Dagblaðið - 03.07.1976, Side 10

10
DAGBLAÐJÐ — LAUGARDAGUR 3. JULÍ 1976.
MSBIAÐW
fifálst, úháð datfblad
Utgcfanili Da^blaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Svcinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur HelKason. Aðstoðarfrétta-
stjóri: Atli Steinarsson. Iþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrit
Asnrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason. Ásgeir Tómasson, Berglind Ásgeirsdóttir. Bragi Sigurðsson.
Erna V. Ingólfsdóttir, Gissur Sigurðsson, Hallur Hallsson. Helgi Pétursson, Jóhanna Birgis-
dóttir. Katrín Pálsdóttir, Kristín Lýðsdóttir, Ólafur Jónsson. Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir:
Arni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson. Björgvin Pálsson, Ragnar Th. Sigurðsson
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: MJr É.M. Halldórsson.
Askriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakið.
Ritstjórn'Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf.. Sfðumúla 12. Prentun: Árvakur hf.. Skeifunni 19.
Rökleysa
Oft er sagt, að við megum
ekki verða háð tekjum af varnar-
liðinu. Þetta er notað sem rök
gegn hugmyndum um að taka
leigu af Bandaríkjamönnum fyrir
þá aðstöðu sem þeir hafa hér
eða láta þá að minnsta kosti
leggja fram að marki fé til vega- og flugvalla-
gerðar. í þessu orðalagi felst venjulega sú
staðhæfing, að við séum nú ékki ,,háð“ tekjum
af varnarliðinu og höfum ekki verið það.
En í rauninni hafa tekjur af varnarliðinu á
ýmsum tímum verið svo miklar, að verulegu
hefur skipt fyrir hag manna í landinu. Þessar
tekjur eru nú í lágmarki.
Hreinar gjaldeyristekjur af varnarliðs-
viðskiptum komust upp í 19,91 af hundraði
allra viðskiptatekna okkar í gjaldeyri árið 1953.
Þær námu á árabilinu 1952 til 1956 aldrei
minna en 10,25 af hundraði viðskiptatekna.
Viðskiptatekjurnar eru réttasti
mælikvarðinn, en þar er átt við gjald-
eyristekjur af útfluttum vörum og þjónustu.
Þeim hefur síðustu ár fækkað mjög hlutfalls-
lega,er starfafyrir varnarliðið. Aðeins rúmlega
eitt prósent af heildarmannaflanum, fjölda
vinnandi fólks, mun starfa fyrir varnarliðið, en
árið 1953 störfuðu 4,1 af hundraði fyrir varnar-
liðið. Það ár komst tala þeirra, sem störfuðu hjá
varnarliðinu, verktökum þess og þjónustufyrir-
tækjum, yfir þrjú þúsund, þegar flest var.
Er unnt að halda því fram með rökum, að
tekjur af varnarliðinu hafi ekki ráðið miklu um
lífskjörin í landinu, með^n hátt í tuttugu
prósent af viðskiptatekjunum komu þaðan og
yfir fjórir af hundraði mannaflans voru þar
beinlínis í vinnu? Tvímælalaust ekki. Þær
tekjur.sem frá varnarliðinu runnu, komu í vasa
flestra landsmanna, þegar þær streymdu um
,,kerfið“
Með kenningunni um að verða ,,háður“
tekjum af varnarliði er átt við, að tekjurnar
verði svo miklar, að fari að skipta miklu, og
mönnum þætti sárt að verða ai' þeim.
Á þeim árum, sem umsvif varnarliðsins voru
mest, átti vera þess hér mikinn þátt í að draga
úr atvinnuleysi á erfiðum tímum.
Svo er enn ótalinn sá þáttur, sem margir
fullyrða, að sé tengdur varnarsamstarfinu,
aðstaða íslenzkra flugvéla og útflutningsfyrir-
tækja í Bandaríkjunum. Þar er sennilegt, þótt
það hafi ekki fengizt staðfest af opinberum
aðilum, að tengsl séu á milli.
Kenningunni um, að við megum ekki verða
háð tekjum af varnarliðinu, halda þeir helzt á
lofti, sem til þessa höföu ekki séð neitt athuga-
vert við áhrif varnarliðstekna á hag lands-
manna. Þeir beita þessari rökleysu jafnvel
gegn hugmyndum um framlög Bandaríkja-
manna til endurbóta í samgöngumálum, sem
gætu aldrei orðið annað en tiltölulega lítil
miðað við þá miklu hagsmuni, sem í húfi eru
; yrir þá.
Ekki fer á milli mála, að efnahag okkar veitti
ízt af góðri innspýtingu tekna, jafnvel um
kamman tíma. Það er alger firra að halda því
>^am, aó það mundi draga mátt úr at-
nnuvegunum. Þvert á móti.
NATO gœli breytzti
Þaö, sem er gott fyrir ítaliu,
kann að vera vont fyrir NATO.
NATO hefur breytzt að undan-
förnu. Það er ekki samt og
áður. Bandarikjamenn hafa
orðið að sætta sig við banda-
menn með dálítið breyttu útliti.
Enn gæti orðið mikil breyting á
bandalaginu, við það að
kommúnistar kæmust í rikis-
stjðrr. á Italíu.
Kommúnistar á Ítalíu eygja
enn möguleika á að smokra sér
í ríkisstjórn, þótt kosningasigur
þeirra yrði minni en þeir höfðu
vænzt.
Bandaríkjamenn höfðu orðið
að sætta sig við eina rifrildis-
gjarna ,,dóttur“ í Atlantshafs-
bandalaginu, Frakkland og
uppreisnargirni þess, í þeirri
trú, að hvort sem gaullistar eða
aðrir yrðu við völd þar, mætti
reiða sig á Frakka, þegar á
hólminn kæmi. Nú virðist
vinstri flokkunum vaxa
ásmegin í Frakklandi. Farið er
að ræða um, að gaullisminn
kunni að vera að falli kominn
og næst taki hugsanlega við
„alþýðufylking" jafnaðar-
manna og kommúnista. Við það
mundi NATO enn breytast.
þátttaka kommúnista í stjórn
valda NATO erfiðleikum.
Kommúnistar mundu
vafalaust vilja draga úr fram-
lögum til hervarna og auka
framlög til félagsmála. Þetta
mynöt draga úr styrk banda-
lagsnis.
Hvað gerðist í
Júgóslavíu?
Hætta gæti fyrst og fremst
skapazt, þegar Tító, Júgóslavíu-
forseti, sem nú er 85 ára, fellur
frá. Þá mundi verða röskun á
stöðu Júgóslavíu, sem hangir í
jafnvægi, bæði innanlands
milli margra þjóða, og í utan-
ríkismálum milli stórvelda-
blokkanna. Sovétmenn kynnu
að freistast til að seilast til
aukinna áhrifa í Júgóslavíu eða
þeim kynni að standa stuggur
af þeim breytingum, sem yrðu
við fráfall Títós. Ef til slíks
kæmi, telja NATO-menn sig
þarfnast Ítalíu og mikilsverðra
herstöðva þar til að draga kjark
úr Sovétmönnum.
Einmitt við slíkar aðstæður,
á háskatímum, þætti líklegt, að
kommúnistar á Ítalíu legðu
áherzlu á þjóðernisstefnu sína
og jafnvel neituðu Bandaríkja-
mönnum um afnot her-
stöðvanna.
Kommúnistar, undir forystu
Berlinguersileggjameira upp úr
viðbrögðum ungmenna á Ítalíu
en spurningum um, hver verði
Þjóðernisstefna
og sósíalismi
Bandaríkjamenn hafa í
vaxandi mæli orðið að una við
þjóðernisstefnu og sósíalisma
meðal bandamannanna í
NATO. Portúgal hafði áður
verið þæg „dóttir" en nokkuð á
eftir tímanum, meðan þar réðu
fasistar. Nú verða forráðamenn
í Washington að læra að hafa
samvinnu við — þótt þeim þyki
það nokkuð miður — jafnaðar-
manninn Mario Soares.
En ráðamönnum í Washing-
ton mun þykja skjóta skökku
við, ef kommúnistar komast í
ríkisstjórn stórra bandalags-
ríkja. NATO er fyrst og fremst
beint gegn kommúnisma.
ítalski kommúnisminn er að
visu kominn talsvert á lýð-
ræðisbraut, samanborið .við
það, sem áður var. En hversu
þolanleg sem stefna ítalska
kommúnista gæti talizt og
hversu spilltir sem kristilegir
demókratar, sem Bandaríkja-
menn hafa hengt hatt sinn á
þar í landi, hafa reynzt, þá mun
Kissinger gengur iila að sætta sig við nýtt andlit á bandamönnunum, o
Bresnjev klappar.
Fullvíst má telja að fá mál
hafi valdið jafnmiklu fjaðra-
foki og ringulreið meðal stjórn-
málamanna allra flokka hér á
landi og það mál, sem verið
hefur í brennidepli umræðna
síðustu tvær vikur, þ.e.
hugmyndin um það að gera
gagnkvæma samninga milli
Bandaríkjanna og Íslands um
veru varnarliðs í landinu, með
tilliti til framkvæmda í landinu
og sem mætti líta á sem sam-
eiginlega hagsmuni beggja
aðila í eflingu varnarmáttar,
sem einnig myndi nýtast þjóð-
inni allri í daglegu lífi.
Óþarfi er að eyða frekar en
gert hefur verið orðum að því á
hvern hátt eða í hvaða formi
slíkir gagnkvæmir samningar
yrðu fólgnir, því þeir aðilar
sem stutt hafa þessa stefnu,
létu strax uppi ákveðnar hug-
myndir þar að lútandi. Full-
komið vegakerfi, flugvellir og
sjúkrahús og jafnvel enn önnur
mikilvæg mannvirki, sem brýn
þörf er fyrir, hafa verið nefnd
sem dæmi um þau atriði, sem
gagnkvæma og þjóðhagslega
eflandi samninga ætti að
byggja á.
Slíka samninga er engan
veginn hægt að túlka sem
„leigu á landi“ eða annað þaðan
af verra, eins og nokkrir þing-
menn, sem eru sorglega
einangraðir frá þeim tíma, sem
þeir lifa á, hafa gjarnan notað
um þessa hugmynd.
Það varð enginn felm'tri
sleginn, þótt einstaka raddir
heyrðúst úr röðum kommúnista
um að nú stæði til að „leigja
land“ eða taka við „ölmusufé"
frá Bandaríkjamönnum fyrir
aðstöðu í landinu. Hitt er sönnu
nær, að sumir leiðtogar
kommúnista, einkum í Alþýðu-
bandalaginu urðu mjög miður
sín og sáu sitt óvænna, er svo
ljóslega og ,,harkalega“ er
vegið að því eina baráttumáli,
sem þessi stjórnmálaflokkur
þykist enn hafa á stefnuskrá
sinni, að koma varnarliðinu úr
landi og skilja það eftir opið til
Kjallarinn
Geir R. Andersen
inngöngu fyrir það stórveldi,
sem margsinnis hefur verið
gert bert að því að hlusta eftir
æðaslögum þjóðarinnar,
jafnvel neðansjávar þegar ekki
tekst betur til.
Það er því ekkert annað en
samhljómur við stefnu
kommúnista og þá alþýðu-
bandalagsmenn, sem enn klifa
á því að gera landið varnar-
laust, þegar alþingismaður úr
Sjálfstæðisflokknum ríður á
vaðið með ritsmíð eina, sem
hann kallar „Á að leigja
landið?“, en talar um það 1
miðri grein sinni, að „sem
betur fer hefur enginn stjórn-
málamaður léð máls á því að
taka leigugjald fyrir varnarliðs-
stöðina,“ — sem og er hárétt, á
það hefur enginn minnzt, og
því ástæðulaust að rita grein
um „landleigu"!
í þessari grein, sem hér er
vitnað til og birtist í Mbl. þ. 27.
f.m. talar alþingismaðurinn um
það, að greiddu Bandaríkja-
menn fyrir mannvirkjagerð á
íslandi, þá yrðu slík framlög
ekki talin í tugum eða hundruð-
um heldur í þúsundum
milljóna, en endar grein sína á
því að segja, að sjálfsvirðing
þjóðarinnar og sjálfstæðisbar-
átta sé meiri og merkilegri en
svo, að hún séi föl fyrir nokkra
silfurpeninga. Slíkur er nú töl-
fræðilegur vísdómur þeirra
manna sumra, sem við eigum á
Alþingi!
Ekki tekst betur til hjá þeim
unga manni, sem ritar um
málið í Alþýðublaðið sl. laugar-
dag og kallar grein sína „Tilboð
oskast“ með millifyrirsognun-
um „Vonleysi rökþrota
manna“, — og „Alfonsar allra
landa, sameinizt".
Hvort hér er átt við „alfons-
ana" Norðmenn eða aðrar
þjóðir, sem hafa gert gagn-
kvæma og hagstæða samninga
fyrir hönd sinna landa um leið
og þær gengu til samstarfs um
varnarbandalag, skal ósagt
látið, en í þessari grein og
öðrum ummælum, sem birzt
hafa gegn þeirri hugmynd, að
íslendingar eigi að gera gagn-
kvæma samninga, svipaða
þeim sem Noromenn hafa gert
er enginn sem þorir að tjá sig