar, krítarkortafyrirtækin neysluvenj-
urnar, fjarskiptafyrirtækin símtölin,
skólarnir einkunnabækurnar, bókasöfnin lánsbækurnar,
lögreglan sakaskrána ... Óar mörgum við þessari þróun -
einkum í ljósi þeirrar spurningar hvað gerðist ef öllum
þessum gögnum um líf fólks frá opinberum stofnunum og
einkafyrirtækjum væri með nútímatækni safnað saman á
einn stað. Hvað þá?“
Gunnar Salvarsson á atv.is
Hvorki raunsæjar né
sanngjarnar
„Fjölmiðlar hafa á undanfomum
árum greint frá sífellt vaxandi vanda-
málum í hinum vestræna heimi vegna
matvæla sem reynst hafa ógnun við
heilsu manna. Oftar en ekki hefur mátt
rekja orsakir vandans til harðnandi
samkeppni á matvælamarkaði og sí-
felldra krafna um lækkandi matvæla-
verð. Sem betur fer hafa íslenskir neyt-
endur að mestu sloppið við þessi vandamál, og heilsa og
langlífi íslendinga er raunar talið með þvi besta í heimi
hér. Þessa stöðu hljótum við öll að vilja verja. Kröfur
um lækkandi matvælaverð hérlendis samhliða ýtrustu
kröfum um gæði og hollustu matvæla í sífellt erfiðara
umhverfi virðast því hvorki skynsamlegar, raunsæjar
né sanngjamar."
Ari Teitsson I Bændablaöinu
Mikið að gera í fjármálaráðuneytinu
Þaö er gjarnan mikiö
að gera hjá ýmsum á
þessum tíma árs - menn
að tínast til vinnu
eftir sumarfrí, sumir
jafnvel tvíefldir, sér og
sínum til framdráttar.
Ein er þó skrifstofa
hér í borg þar sem
gæðin verða ekki
mæld í afköstum.
í fjármálaráðuneytinu
fer nefnilega fram
þessa dagana gerð
fjárlaga fyrir næsta ár.
Það er fátt sem bendir til þess að
sú vinna sem þar fer fram þessa
dagana muni skila skattgreiðendum
þessa lands ávinningi - ekki bara
vegna þess að þeir sem muna lengra
aftur í tímann en tólf mánuöi vita
að útgjöld ríkisins hafa farið vax-
andi með hverju árinu heldur
einnig vegna þeirra hugmynda sem
ráðuneytið virðist hafa um skatt-
byrði einstaklinga, ef marka má
nýlega pistla í vefriti þess.
Skattbyröi hefur aukist
Ráðuneytinu er mikið í mun að
halda þar á lofti þeirri sýn sinni
á veruleikann að skattbyrði
heimilanna hafi minnkað undan-
farin ár.
Nú liggur það reyndar fyrir að
skattbyrði einstaklinga hefur
aukist undanfarin ár. Frá því nú-
verandi tekjuskattskerfi var kom-
ið á, árið 1988, hefur tekjuskatts-
byrði einstaklinga farið í 24% úr
17,4%, sem þó þótti mikið í þá
daga. Tekjuskattshlutfallið var
árið 1988 35,20% en er nú komið í
38,54%. í mörg ár var það tæp
42%. En jafnvel svo hár skattur
þótti mönnum ekki nóg og því
var lagður á sérstakur hátekju-
skattur sem til að byrja með var
5% en er nú kominn í 7%. Skatt-
hlutfall einstaklings getur því
verið allt að 45,54%. Þá má nú
ekki gleyma fjármagnstekjuskatti
sem var smurt yfir ávöxtun
þeirra sem hafa tök á að nurla
saman aurum eftir áðumefnda
aðfor hins opinbera.
Úr 2% í 24,5%
En skattar hafa ekki bará verið
hækkaðir jafnt og þétt, með tíð og
tíma eins og sagt er. Þegar virðis-
aukaskatturinn tók við af sölu-
skattinum var æsingurinn,
græðgin myndi nú kannski ein-
hver segja, svo mikill að skattur-
inn, sem ákveðinn var 22%, var
hækkaður áöur en hann kom til
framkvæmda í 24,5% sem er nú
með því hæsta sem gerist í heim-
„Hugmyndaflugi þingmanna eru engin takmörk sett þegar
kemur að útgjöldum hins opinbera. En tillögur um spamað,
ráðdeild og minni útgjöld hins opinbera virðast ekki vera á
verkefnalista þessara opinbem starfsmanna við Austurvöll. “
inum. Og þegar litið er til þess
að forveri virðisaukaskattsins,
söluskatturinn, var í upphafi
2% þá er þróunin augljóslega í
átt að sífellt meiri skattheimtu.
Skattbyrði einstaklinga hefur
þvt aukist undanfarin ár þó að
tekjuskattur hafi lækkað um
nokkur prósent allra síðustu ár.
Ástæðan er auðvitað aukning
útgjalda hins opinbera.
Kröfur um aukin útgjöid
Nú þegar gerð fjárlaga stendur
yfir skyldi maður ætla að þing-
menn ynnu nótt og nýtan dag við
að koma á framfæri tillögum sín-
um um hagkvæmari ríkisrekst-
ur. Án þess að hægt sé að full-
yrða hér nokkuð um að það séu
þeir einmitt ekki að gera hefur
reynslan hins vegar kennt
manni að frá Alþingi koma sjald-
an tillögur um minni ríkisút-
gjöld. Þvert á móti heyrast þaðan
sífellt kröfur um meiri þátttöku
skattgreiðenda í ýmsum verkefn-
um sem menn vilja að hið opin-
bera taki að sér. Hugmyndaflugi
þingmanna em engin takmörk
sett þegar kemur að útgjöldum
hins opinbera. En tillögur um
spamað, ráðdeild og minni út-
gjöld hins opinbera virðast ekki
vera á verkefnalista þessara op-
inbem starfsmanna viö Austur-
völl.
Einu hafa alþingismenn þó
sinnt af kostgæfni í skattamálum
einstaklinga. Þeir hafa gætt
vandlega að tekjumörkum há-
tekjuskattsins. Þau sveiflast í
takt við þingfararkaup. En það
er hugsanlega bara tilviljun.
■L.
>•

f