Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2003, Blaðsíða 17

Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2003, Blaðsíða 17
16 MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 41 A&alritstjóri: Óll Björn Kárason Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson A&sto&arritstjóri: Jónas Haraldsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749 Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001 Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf. Plötugerð og prentun: Árvakur hf. DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. DV greiöir ekki viömælendum fyrir viðtöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim. Halldór gefur tóninn Halldór Ásgrímsson, formað- ur Framsóknarflokksins, gaf skýran tón á flokksþingi fram- sóknarmanna um helgina. Fái Framsóknarflokkurinn til þess stuðning í alþingiskosningun- um 10. maí mun flokkurinn beita sér fyrir lækkun skatta á einstaklinga og þá ekki síst til að rétta hag fjölskyldufólks. Svigrúm til skattalækkana hefur skapast og mun skapast enn frekar á komandi árum þegar áhrif framkvæmda á Austurlandi koma að fullu fram. Halldór Ásgrímsson benti á í ræðu sinni á flokksþinginu að svigrúm ríkissjóðs yrði samanlagt á kjörtímabilinu 20-25 milljörðum meira en ella og sveitar- félaganna fimm milljörðum meira en ella hefði orðið. Allt vegna aðgerða ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks og þá ekki síst vegna stóriðjufram- kvæmda á Austurlandi og byggingu Kárahnjúkavirkjun- ar. Og loforð formanns framsóknar er einfalt og skýrt: „Ég tel augljóst að almenningur í landinu eigi að njóta stærsta hluta þessara auknu tekna, en mikill meirihluti hans hefur fylkt sér um þessa atvinnustefnu og áttað sig á hinu mikilvæga samhengi hlutanna. Ég tel vera kom- inn grundvöll fyrir þjóðarsátt um þá atvinnustefnu sem er hornsteinn íslenska velferðarkerfisins.“ Loforð um skattalækkanir beinast að fjölskyldunni en í áðurnefndri ræðu sinni sagði Halldór Ásgrímsson: „Ég tel kominn tíma til að gera ákveðnar breytingar á skatt- kerfinu með það sérstaklega í huga að það hlúi sem best að fjölskyldunni. Fjölskyldan er hornsteinn íslensks sam- félags og við viljum styrkja hana en ekki sundra. Því er nauðsynlegt að taka kerfið til endurskoðunar, sérstak- lega með tilliti til millitekjufólks. Við viljum taka á með ungu fjölskyldufólki; því sem er að gera allt í senn, koma sér upp þaki yfir höfuðið, greiða niður námslán, ala upp börn sín og hasla sér völl á vinnumarkaði. Það hvílir mikið á þessu fólki - við viljum létta undir með því.“ Forystumenn ríkisstjórnarinnar tala þvi með svipuð- um hætti um skattastefnu komandi ára. Davíð Oddsson forsætisráðherra sagði á Viðskiptaþingi að sterk staða ríkissjóðs og tekjuaukinn af hagvextinum gerði það að „verkum að það er engin goðgá að huga að breytingum á sköttum í rétta átt, til lækkunar en ekki hækkunar". En alltaf eru til þeir sem eru á móti því að almenning- ur fái að halda meiru eftir - fái að njóta uppgangsins í at- vinnulífinu betur og meira en hið opinbera. Slíkir menn hafa alltaf verið til og munu alltaf vera til og rökin færa þeir ætíð í fræðilegan búning hagfræðinnar. Tími fyrir skattalækkanir er aldrei réttur - lækkun skatta hefur þensluáhrif sem margir hagfræðingar óttast meira en pestina. Þeir trúa því af einhverjum óskiljanlegum ástæðum að hið opinbera fari betur með fjármuni en fjöl- skyldumar sjálfar. Þeir eiga ekki svör við merkilegri spurningu dr. Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar pró- fessor sem hann varpar fram í viðtali við DV í dag: „Af hverju ættu peningar í vösum einstaklinga að valda meiri þenslu en peningar í sjóðum ríkisins?“ Auðvitað er verið að rugla umræðuna eins og Hannes Hólmsteinn bendir á og gegn þessu hjali verða þeir stjórnmálamenn sem vilja lofa almenningi að njóta í auknu mæli hagvaxtar komandi ára að bregðast við með skýrum og afdráttarlausum hætti. Þá mun þeim vegna vel i komandi kosningum. Óli Björn Kárason DV Skoðun Þess vegna ekki Evrópusambandið Friörik J. Arngrímsson framkvæmdastjóri LÍÚ Össur Skarphéðinsson, for- maður Samfylkingarinnar, skrifaði grein í DV föstu- daginn 21. febrúar sl. und- ir fyrirsögninni „Ávinningur sjávarútvegs af ESB“. í greininni má formaðurinn vart vatni halda þar sem hann telur það marka nokkurs konar kaflaskil að Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja hf., skuli íjalla um sjávar- útvegsmál og Evrópusambandið á fundi Samfylkingarinnar. Formaður- inn heldur því fram að innan sjávar- útvegsins hafi aðild að Evrópusam- bandinu nánast verið bannorð og að þar hafi menn litið á það sem guðlast að reifa þann möguleika að sjávarút- vegurinn kynni hugsanlega að hafa ávinning af því að landið yrði hluti af Evrópusambandinu. Ekki veit ég hvar formaðurinn hefur heimildir sínar en a.m.k. hefur hann aldrei rætt við mig um afstöðu sjávarút- vegsins til Evrópusambandsins frek- ar en annað sem að íslenskum sjáv- arútvegi lýtur og hann hefur ekki heldur rætt málið við stjóm Lands- sambands íslenskra útvegsmanna. Staðreyndin er sú að útvegsmenn hafa að sjáifsögðu velt aðild íslands að Evrópusambandinu fyrir sér. Út- vegsmönnum er það fyllilega ljóst að ef ísland gengi í Evrópusambandið myndu toliar af sjávarafurðum falla niður og þó við njótum tollfrelsis fyr- ir yfirgnæfandi hluta sjávarafurða okkar í Evrópusambandinu þá mun- ar okkur um þær fjárhæðir sem við nú greiðum í tolla. Það verður þó ekki hjá því komist að upplýsa for- manninn um að fryst síldarflök bera ekki toll inn í ESB en formaðurinn segir ljóst að miklir möguleikar séu að opnast til vinnslu síldar til mann- eldis með uppgangi norsk-íslensku síldarinnar. Þá er rétt að formaður- inn viti að því miður fer norsk-ís- lenski síldarstofninn minnkandi um þessar mundir en er ekki í uppgangi. Afstaða byggir á rökum Útvegsmenn hafa þá skýru afstöðu til aðildar íslands að Evrópusam- bandinu að hún komi ekki til greina vegna þess að með aðild yrðum við að undirgangast hina sameiginlegu sjávarútvegsstefnu sambandsins. Þessi afstaða, sem byggir á rökum og yfirveguðu mati á hagsmunum, hefur verið áréttuð í samþykktum stjómar LÍÚ þar sem Þorsteinn Már Baldvins- son á sæti, og birt í fjölmiðlum. Út- vegsmenn hafa tekið þátt í opinberri umræðu um málið og það verða því engin kaflaskil þó Þorsteinn Már lýsi þvi á fundi af hverju útvegsmenn telja aðild að ESB ekki koma tfl greina. Ég er hins vegar sammála formanninum um að það er fengur fyrir hvem þann sem á mál Þorsteins Más hlýðir að heyra hann flytja mál útvegsmanna. Rétt er að rifja upp með formann- inum af hverju ísland getur ekki undirgengist sameiginlegu sjávarút- vegsstefnuna. Aðild að ESB hefði i för með sér að við misstum forræðið yfir sjávarauð- lindinni sem er mikilvægasta auð- lind okkar. Útflutningsverðmæti sjávarafurða nemur yfir 60% af verð- mæti vöruútflutnings landsmanna. Hagsæld hér á landi byggist aö Aöild Islands aö ESB heföi þaö í för meö sér aö Islendingar færu ekki lengur meö ákvöröunarvald og samninga viö önnur ríki um veiðar úr deilistofnum, þ.e. fiskistofnum er veiöast bæöi utan og innan íslenskrar lögsögu. stærstum hluta á því að fiskimiöin séu nýtt af íslendingum af hagsýni og á sjáifbæran hátt. Það kemur ekki tO álita að aðrir en íslendingar sjálfir fari með forræði fiskimiðanna enda er hér um að ræða mikilvægasta þáttinn í efnahagslegu sjálfstæði þjóðarinnar. Engin trygging er fyrir því að reglan um hlutfaOslegan stöð- ugleika haldi tO frambúðar og því gæti veiöiheimOdum íslands verið úthlutað tO annarra ríkja ESB í framtíðinni. AOt tal um að við mynd- um hafa mikO áhrif innan ESB er í besta faOi bamaskapur og þarf ekki annað en að líta tO síðustu tilrauna ESB til að ná tökum á málefnum sjávarútvegsins sem er víðast hvar í miklum ólestri. Ekki lengur ákvörðunarvald Aðild íslands að ESB hefði það í för með sér að íslendingar færu ekki lengur með ákvörðunarvald og samn- inga við önnur ríki um veiðar úr deOistofnum, þ.e. fiskistofnum er veiðast bæði utan og innan íslenskr- ar lögsögu. Þar er um að ræða loðnu, karfa, grálúðu, úthafskarfa, norsk-ís- lenska sfld, kolmunna og fleira. Sama gildir um veiðar á fjarlægum miðum, svo sem á rækju á Flæm- ingjagrunni og á þorski, rækju og öðrum tegundum í Barentshafi. Hagsmunir íslendinga vegna veiða úr þessum stofnum eru mjög miklir. Útflutningsverðmæti afurða úr þeim nam á árinu 2001 um 30% af heOdar- útflutningsverðmæti sjávarafurða. Formaðurinn hefur sagt að hann hafi tO skamms tíma talið að aðOd ís- lands að ESB kæmi ekki tO greina vegna sjávarútvegsins en nú hafi hann, eftir að hafa kynnt sér málið rækOega, komist að því öndverða. Þetta byggi hann á því að hann telji að við gætum haldið stjórn á fiski- stofnum sem eru innan lögsögu þrátt fyrir aöOd. Þetta verður að telja afár ósennOegt en þó svo væri þá kemur ekki tO álita aö afhenda ESB samn- ingsforræði yfir deOistofnum og öðr- um stofnum utan lögsögu. Það alvar- lega er að formaðurinn lýsti því yfir að deOistofnarnir væru ekki vanda- mál vegna þess að um þá afla hefði verið samið. Nú ætla ég formannin- um ekki að fara vísvitandi með rangt mál, en þaö vekur ugg að hann bygg- ir það ekki á staðreyndum þegar hann segist hafa mótað afstööu sína eftir að hafa kynnt sér málið ræki- lega. Staðreyndin er sú að ósamið er um nær alla ofangreinda stofna. Nefna má að ESB gengur harðast fram í að skerða hlut íslands í kolmunna og hefur talið við hæfi að við fengjum 1-2% af stofninum þegar við erum að berjast fyrir að ísland fái yfir 20%. Með aðOd aö ESB yrði erlendum aöOum heimOt að eignast meirihluta í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækum en nú mega erlendir aðOar ekki eiga ráðandi hlut í þeim og fjárfestingin verður að vera óbein. íslenskir út- vegsmenn eru þeirrar skoðunar að ekki beri að kvika frá þeirri stefnu að erlendir aðOar geti ekki eignast ráðandi hlut i íslenskum sjávarút- vegsfyrirtækjum. Þessi afstaða bygg- ir einfaldlega á því að með yfirráðum erlendra aðOa yfir íslenskum sjávar- útvegi er ljóst að arður íslendinga af nýtingu sjávarauðlindarinnar verður minni en eUa. Formaðurinn talar í greininni um að með aðOd að ESB gæti aðgangur íslenskra sjávarút- vegsfyrirtækja að ódýru fjármagni i formi erlends hlutafjár eflt mögu- leika sumra þeirra bæði tO útrásar pg til að byggja sig upp innanlands. íslensk sjávarútvegsfyrirtæki geta nú þegar sótt erlent hlutafé ef þau telja það þjóna hagsmunum sínum en það er misskilningur hjá formannin- um að hlutafé sé ódýrt fjármagn og hvað gefur honum tilefni tO aö æfla að erlent hlutafé sé ódýrara en inn- lent? Ég þekki ekki þá hluthafa sem vOja ekki fá hærri ávöxtun á það fé sem þeir leggja sem hlutafé í sjávar- útvegsfyrirtæki en það fé sem þeir t.d. leggja í banka eða fjárfesta í flest- öUum öðrum verðbréfum en hlutafé. Það er engin þverstæða í því að ís- lensk sjávarútvegsfyrirtæki geti sótt fram erlendis þó hömlur séu á fjár- festingum erlendra aðOa í þeim og þótt erlendar fjárfestingar í atvinnu- rekstri séu í flestum tOvikum já- kvæðar og jafnvel nauðsynlegar er það ekki algOt og mörg dæmi eru um að ríki heimOi þær ekki óheftar. Öfgalaus og ábyrg umræða Ég er sammála formanninum um aö öfgalaus og ábyrg umræða um Evrópusambandsmál er nauðsyn- leg tO að íslendingar geti tekið af- stöðu til Evrópusambandsins. Þar verður að rúmast pláss fyrir skoð- anir og rök þeirra sem sjá fleiri ókosti en kosti en því miður þola aOt of margir þeirra sem vilja aðild ekki rök andstæðinganna. Ég skora á formanninn að koma í heimsókn til LÍÚ og ræða Evrópusambands- mál og hvað eina sem lýtur að ís- lenskum sjávarútvegi. Einhverjum kynni að þykja það undarlegt að formaður í næststærsta stjóm- málaflokki landsins eigi ekki sam- skipti við fyrirsvarsmenn helsta útflutningsatvinnuvegs þjóðarinn- ar tfl að kynna sér málefni hans. Það kann að vera ástæðan fyrir því að sjávarútvegsstefna Samfylking- arinnar miðar að því að rústa ís- lenskan sjávarútveg sem er einn sá blómlegasti í heimi. Ma lækka skattana eða ekki? Líklega hugnast flestum lands- mönnum vel að skattar séu lækkað- ir. Ef látið er fylgja með í kaupun- um að lækkunin skili sér tO aUra hópa og þjónusta hins opinbera verði ekki skert í kjölfarið má fuO- yrða að stuðningurinn nálgist það að verða algjör. Stjórnmálamenn hafa margir hverjir vakið máls á skattalækkun- um að undanfornu og jafnvel lofað þeim. Sú óvenjulega staða er hins vegar uppi að margir hagfræðingar taka heldur iUa í tillögur pólitíkus- anna um minni skattheimtu. Þeir telja að þjóðinni sé hoUast að láta skattana ganga yfir sig óbreytta enn um sinn, enda kunni annars aUt að fara út böndunum í efna- hagslífmu. Þeir mæla með beisku þenslumeöali hagfræðinnar: þolin- mæði. Þaö sem þau vilja Forsætisráðherra reið á vaðið á Viðskiptaþingi Verslunarráðs á dögunum. „Sterk staða ríkissjóðs- ins nú og tekjuaukinn sem sannar- lega mun fylgja hagvextinum gerir það að verkum að það er engin goð- gá að huga að breytingum á skött- um í rétta átt, tO lækkunar en ekki hækkunar," sagði Davíð Oddsson og bætti aöspurður við að óhætt væri að líta á ummælin sem kosn- ingaloforð. „Ég tel að það sé svigrúm til að lækka skatta núna, sérstaklega tekjuskatt á einstaklingum,“ sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir um þetta útspil Davíðs og bætti við: „Ég held að það geti líka verið hag- stjórnaraðgerð til þess að ýta undir fjárfestingu.“ HaOdór Ásgrímsson rak þungt og rækilegt smiðshögg á þessa stefnu á flokksþingi Framsóknarflokksins með því að mæla með umfangs- mestu skattalækkunum sem ráðist hefði verið í um árabil. Hafldór vill lækka tekjuskattshlutfallið úr 38,55% í 35,20% - sama hlutfall og það var þegar staðgreiðslukerfið var innleitt fyrir 15 árum. Hið beiska meöal „Ég tel að það sé í raun ekki ástæða til að kynda undir hagkerf- inu með skattalækkunum miðað við efnahagshorfur eins og þær eru nú,“ segir Ingólfur Bender, hag- fræðingur á greiningardeild ís- landsbanka. Ástæðan er, að sögn Ingólfs, sú að hagvaxtarhorfur fram undan eru góðar og í því ljósi ekki ástæða tO að örva hagkerfið. „Almennt er ég hlynntur skatta- lækkunum sem aðgerðum tO langs tíma litið - til framtíðar myndi ég skrifa undir að skrúfa ætti skattana eins mikið niður og hægt er og þá á grundvelli þess að dregið hafi verið úr umsvifum ríkis og sveitarfélaga á móti - en ég myndi hins vegar setja spurningarmerki við þá tíma- setningu að lækka skatta núna. Það er betra að ráðast í slíkar aðgerðir þegar hagkerfið er á leiðinni í nið- ursveiflu en ekki á leiðinni inn í hugsanlegt þensluástand líkt og nú er,“ segir Ingólfur og bætir við: „Skattalækkanir við núverandi að- stæður gætu kaflað á hærri vexti en eUa - hugsanlega meiri verð- bólgu og ójafnvægi í hagkerfinu." Viövörun Seölabanka í nýlegu erindi sagði Ingimundur Friðriksson seðlabankastjóri að án skynsamlegrar hagstjórnar væri líklegt að stóriðju- og virkjanafram- kvæmdirnar á Austurlandi leiddu til ofþenslu, mikiUar verðbólgu og óstöðugleika. Hann vill ekki tjá sig um einstakar tfllögur stjórnmála- manna varðandi skattalækkanir en segir að almennt séð muni fram- kvæmdirnar fyrir austan reyna á hagstjómina: Hver stjómmálamaðurinn á fœtur öðrum mœlir með - °§ jafnvel lofar - skatta- lœkkunum á nœsta kjör- timabili. Gallinn er sá að margir hagfrœðingar efast um ágæti skattalœkkana að sinni, enda séu þœr þensluhvetjandi. Biðlund- in er hið beiska þenslu- meðal hagfrœðinnar sem þeir mæla með. „Best er að saman fari aðhald í ríkisfjármálum, aðhald í peninga- málum og gengisaðlögun. Því meira sem aðhaldið verður í ríkisfjármál- um þeim mun minni verður þörfin á að hækka vexti. Ef við ætlum að komast í gegnum þessa miklu fram- kvæmd án þess að valda óstöðug- leika í efnahagslífinu þarf samstiUt- ar hagstjórnaraðgerðir,“ segir Ingi- mundur. Yfirboröshjal úrtölumanna En aftur að spurningu dagsins: Má lækka skattana eða ekki? Hvað skyldi einn einarðasti talsmaður skatta- lækkana undanfarin ár segja um rök hagfræðinganna hér á undan? „Mér finnst þetta algjör þvættingur enda er þetta ekki spuming um hag- sveiflur heldur hagskipulag; að minnka afskipti ríkisins og lækka skatta almennt," segir Hannes Hólm- steinn Gissurarson, prófessor í stjórnmálafræði, og spyr: „Af hverju ættu peningar í vösum einstaklinga aö valda meiri þenslu en peningar í sjóðum ríkisins? Þetta er bara yfir- borðshjal tfl þes að ragla umræðuna. Aðalatriðið er að lækka skattana myndarlega tO þess að örva verð- mætasköpun tO langs tíma litið. Það sem gerist í kjölfar skattalækkunar er að skattsvik minnka og verðmæta- sköpun einstaklinganna eykst. Skatt- tekjur ríkisins þurfa því ekki endi- lega að minnka. Ég hef engar áhyggjur af því að þetta hafi þensluhvetjandi áhrif,“ seg- ir Hannes, „en úrtölumennimir munu aUtaf finna nýjar ástæður tO að mótmæla því að menn fái að ráðstafa sínum sjálfsaflatekjum sjálfir.“ Seint á kjörtímabilinu Tryggvi Þór Herbertsson, for- stööumaður Hagfræðistofnunar HÍ, segir að í því ástandi sem virðist vera aö skapast samfara mikOli fjárfestingu og umsvifum megi ætla að skattalækkanir yrðu þenslu- hvetjandi. „Ef maður væri hins vegar á móti skattalækkunum vegna þensluáhrifa væri maður um leið að segja að aldrei væri hægt að lækka skatta og það er aUs ekki það sem hagfræðin segir okkur.“ Tryggvi segist sammála því að stefna beri aö skattalækkunum tO einstaklinga en hins vegar þurfi að passa tímasetningarnar vel. Og rétt tímasetning er að hans mati frekar lok næsta kjörtímabils en upphaf þess, enda gætu skattalækkanir hentað til þess að jafna hagsveifl- una við samdrátt sem hætt er við að verði þegar stóriðjuframkvæmd- um lýkur. Fari stjórnmálamennimir að ráð- um hagfræðinganna verður því ekkert af skattalækkunum að sinni. Þeir gætu hins vegar auðvitað kos- ið að hlusta frekar á Hannes. -ÓTG Heildarskatttekjur sem % af landsframleiðslu • Bretland Svíþjóö Noregur ísland Þýskaland ' Danmörk

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.