Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2003, Qupperneq 2

2
MÁNUDAGUR 27. JANÚAR 2003
Fréttir I>V
Gengi dollars hefur hrapað um 30% frá því í nóvember 2001:
verðlækkana
Kaupgengi dollars síðastliöin 4 ár
- meöaltal hvers mánaöar
100
90
80
70
60
“SgS18888Sogooogoo
ö .s
Úthafsaflinn:
Verðmætið jókst
um fimmtung
Úthafsafli skilaöi íslendingum
um 12,5 milljörðum króna í útílutn-
ingsverðmæti á árinu 2002 en það
eru um 10% af heildarútflutnings-
verðmæti sjávarafurða. Árið 2001
var útflutningsverðmæti úthafsafl-
ans um 10,5 milijarðar króna þannig
að á milli ára hefur verðmætið auk-
ist um nærri 20%.
Ekki liggja fyrir nákvæmar tölur
um útflutningsverðmæti úthafsafla
íslenskra skipa á árinu 2002. Viku-
ritið Fiskifréttir hefur hins vegar
áætlað út frá fyrirliggjandi gögnum
hvað hvert tonn upp úr sjó í ein-
stökum tegundum gefur af sér. Til
úthafsaflans reiknast sá afli sem ís-
lensk skip veiddu af helstu fiskteg-
undum í úthafinu, svo sem rækja á
Flæmingjagrunni, þorskur í rúss-
neskri og norskri lögsögu í Barents-
hafi, svo og kolmunni og út-
hafskarfl, hvort sem þær tegundir
voru veiddar í íslenskri lögsögu eða
utan hennar.
Kolmunninn vegur þyngst í verð-
mæti úthafsaflans samkvæmt sam-
antekt Fiskifrétta. Útflutningsverð-
mæti kolmunna nam um 4,3 millj-
örðum króna í fyrra. Verðmæti út-
hafskarfans var um 3,6 milljarðar
og norsk-íslenska síidin gaf af sér
um 3 milljarða. -VB
Lagtil
Gengi Banda-
ríkjadollars hef-
ur lækkað um
tæp 30 prósent
frá þvi það var
hæst i nóvember
2001. Þá mældist
meðalkaupgengi
dollars riflega
107 krónur en
það sem af er
janúar hefur
meðalgengið verið tæpar 80 krón-
ur. Þessi hagstæða þróun krónunn-
ar gagnvart dollar þýðir að inn-
kaupsverð vöru í dollurum er mun
hagstæðara en það var lungann úr
árinu 2001 og fram undir vor í
fyrra. Síðustu mánuði hefur gengi
dollarsins fallið enn frekar, er nú
svipað og um mitt sumar árið 2000.
Þessa þróun má sjá í meðfylgjandi
grafi.
Hækkun doflarsins þýddi hækk-
un á verði ýmissa
vara sem greitt
var fyrir í doUur-
um en hækkunin
var einmitt skýrð
með óhagstæðu gengi doUarsins.
Nú, þegar doUarinn hefur faUið um
fjórðung (sé miðað við meðalkaup-
gengi) og innkaupsverðið er hag-
stæðara sem þvi nemur, er eðlUegt
að spurt sé hvort ekki sé lag tU
verðlækkana.
„Ég hlýt að ganga út frá því aö á
sama hátt og innflytjendur, sem
greiddu fyrir innfluttar vörur i doll-
urum, þurftu að hækka vöruverð
vegna óhagstæðs gengis, hafi þeir
nú lækkaö verðið. Hafl þeir ekki
gert það, þó ekki væri nema að
hluta, ættu þeir að taka sig snarlega
saman í andlitinu og gera það. Þeir
sem ekki hafa lækkað vöruverð
vegna lækkunar doUars eiga að
vera samkvæmir sjálfum sér. Þar
sem virk sam-
keppni ríkir
geng ég út frá
því að menn
lækki vöru-
verð en þar sem samkeppni er lítU
sem engin geta menn notfært sér
þetta ástand," sagði Jóhannes
Gunnarsson, formaður Neytenda-
samtakanna, við DV.
Greining íslandsbanka hefur spáð
því að samanlagður hagnaður 14 fé-
laga sem mynda úrvalsvísitölu aðal-
lista KauphaUarinnar hafi verið 36,6
miUjarðar króna á árinu 2002. Þessi
spá jafngUdir því að samanlagður
hagnaður félaganna hafi aukist um
28,1 miUjarö króna sem samsvarar
s
ríflega fjóríoldun hagnaðar á mUli
ára. Helstu skýringar á hinni miklu
aukningu eru gengishagnaður af
styrkingu krónunnar, ytri vöxtur og
söluhagnaður. Þá hefur Greining ís-
landsbanka spáð mikiUi hagnaðar-
aukningu í olíudreiftngu sem
skýrist einkum af gengishagnaði og
söluhagnaði. DoUarinn er í aðal-
hlutverki.
„Ef þessar spár ganga eftir eru
seljendur að sækja í auknum mæli í
vasa neytenda. Það er óviðunandi.
Ef doUarinn styrkist eUitið á ný og
menn fara að tala um hækkanir þá
getum við ekki annað en hlegið að
því,“ segir Jóhannes.
Viö þetta má bæta að verðbólga á
ársgrundveUi mældist 1,4% í janúar
og hefur ekki mælst jafnlág í fjögur
ár. Síðast var verðbólga 1,4% í febr-
úar 1999. Ef hækkanir verða í nán-
ustu framtíð geta menn ekki bent á
óhagstætt gengi doUars. -hlh
Jóhannes
Gunnarsson.
Krónan & dollarinn
Fyrstl hluti
•=. O iS,
Kjúklingamarkaöurinn:
Samskipti Móa
og Reykjagarðs
til dómstóla
Forráðamenn kjúklingabúanna
Reykjagarðs og Móa deUa vegna
meintrar rýmunar á kjúklingum sem
slátrað var í sláturhúsi Móa fyrir
Reykjagarð. Móar slátruðu fyrir fýrir-
tækið þar tU slátrun Reykjagarðs var
flutt austur á HeUu. Eðlileg rýmun er
talin vera um 12% þar sem beinagrind-
ur fuglanna em dregnar ffá heUdar-
sláturþyngd. Reykjagarðsmenn segja
aftur á móti að í desembermánuði 2001
hafi rýmunin verið um 27%.
Jónatan Svavarsson, hjá Reykja-
garði, segir mikla óútskýrða rýmun
hafa átt sér stað hjá Móum, ekki hafi
fengist viðhlítandi útskýrmgar og því
hafi verið að neitað að greiða reUcninga
þar á móti. Málið hefur verið kært tU
Héraðsdóms.
„Þeir hjá Reykjagarði em að kæra
okkur fyrir emhverja rýmun sem þeir
telja að hafi átt sér stað fyrir ári og
hafa ekki greitt síðasta reUminginn í
viðskiptum við okkur frá því í október.
Hann er kominn í innheimtu af hálfu
Móa. Þetta mál verður rekið fyrir dóm-
stólum. Þessi rýmunartala, 27%, er
bara vitleysa. Það er mjög hart tekist á
á þessum markaði, eins og þetta mál
ber með sér, og það er verið að brýna
hin breiðu sverð,“ segir Kristinn Gylfi
Jónsson, framkvæmdastjóri Móa. -GG
Smári Geirsson sem barist hefur manna lengst fyrir stóriðju eystra:
ítrekað hótað vegna
stóriðjubaráttunnar
Smára Geirssyni, öflugasta tals-
manni stóriðjuframkvæmda á
Austurlandi, hefur ítrekað veriö
hótað iilu vegna skeleggrar bar-
áttu sinnar. Hann segist ekki geta
neitað því að hann hafi orðið fyrir
barðinu á hótunum umhverfis-
sinnaðs fólks, ekki síst í Reykja-
vík. Smára hefur borist bréf ásamt
úrklippu úr blaði þar sem fjallað
er um illa meðferð á hundi á Norð
firöi - sem án efa hafa verið
viss skilaboð. Þá hefur hon-
um verið sagt að hætta
baráttu sinni eða
„hafa verra af‘.
„Fólk hefur
hringt og hring-
ingar greini-
lega verið
skipulagðar.
Rammast
kvað að
þessu .
þegar
Eyja-
bakkadeil-
an var í há-
marki 1999. Ég hef
líka fengið nokkur hót-
unarbréf og kannski er ég of
kærulaus gagnvart svona nokkru.
Ég henti öllum svona bréfum eftir
að hafa sýnt fjölskyldunni þau og
fólki þótti þetta vægast sagt
óskemmtilegt,“ sagði Smári í gær-
kvöld. Ekki voru öll hótunarbréfin
nafnlaus; eitt þeirra virtist vera
frá nafngreindum manni.
„Á götum höfuðborgarinnar hef
ég oftar en einu sinni orðið fyrir
aðkasti. Núna síðast i lok nóvem-
bermánaðar. Þá áttum við félagi
minn, Þorvaldur Jóhannsson,
framkvæmdastjóri Sambands
sveitarfélaga á Austurlandi, leið
yfir Austurvöll í hádeginu. Við
vorum að koma úr Alþingishúsinu
og á leið í iðnaðarráðuneytið þeg-
ar við lentum í hópi mótmælenda.
Þetta var fólk sem hafði hátt og
hækkaði róminn þegar það þekkti
okk-
fékk ég gusurnar frá hópnum. Ég
benti fólki á að lágmark væri að
sýna vegfarendum kurteisi. Þá tók
nú steininn úr; virðulegir borgarar,
háskólaprófessorar og fleiri, sem ég
kannaðist við í hópnum tóku að
öskra og garga, menn
ráku fingur upp í
loftið og ulluðu á
mig,“ sagði
Smári Geirsson í
gær.
JBP
Ut
hópnum tók
sig kona og kom í
humátt eftir mér, hróp-
andi skammaryrði. Mér
leist ekki á og sneri mér við. Þá
DV-MYND HELGI GARÐARSSON
Baráttumaður
Smári Geirsson er sagöur holdgervingur sigurs
Austfiröinga í stóriöjumálum. Hann hefur þurft
aö sæta hótunum umhverfissinna.

Hápunktur sýningar
Verkið Anna og
tilfinningasveifl-
umar (Anna and
the Moods) eftir
Sjón við tónlist
Julian Nott verður
hluti af tónlistar-
sýningu Brodsky-
kvartettsins sem
sett verður upp í sex borgum á
Bretlandi. Sjón verður sögumaður
á sýningunni. Brodsky-kvartettinn
er meðal virtustu strengjakvartetta
í heiminum. mbl.is greindi frá.
Aðgerðir á morgun
Byrjað verður að gera aðgerðir á
sjúklingum St. Jósefsspitala í Hafn-
arfirði á morgun en skæð veirusýk-
ing kom upp á sjúkrahúsinu í sið-
ustu viku. Tíu sjúklingar og 16
starfsmenn sýktust af veirunni. Að-
gerðum sem gera átti á fimmtudag
og föstudag sl. var frestað.
Stofnun tryggingafélags
Stjóm Landsvirkjunar hefur
samþykkt aö undirbúa stofnun
dótturfélags sem hafa mun umsjón
með tryggingum fyrirtækisins.
Stjórnin telur mikinn ávinning af
stofnun slíks félags enda sé mikil-
vægt að bregðast við hækkun ið-
gjalda sem varð í kjölfar árásarinn-
ar á Bandaríkin 11. september 2001.
íslendingabók leiðrétt
Rúmlega eitt
þúsund athuga-
semdir og leiðrétt-
ingar hafa borist
vegna íslendinga-
bókar - ættfræði-
grunns Friðriks
Skúlasonar og ÍE.
Friðrik segir i sam-
tali við mbl.is að gert sé ráð fyrir
að athugasemdir verði um 10 þús-
und í heildina. Hann segir leiðrétt-
ingar varða alla mögulega hluti,
allt frá stafsetningarvillum og til
óska fólks um að fá tengingu við
böm sín. mbl.is greindi frá.
Vilja fresta prófum
Félag framhaldsskólanema mun
að líkindum fara fram á að sam-
ræmdum prófum í framhaldsskól-
um verði frestað um eitt til tvö ár.
Til stendur að fyrsta samræmda
prófið verði haldið að ári. Félagið
gagnrýnir fyrirkomulag prófanna.
Samfylking enn stærst
Framsóknarflokkur, Vinstri
hreyftngin - grænt framboð og
Frjálslyndi flokkurinn sækja á
samkvæmt nýrri skoðanakönnun
Fréttablaðsins. Samfylking og Sjálf-
stæðisflokkur láta undan síga frá
síöustu könnun en sá fyrmefndi er
enn stærstur. Fylgi Samfylkingar
er 36,6%, Sjálfstæðisflokks 36%,
Framsóknarflokks 13,7%, VG 9,5%
og Frjálslyndra 4,2%.
ísklifrari kemur
Robert Jasper, einn fremsti
isklifrari heims, er væntanlegur
hingað til lands. Jasper mun taka
þátt í ísklifurhátíð íslenska alpa-
klúbbsins sem fram fer i febrúar.
Mýrin skoðuð
Þýskir og sviss-
neskir blaðamenn
eru staddir hér-
lendis í tilefiii út-
gáfú Mýrarinnar
eftir Amald
Indriðason í Þýska-
landi. Blaðamenn-
imir skoðuðu um
helgina sögusvið atburða í Reykja-
vík og héldu svo í Hvalsneskirkju-
garðinn þar sem stúlka er grafin
upp í sögulok. Mýrin er fyrsta bók
Amalds sem kemur út erlendis en
bækur hans hafa sem kunnugt er
notið óhemjuvinsælda hérlendis. -aþ