Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2003, Blaðsíða 17

MÁNUDAGUR 16.JÚNÍ2003 SKOÐUN 33
*
Nafnbirtingar í fjölmiðlum
MÆTTIR FYRIR RÉTT - OG [ FJÖLMIÐLA: Skeljagrandabræður mæta i Héraðsdóm Reykjavíkur, en þeir Stefán Logi og Kristján Markús Sívarssynir fengu tveggja og þriggja
og hálfs árs dóm fyrir fólskulegar líkamsárásir.
„Fjölmiðlar greina ekki frá sakamálum til þess að svala
forvitni lesenda, áheyrenda eða áhorfenda, né heldur
til að skemmta þeim. Þetta eru fréttir vegna þess að um
er að ræða samfélagsmein og það er nauðsynlegt fyrir
almenning að vita hvernig opinberar stofnanir bregð-
ast við þeim. Þetta eru enda okkar stofnanir, til þess
samansettar að þjóna okkur og okkar hagsmunum."
SNÍ KJALLARI
•"'V’ Róbert Marshall
K, t formaður Blaðamannafélags
íslands
Athyglisverð umræða er nú í
gangi á vefsíðu Blaðamanna-
félagsins, press.is, um nafn-
birtingar grunaðra í sakamál-
um. Tvö nýleg fréttamál eru
þar í brennidepli. Annars veg-
ar fjárdrátturinn í Landssím-
anum og Barnaklámsmálið
hins vegar.
Það er eðlilegt og til góðs að
blaðamenn velti vöngum yfir þess-
um álitamálum. Slík umræða ber
vitni um faglegan metnað íslenskra
blaðamanna, vilja til að vanda til
verka, vilja til að forðast að valda
saklausu fólki, eða fólki sem á um
sárt að binda, óþarfa sársauka eða
vanvirðu eins og það er svo ágæt-
lega orðað í siðareglum íslenskra
blaðamanna. Það er full ástæða til
að hvetja fjölmiðlafólk til að taka
þátt í þessari umræðu á netinu.
Vinnureglur fjölmiðla eru ólíkar í
þessum efnum. Sumir hafa þá reglu
að birta ávallt nöfn, aðrir aldrei og
enn aðrir meta hvert mál fyrir sig.
Slíkur stigsmunur er fullkomlega
eðlilegur og sjálfsagður. Hann er
fylgifiskur tjáningarfrelsisins sem er
einn af hornsteinum lýðræðissam-
félagsins. Þessi munur gerir al-
menningi líka kleift að velja þá teg-
und fréttaflutnings sem hann kýs.
Sumum er illa við nafn- og mynd-
birtingar og telja að í þeim felist sak-
felling á meðan aðrir kjósa að vita
sem allra, allra mest.
Glæpir ekki einkamál
Það er hins vegar áhyggjuefni að
skilningur almennings á þeim
grundvallarreglum, sem blaðamenn
starfa eftir, virðist á köflum tak-
markaður.
Fjölmiðlar greina ekki frá saka-
málum til þess að svala forvitni les-
enda, áheyrenda eða áhorfenda, né
heldur til að skemmta þeim. Þetta
eru fréttir vegna þess að um er að
ræða samfélagsmein og það er
nauðsynlegt fyrir almenning að vita
hvernig opinberar stofnanir bregð'-
ast við þeim. Þetta eru enda okkar
stofnanir, til þess samansettar að
þjóna okkur og okkar hagsmunum.
Fréttaflutningur af sakamálum get-
ur þannig aukið skilning á aðgerð-
um og ákvörðunum stofnana sam-
félagsins og hann getur jafnframt
orðið til þess að auka samstarf al-
mennings við stofnanirnar og
þannig stuðlað að lausn vandans.
Glæpir eru þannig ekki einkamál
glæpamanna og fórnarlamba
þeirra. Þeir varða okkur öll.
Mynd af barnaníðingi
Síðustu daga hefur sú krafa
heyrst að nauðsynlegt sé að birta
nöfn barnaníðinga og á það bent
að iðulega sé nafngreint þegar um
fjársvikamál sé að ræða. Þetta er
hins vegar rangt. Það er ekki alltaf
nafngreint í fjársvikamálum. Stór-
felldur fjárdráttur í Landssíma var
stórfrétt en það var ekki síður frétt
hverjir höfðu staðið að honum.
Þannig þarf það m.a. að þjóna
fréttinni, bæta einhverju við hana,
þegar menn ákveða að birta nöfn.
Þess eru dæmi að fslenskir fjöl-
miðlar hafi birt myndir af barna-
níðingum. DV birti fyrir all-
nokkrum árum mynd af marg-
dæmdum kynferðisbrotamanni og
aðrir fjölmiðlar fylgdu í kjölfarið.
Seinna kom í ljós að þetta var rétt
ákvörðun. Sú staðreynd að maður-
inn þekktist kom í veg fyrir að
hann fremdi enn einn glæpinn. í
fjórðu grein siðareglna íslenskra
blaðamanna segir: „Blaðamenn
skulu hafa ríkt í huga hvenær al-
mennt öryggi borgaranna, sérstak-
ir hagsmunir almennings eða al-
mannaheill krefst nafnbirtingar. í
frásögnum af dóms- og refsimál-
um skulu blaðamenn virða þá
meginreglu laga að hver maður er
talinn saklaus þar til sekt hans hef-
ur verið sönnuð.“
I þessu dæmi varðaði það klárlega
hagsmuni almennings að birta
mynd af manninum.
Aukinn skilningur
Siðareglur Blaðamannafélagsins
má lesa á heimasíðu félagsins,
press.is, undir tenglinum: siðanefnd.
Aukinn skilningur almennings á
vinnureglum blaðamanna er til mik-
illa bóta og því væri óskandi að sem
flestir kynntu sér þær. Það hlýtur að
vera vilji fréttaneytenda að vandað
sé til fréttaflutnings og skilningur á
þeim grundvallarreglum, sem við
blaðamenn störfum eftir, hjálpar
fólki að skilja á milli þess sem vel er ^
gert og hins þar sem kastað er til
höndum. Skilningur á starfi okkar og
mikilvægi þess í lýðræðissamfélagi
auðveldar okkur vinnuna og stuðlar
að upplýstari almenningi. Upplýstur
almenningur myndar sér rökstuddar
og upplýstar skoðanir og tekur upp-
lýstar ákvarðanir.
Beðið eftirtexta
Manngæska útsending-
arstjóra sjónvarpsstöðv-
anna birtist jafnan með
undarlegum hætti á nokk-
O urra vikna fresti þegar frétt-
JÉí ir eru sagðar af málefnum
■Q heymarskertra. Þessar
g fréttir eru nefnilega ávallt
(0 sendar út textaðar. Eins og
(/j heymarskertir hafi ekki
áhuga á öðmm fréttum en
um sjálfa sig. Og eins og
þeir bíði límdir við skjáinn
vikum saman í þeirri veiku
von að nú sé komið að
næstu frétt um heymar-
skerta sem þeir fái að lesa
af skjánum. Magnað.
Of eða van
f fréttum helgarinnar af
fyrstu heyrnarskertu nem-
endunum, sem útskrifuðust
úr námi á háskólastigi, birt-
ist sú skrýtna vinnuregla að
texta allar fréttir sem varða
heyrnarskerta, með óvenju-
lega undarlegum hætti. í
fréttum Stöðvar 2 var á ein-
um stað í viðtalinu allt sent
út í senn: ummæli útskrift-
arnemanna flutt á táknmáli,
rödd sem túlkaði ummæli
þeirra jafnóðum og textinn
góði neðst á skjánum. Ekki
er gott að segja hverjum
textinn var ætlaður! í frétt-
um Sjónvarpsins var hins
vegar farin önnur leið: þar
var skrúfað niður í rödd
túlksins á meðan nemend-
umir tjáðu sig á táknmáli en
textinn góði látinn duga
þeim sem ekki skilja tákn-
mál. Hvílík gargandi snilld!
Hvað með þá sjóndöpru?
Skyldu þeir hafa tekið því
vel að skyndilega brast á
óskiljanleg grafarþögn í
miðjum fféttatíma Sjón-
varpsins?
Hentugt
fjárnám
Til þess að kóróna snilld-
ina brá prentvillupúkinn á
leik á annarri sjónvarps-
stöðinni þegar einn út-
skriftamemanna sagði að
fjarnám hentaði heyrnar-
skertum einstaklega vel.
Textavélin bar þjóðinni
nefnilega þau skilboð að
fjámám hentaði heymar-
skertum einstaklega vel.
8
E
E
Að mála sig út í horn
„Hemaðaraðgerðir okkar í
Afganistan og I’rak hafa sýnt að
það borgar sig ekki að vera
óvinur Bandaríkjamanna. Að-
gerðir okkar á Islandi sýna að
ef til vill borgar það sig ekki
heldur að vera vinur Banda-
ríkjamanna."
Dr. Michael T. Corgan, aBstoðarprófessor
viB alþjóðastjómmáladeild Boston Uni-
versity, í grein i Morgunblaöinu.
Leitum annað
„Nauðsynlegt er að landið
hafi sýnilegar varnir með ein-
hverjum hætti og ef að Banda-
ríkin em ekki tilbúin til þess að
viðhalda tvíhliða vamarsamn-
ingi við fsland er ljóst að
stjórnvöld þurfa að leita eitt-
hvað annað eftir vamarsam-
starfi innan ramma Nato. I
þessu felst engin hótun heldur
einungis viðurkenning á þeirri
staðreynd að hér þurfi að vera
ákveðnar vamir."
örn Arnarson á Deiglunni.com.
Þófyrr hefði verið
„Ef nerinn vill fara þá fari
hann - og farið hefur fé betra.
Verkefni okkar er að skapa at-
vinnu fyrir þá sem hafa unnið
hjá hernum eða í störfúm sem
hafa orðið til hans vegna. Ef
menn hefðu verið raunsæir
hefðu menn hafið það verk-
efni fyrir löngu því það hefur
öllum mátt vera ljóst að breyt-
ingar hafa verið f aðsigi."
Hreinn Hreinsson á Kreml.is.
Ekki sleppa
„|Það herurj verið vitað
lengi að varnarliðið myndi íyrr
eða síðar hverfa á brott af
landinu. Menn hafa ekki viljað
ræða það mikið upphátt, en
undirritaður hefur margsinnis
orðið þess var f samtölum við
fulltrúa bandarískra stjóm-
valda. Auðvitað hafa stjóm-
völd verið að fá sömu skilaboð
um árabil. En það er ástæðu-
laust að leggja árar í bát, held-
ur ber að halda f vamarliðið á
Keflavíkurflugvelli svo lengi
sem nokkur kostur er og það
em stjórnvöld einmitt að
gera.“
Einar Skúlason á Maddömunni.is.
Skandall
„Atvinnuleikhús á fslandi
hefur aldrei tekið annan eins
afturkipp."
Jón Hjartarson leikari og félagi ILRI
grein í Morgunblaðinu, um versnandi
hag Leikfélags Reykjavíkur í tíð núver-
andi leikhússtjóra.
+■