Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.2003, Side 14

14 SKOÐUN FIMMTUDAGUR 19.JÚNÍ2003
Merkur skólamaður kveður
A þjóðhátíðardaginn, 17. júní, var Mennta-
skólanum á Akureyri slitið samkvæmt venju.
Alls voru 130 nemendur brautskráðir frá skól-
anum að þessu sinni og í þeirra hópi var sex
þúsundasti stúdentinn. Fyrstu stúdentarnir
voru útskrifaðir frá þessari merku mennta-
stofnun fyrir 75 árum. Á þessum tímamótum
hefur Tryggvi Gíslason skólameistari ákveðið
að kveðja skólann en hann varð skólameistari
árið 1972.
Á engan er hallað þegar því er haldið fram að
Tryggvi Gíslason hafi átt mestan þátt í því að
hefja Menntaskólann á Akureyri til vegs og virð-
ingar innan íslenska menntakerfisins. Fyrir
menntastofnun eins og Menntaskólann á Akur-
eyri er fátt mikilvægara en að þeir sem þar velj-
ast til forystustarfa séu hugsjónamenn - búi yfir
eldmóði athafnamannsins sem tekur vanda-
málin föstum tökum en skynjar og nýtir tæki-
færin. í liðlega 30 ár hefur Tryggvi Gíslason ver-
ið í senn hugsjónamaður og athafnamaður.
í viðtali við Morgunblaðið síðastliðinn
sunnudag sagði Tryggvi Gíslason meðal annars
um þær breytingar sem orðið hafa frá því hann
tók við starfi skólameistara fyrir liðlega 30
árum: „Það hefur allt breyst. Ytri aðstæður hafa
allar breyst, viðhorf, afkoma, menntun og kröf-
ur, en ungt fólk er samt við sig engu að síður og
þó svo að það séu margar blikur á lofti, að mér
finnst, höfum við aldrei átt betra og mannvæn-
legra ungt fólk en einmitt nú. Það er betra
vegna þess að það er víðsýnna, skilningur þess
Á engan er hallað þegar því er haldið
fram að Tryggvi Gíslason hafi átt
mestan þátt í því að hefja Mennta-
skólann á Akureyri til vegs og virð-
ingar innan íslenska menntakerfis-
ins. Fyrir menntastofnun eins og
Menntaskólann á Akureyri er fátt
mikilvægara en að þeir sem þar velj-
ast til forystustarfa séu hugsjóna-
menn - búi yfir eldmóði athafna-
mannsins sem tekur vandamáiin
föstum tökum en skynjar og nýtir
tækifærin.
og þekking er meiri, og það er mannvænlegt
vegna þess að það hefur alist upp við betri kjör
en nokkurt ungt fólk í þessu landi í þúsund ár.“
í sinni síðustu skólaslitaræðu gerði Tryggvi
Gíslason nýsköpun í skólastarfi að umtalsefni.
Skilaboðin voru skýr: Nýsköpun í skólastarfi er
nauðsynleg. Krafa tímans er aukin afköst - betri
nýting íjármuna. pannig á að stytta nám til
stúdentsprófs og lengja skólaárið í tíu mánuði.
Auka þarf ábyrgð nemenda á námi sínu en
Tryggvi Gíslason heldur því fram að á undan-
förnum árum hafi það færst í vöxt að fram-
haldsskólar séu orðnir geymslustofnanir fyrir
fólk sem veit ekki hvað það vill. Afleiðingin er
námsleiði og óeðlilega mikið brottfali nemenda
úr námi. Tryggvi Gíslason telur nauðsynlegt að
auka hlut starfsmenntunar. En til þess þarf at-
vinnulífið að móta starfsnámið og taka beinan
þátt í kostnaði.
í skólaslitaræðu sinni benti Tryggvi Gíslason
á að með nýsköpun skólastarfsins væru mögu-
leikar á að hækka laun kennara og binda laun
þeirra við árangur - árangurstengja laun og
gera kennara ábyrga fyrir árangri í starfi sínu.
Og í huga skólameistara Menntaskólans á Akur-
eyri er sjálfsagt að taka upp skólagjöld í fram-
haldsskólum. Það sem kostar ekkert er einkis
virði. Með aukinni kostnaðarvitund munu
nemendur og foreldrar hafa frekar vakandi
auka með námi og kennslu.
Skólaslitaræða Tryggva Gíslasonar er gott
innlegg í þá umræðu sem verður að fara fram
um nýskipan skólamála hér á landi. En eins og
hann sagði sjálfur í ræðu sinni: „Þessi nýsköpun
í skólakerfinu kostar vilja, bæði pólitískan vilja
og vilja af hálfu almennings og Samtaka at-
vinnulífsins. Nýsköpun af þessu tagi er hvorki
einföld né auðveld og getur kostað blóð, tár og
svita og hugsanlega getur eitthvað tapast, en að
mínum dómi vinnst miklu fleira en það sem
tapast og nú er þörf breytinga. Þetta er að-
kallandi verkefni og vona ég að stjórnvöld,
Samtök atvinnulífsins, kennarar, nemendur og
foreldrar beri gæfu til að skiptast á skoðunum
um þetta mikilsverða mál á heiðarlegan hátt.“
Varnar- og öryggismál íslands:
Skilgreining lágmarksvarna e
Hergögn samkvæmt skýrslum Sameinuðu þjóðanna 2002
Orrustuþotur Orrustuþyrlur Skriðdrekar Herskip
Bandarikin 3592 2405 8087 315
Grikkland 505 20 1723 39
Þýskaland 503 242 2398 67
Japan 499 89 1041 95
Tyrkland 448 42 4058 59
Svíþjóð 303 0 280 17
Pólland 203 111 947 27
Kanada 180 29 114 33
Holland 162 30 300 22
Ástralía 156 24 90 20
Brasilla 141 141 407 27
Sviss 138 0 556 0
Rúmenía 71 19 271 0
Danmörk 68 12 248 9
Nýja-Sjáland 25 3 0 4
Georgla 7 3 87 1
Armenfa 6 8 110 0
Eistland 0 0 0 1
frland 0 0 0 0
k FRÉTTAUÓS
■ Ólafur Teitur Guðnason
olafur@dv.is
Stjórnvöld líta svo á að núver-
andi viðbúnaður varnarliðs-
ins á Keflavíkurflugvelli sé
lágmarksviðbúnaður. í kjölfar
umræðunnar undanfarna
daga hafa vaknað spurningar
um hve miklar varnir séu
nauðsynlegar. Er til nákvæm
skilgreining á því hverjar séu
lágmarksvarnir íslands? Svar-
ið er nei.
Sturla Sigurjónsson, skrifstofu-
stjóri varnarmálaskrifstofu utanrík-
isráðuneytisins, segir í viðtali við
DV að nákvæm, tæknileg skilgrein-
ing á því hverjar séu nauðsynlegar
lágmarksvarnir landsins hafi hvergi
verið sett á blað.
„Það er ekki þar með sagt að
menn hafi ekki ákveðnar hug-
myndir um það,“ segir Sturla og
bendir til dæmis á tvær greinar-
gerðir um varnar- og öryggismál
landsins sem unnar voru fyrir
stjórnvöld 1993 og 1999. Eins og
fram kom í DV í síðustu viku er í
síðari skýrslunni hvorki útskýrt
hvað skuli teljast lágmarksvarnir
fyrir ísland né er þar heldur fjallað
um hvernig bregðast skuii við ef
Bandaríkjamenn dragi úr viðbún-
aði sínum á íslandi umfram það
sem íslendingar geti sætt sig við
með tilliti til öryggis landsins. Blað-
ið hefur ekki aflað sér eintaks af
fyrri skýrslunni.
Vélum má ekki fækka
En eins og Sturla bendir á hafa
stjórnvöld ákveðna hugmynd um
hvar mörkin liggja. „Hvað varðar
loftvarnir sem slíkar teljum við að
þær skipti miklu máli með hliðsjón
af legu landsins og okkar stóra flug-
umsjónarsvæði og þess að við
erum eina aðildarrtki NATO sem
hefur ekki eigin loftvamir en Lúx-
emborg nýtur í því sambandi ná-
lægðar sinnar við Þýskaland, Belgíu
og Frakkland," segir Sturla.
„Orrustuþotum á Kefla-
víkurflugvelli hefur
fækkað mikið, fyrst úr
18 í 12 og svo úr 12 í 4
og við teljum að það að
fækka þeim frekar væri
orðin markleysa."
„Orrustuþotum á Keflavíkurflug-
velli hefur fækkað mikið, fyrst úr 18
í 12 og svo úr 12 í 4, og við teljum að
það að fækka þeim frekar væri orð-
in markleysa. Þetta er það lágmark
sem þarf til að geta sett vélar í loft-
ið án mikils fyrirvara því að gera má
ráð fyrir að á hverjum tíma sé hluti
vélanna í viðhaldi eða ekki til taks
af einhverjum völdum.“
Spurt er hvort til sé áætlun um
hvort og þá hvernig Island gæti
tryggt landvarnir án þess að stóla á
erlent herlið. Sturla segir að engin
niðurstaða liggi fyrir um það.
Eitt skref í einu
Einar K. Guðfinnsson, einn full-
trúa Sjálfstæðisflokksins í utanrík-
ismálanefnd Alþingis, tekur undir
það mat stjórnvalda að núverandi
viðbúnaður feli í sér lágmarksvarn-
ir.
„Ég tel að þær varnir sem við
búum við núna séu þær varnir sem
við eigum að gera kröfu til. Þó að
menn hafi út af fyrir sig ekki fest
slíkt á blað - sem mér er ekki kunn-
ugt um á hvorn veginn sem er - þá
tel ég að það sem við höfum búið
við undanfarin ár séu varnir sem
við höfum getað treyst á. Ég vona
að við getum búið við sambærileg-
ar varnir áfram."
- En hefði verið eðlilegt að eiga
fullbúnar tillögur um viðbrögð við
því að þær varnir yrðu hugsanlega
ekki lengur fyrir hendi? „Við tökum
eitt skref í einu,“ segir Einar K. „Við
verðum að láta á það reyna hvað
kemur út úr viðræðunum við
Bandaríkjamenn. Aðalatriðið er að
varnarsamningurinn er gagn-
kvæmur samningur sem byggir á
þeim skilningi að hann sé báðum
aðilum í hag. Við vorum að sækjast
eftir tryggingu á vörnum fyrir okkar
land og um leið að leggja af mörk-
um land til þess að treysta varnir
vestrænna þjóða. Ég tel að þótt
margt hafi breyst í heimsmyndinni
þá megi þessi keðja, sém menn
mynduðu gegn kommúnismanum
um miðja síðustu öld, ekki rofna -
auk þess sem það er auðvitað fá-
sinna að nokkurt land geti verið
óvarið."
Fáir varnarlausir
Sameinuðu þjóðirnar hafa und-
anfarin ár óskað eftir því við aðild-
arríkin að þau skili árlega inn
skýrslu um hergögn sem þau hafa
yfir að ráða. Sautján lönd hafa skil-
að gögnum fyrir árið 2002 og sýnir
meðfylgjandi skýringarmynd hvað
þau ráða yfir mörgum orrustuþot-
um. Upplýsingum um írland og
Gríman og„tvö stóru"
Stóru atvinnuleikhúsin
tvö riðu ekki mjög feitum
hesti frá Grímunni. Aðeins
£ fimm af þrettán möguleg-
U um verðlaunum féllum
o þeim óskipt í skaut: verð-
JS^ laun fyrir bestu leikmynd,
73 tónlist, leikskáld, leikkonu í
aukahlutverki og leikara í
flj aðalhlutverki. Frjálsir leik-
hópar stálu senunni og
hirtu m.a. verðlaun fýrir
bestu barnasýningu, bún-
inga og leikstjórn og vitan-
lega aðalverðlaunin: bestu
sýningu ársins. Sumir telja
þetta til marks um að
einkaframtakið hafi tekið
fram úr hinu opinbera í
leiklistarlífinu. Ekki alveg
svo gott, því flestir sem
fengu verðlaun frá frjálsu
leikhópum eru jafnframt á
föstum launum hjá öðru
hvoru stóru leikhúsanna,
sem auk þess veittu afnot af
húsakynnum sínum.
Nóg boðið
Heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytið er sem
kunnugt er við Hlemm í
heldur óglæsilegu húsnæði,
en til stendur að flytja það
annað. Sagan segir að á
dögunum hafi Jón Krist-
jánsson ráðherra verið að
mæta til vinnu í ráðuneyt-
inu þegar tveir drykkju-
menn undu sér að honum
og sögðu ákveðnir að þetta
gengi ekki lengur; aðkoman
að ráðuneytinú væri orðin
alveg skelfilega sóðaleg!
Mun lón þá ekki lengur
hafa velkst í vafa um rétt-
mæti fyrirhugaðra flutn-
inga, fyrst rónunum þótti
ástandið orðið óbærilegt.