Dagblaðið - 25.09.1976, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 1976.
frjálst, úháð dagblad
Í'luofanilí I)aubUi(>i(> hf.
Ki'umkvá’mdiistjiin: Svt-inn R. Kyjnlfsson. Kltstjón: .lónas Kristjánssnn.
Kidttast.inii .liin Birair Péturssnn. KitstjtiinarfullIfúi: Haukur Hflttasnn. Adstnrtarfifdta-
stjrtri: A1li Steinarssnu. lþrrtttir: Hallur Simnnarsnn. Iliinnun: .Irthannns Royktlal. Handrit
AsKrimur Píílsson.
Bl;irtanu*nn: Anna Bjarnasort. Asj»cir Tbinasson. Borclind Ascoirsdóltir. Braci Sicurrtsson.
Krna \ In.oolfsdotiir. (ossur Si^urdsson. llallur Hallsson. Holui Pótursson. Jóhanna Bircis-
dóttir. Katrin Pálsdóttir. Kristíp. Lýósdóttir. Ólafur Jónsson. Ómar Valdimarsson. Ljösmvndir:
'Árni Páll Jóhannsson. Bjarnloifur Bjarnleifsson. Svoinn hormóösson.
r.jaldkcri: hráinn Þorloifsson. Droifin«arstjóri: Már K.M. Halldórsson.
Áskriftaru.jald 1000 kr. á mánuói innanlands. í lausasölu 50 kr. ointakió.
Kitstjórn Síóumúla 12. simi «3322. au«lýsincar. áskriftir o« afcroiósla Þvorholti 2. simi 27022.
Sotniny ou umbrot: Daublaóiö hf. o« Stoindórsprcnt hf.. Armúla 5.
Mynda-ou |)lötu«oró: Hilmirhf.. Sióumúla 12. Prontun: Arvakur hf.. Skeifunni 19.
Stöðvuð útgerð ú 2%
Bankar hafa á undanförnum
árum stundaö ábatasama útgerð á
2% dráttarvexti af yfirdráttar-
skuldum viðskiptavina sinna.
Þessa útgerð er Seðlabankinn nú
að reyna að stöðva með því að
tilkynna slíka álagningu óleyfi-
lega nema að undangenginni
lokun viðkomandi reikninga.
Atvinnurekendur hafa lengi kvartað í lágum
hljóðum úti í bæ út af útgerð bankanna á þessi
2%, en hafa ekki þorað að hafa hátt um hana né
skýra frá henni opinberlega af ótta við refsingu
af hálfu viðskiptabankanna.
Aðferð bankanna hefur einkum verið sú að
fresta kaupum á viðskiptavíxlum þeim,er fyrir-
tækin hafa eignazt við sölu afuröa sinna og lagt
inn í bankann. Þetta er gert, þegar þessi fyrir-
tæki eru um það bil að fara yfir umsaminn
yfirdrátt í bankanum. Myndast þá hár toppur
dráttarvaxtaskyldrar skuldar fyrirtækisins við
bankann og kostar toppurinn hin umræddu
2%, jafnvel þótt hann standi ekki nema einn
dag.
Seðlabankinn hlýtur að vera andvígur slík-
um viðskiptaháttum, sem gera venjuleg og
heiðarleg fyrirtæki að hálfgerðum sakborning-
um, er komast svo á skrá yfir þá aðila, sem
brjóta af sér í bankaviðskiptum. Slíkir við-
skiptahættir bankanna hafa nefnilega þau
áhrif, að menn fara að telja misferli í bankavið-
skiptum vera eðlilegt athæfi.
Enda hafa sakborningarnir í ávísanakeðju-
málinu vísað óspart til slíkra viðskiptahátta
bankanna, t.d. til útbreiddrar notkunar teygj-
anlegra yfirdráttarheimilda, sem ekki eru
skriflegar, en menn telja heimildir af því að
þær hafa viðgengizt. Margir hafa í rauninni
litið á þessa teygju sem eins konar okurlán af
hálfu bankanna.
Að vísu eru þessar ábendingar sakborning-
anna lítil vörn í þeirra máli, því að misferlið,
sem þeir eru sakaðir um, er mun alvarlegra en
óheimill yfirdráttur á reikningi. En þær sýna,
hvernig bankarnir geta óafvitandi verið beinir
eða óbeinir hvatar að óheilbrigðu atferli manna
í fjármálum.
Seðlabankinn hefur nú sett viðskiptabank-
ana í mikinn vanda með því að banna hina
ábatasömu útgerð. Bankarnir eiga nú um það
að velja að loka reikningum fjölda fyrirtækja,
sem eru vel og heiðarlega rekin, eða að kaupa
viðskiptavíxla þeirra með eðlilegum hætti.
Hitt er svo annað mál, aó ekki verður auðvelt
að koma á heilbrigðu fjármálalífi hér á landi,
þegar fyrirtæki berjast undantekningarlítið í
bökkum. Og ekki vex gengi atvinnulífsins, ef
bankarnir ýta fyrirtækjum út í gjaldþrot með
því að afnema skyndilega hefðbundna en óum-
samda yfirdrætti.
En vonandi leiðir ákvörðun Seðlabankans,
þrátt fyrir íímabundna erfiöleika, tii 'ouL.a and-
rúmslofts í fjármálum viðskiptalífsins. Og von-
andi fer Seðlabankinn að fylgjasl betur með
raunveruleik bankaviðskipia tn að stuóla enn
betur að því mikilvæga markmiói aó ..iðbæta
íslenzkt fjármálalíf.
Hvorki meira né minna en
um 330 manns horfdu á þah
þegar 15 ára gamall unglingur,
Enrico Sidoli, var myrtur. 25 af
þessum fjölda fylgdust með
moróinu sjálfu. Þrátt fyrir að
nú séu liðnir þrír mánuðir
siðan þessi atburður átti sér
stað hefur lögreglan enn ekki
haft hendur í hári morðingj-
anna þriggja, þó að 25 rann-
sóknarlögreglumenn vinni
stöðugt að því að finna þá.
Rannsóknarlögreglumenn
með áratuga reynslu í starfi
segja að morðið á Enrico sé
opinberasta morð sem framið
hafi verið í Bretlandi. Um það
bil þúsund manns voru á morð-
staðnum, Parliament Hill Lido
sundlauginni í Hampstead í
London þann 8. júlí þegar þrír
ungir menn komu skyndilega
hlaupandi. Þeir tóku Enrico
Sidoli, sem var ósyndur, hrintu
honum og slógu og fleygðu
honum siðan út í dýpri enda
sundlaugarinnar.
Vitni að þessum atburði
héldu einungis, að þarna væru
strákar að leika sér. Harmleik-
urinn kom ekki í ljós fyrr en
ung stúlka sá líkama Enricos
liggjandi á botni sundlaugar-
innar. Hún gerði sundlaugar-
verði þegar viðvart og þegar
hann dró piltinn upp úr laug-
inni varð öllum skyndilega ljóst
hvað gerzt hafði.
Dó af völdum
heilaskemmda
Morðingjarnir voru þó alveg
vissir í sinni sök. Á meðan lífg-
unartilraunir voru gerðar á
Enrico hurfu þeir hljóðlega. —
Enrico tók aö anda er lífgunar-
tilraunirnar voru gerðar. Hann
var fluttur í sjúkrahús, þar sem
hann lézt 11 dögum seinna af
völdum heilaskemmda vegna
súrefnisskorts. Hann komst
tvisvar til meðvitundar á spítal-
Fimmtán ára dreng var drekkt í sundlaug á
anum. 1 annað skiptið gat hann
sagt lögreglunni frá árásar-
mönnunum, en í hitt skiptið gat
hann aðeins sagt tvö orð:
„Halló, mamma,“ við móður
sína sem sat við sjúkrabeð
hans.
Vinir og nógrannar
borguðu útförina
Lögreglan kemur ekki auga á
neinn tilgang með morðinu á
Enrico. Hann ‘var viðfelldinn
strákur, — ekki alveg skýr í
kollinum, því að hann gat
hvorki lært að lesa né skrifa.
Vegna einfeldni sinnar varð
hann oft fórnardýr stríðni ann-
arra krakka. Þó var hann alls
ekki óvinsæll, sem kom ber-
legast í ljós, þegar félagar hans
og nágrannar söfnuðu unr
10.000 krónum fyrir útför hans.
Móðir Enricos leyfði honum
ekki að leika sér á götunum í
hverfi þeirra, eftir að nokkrir
drengir réðust á hann og sneru
0PINBERASTA
Fórnardýrið, Enrico
Sidoli, 15 ára og vangef-
inn.
Þannig fór morðið fram: 1. Þrír ungir menn
koma hlaupandi í áttina til Enricos og — 2.
hrinda honum og slá áður en þeir fleygja
honum út í sundlaugina....
Sjónvarp er ofviða
íslenzkum ríkisrekstri
Islenzka sjónvarpið er nú
bráðum 10 ára og er allt eins
líklegt, að á afmælisdegi þess,
síðast í þessum mánuði, sé það
enn svo vanburðugt fjárhags-
lega, tæknilega og stjórnunar-
lega, að því verði um megn að
skýra frá afmælisdegi sínum
sjálft, og a.m.k. geta landsmenn
allt eins átt von á því, að á
bænum sitji heimilisfólkið
auðum höndum og skeyti engu
um vannært og vanþroska af-
mælisbarnið.
Vankantarnir
Það er staðreynd, sem ekki
verður á móti mælt, og allir
landsmenn eru meðvitandi um,
að íslenzka sjónvarpið hefur í
engu tilliti náð þeirri fullkomn-
un eða þeim vinsældum, sem
vænzt var í upphafi, og er
raunar í nákvæmlega sömu
sporum og það var, þegar það
hóf starfsemi sina.
Það eina sem breytzt hefur
er það, að efnisvali hefur farið
síhrakandi, því fyrsta og annað
árið var þó efnisval nýtt af nál-
inni, en smám saman var horfið
að þvi ráði að taka upp endur-
sýningar á ýmsu efni, og hafa
fjárráð án efa ráðið mestu um
það.
Nú er svo komið, að reynt er
að endursýna flesta þá þætti á
venjuicgum útsimdingartíma,
sem með einhverju móti má
ætla að fólk sé búið að gleynia,
og þá að auki treyst á lang-
lundargeð alinennings og land-
lægt kærulevsi landsmanna um
að láta bjóða sér hvaða vöru
sem er, án tillits til gæða
hennar eða verðlagningar.
Eftir tíu ára starfsemi er því
sjónvarpið enn á því „bernsku-
skeiði", sem í upphafi var sagt
að standa myndi um óákveðinn
tíma, en sá óákveðni tími
„bernskuskeiðsins" cr nú
orðinn æðilangur og því miður
ertgin von til þess að langþráð
þroskaskeið hefjust. — Enn er
útsendingartíminn aðeins 3—4
tímar á dag, og „aldrei á
fimmtudögum" eru einkunnar-
orð, sem stjórnendur sjón-
varpsins tóku fegins hendi frá
öðrum stað í rikiskerfinu, sem
cr svo einkar lagið við að pota
þessu „aldrei-i“ inn í hvers
konar ákvæði, sem varðar þjón-
ustustarfsemi við almenning,
samanber áfengislöggjöfina,
þar sem „aldrei
á-miðvikudögum-ákvæðið“
gildir svo kirfilega, til athlægis
erlendum, en niðurlægingar
innlendum.
Og nú, eftir næstum tíu ára
barning, sem aldrei hefði þurft
að koma til, ef stjórnvöld hefðu
haft áræði til að standa uppi í
hárinu á sjálfskipuðum menn-
ingarvitum og ofstækisfullum
„sextíu-menningum“ og haft
samvinnu um uppsetningu is-
lenzks sjónvarps við Banda-
rikjamenn, og þá aðstöðu, sem
þeir hafa til þessa reksturs hér
á landi, — þá virðist vera komið
að ævikvöldi íslenzka sjón-
varpsins, og hjálpast þar allt að.
Öánægja starfsmanna með
launakjör, ófullnægjandi
tæknileg aðstaða og fjárskortur
til rekstursins, sem er auóvitað
stærsta orsökin. Það er langt
gengið, og hlýtur að vera
þröngt í búi, þegar endursýn-
ingar þátta og fræðslum.vnda
eru afsakaðar af þulum með því
að bæta við kynninguna:
„endursýnt vegna áskorana"!!
En hvers vegna á rikið, yfir-
leitt, að hafa einkarétt á fjöl-
miðlum í formi hljóðvarps og
sjónvarps, frekar en í formi
dagblaðs, — eitt allsherjar dag-
blað. „Ríkisblaðið"!? Hvernig
litist fólki á þaðV Þelta er alveg
sambærilegt. Og þvi er það að
fólk (‘r farið að sjá að sú stefna.
að rikið hal'i þann i iuka.Oit að
reka útvarpsstöð eða sjónvarps-
Jtöð er einangrunar- og ein-
okunarstefna. sem ekki sant-
rýmisl þeim tiinum sem við nú
lifnm á.
Stefnumörkunin
Sjónvarpstækni fleygir fram,
en tækninýjungar berast seint
hingað til lands. Og meðan inn-
reið myndsegulbands sem al-
menningseignar er undirbúin
erlendis, á litasjónvarp langt í
land hjá okkur. Tilgangslaust
er að bjóða annað efni til sjón-
varpssendinga en í litum, og
þess vegna verður íslenzka
sjónvarpið að taka allar þær
myndir, sem það kemur á fram-
færi við erlenda aðila í litum,
þótt það geti ekki sýnt sínum
eigin áhorfendum þær nema í
svart/hvítu.
Þegar sjónvarpssendingar
leggjast niður hluta af þeim
takmarkaða tíma, sem sýnt er,
eða jafnvel heilu kvöldin,
vegna deilu við starfsmenn um
launantál, og þarf að sækja til
hins opinbera með úrlausn, svo
að starfsmenn séu launaðir til
jafns við starfsfélaga á hinum
frjálsa vinnumarkaði, hvers
mega þá landsmenn vænta,
varðandi úrbætur í bættu sjón-
varpsefni eða lengri útsend-
ingartíma? Sjónvarpsefni að-
keypt kostar of fjár og inn-
lendir þættir teknir upp í
„stúdíói" eru einnig óviðráðan-
legir vegna kostnaðar. Og hvað
er þá tií ráða. ef einnig á að
sniðganga cndursýningar á
þáttum og mvndefni hvers
konar?
Það er staðreynd, sem ekki
verður umflúin. að sjónvarp er
ofviða ríkisrekstri, eir.faiulega
vegna þess, að eðli sjónvarps og
útsendingarefni þess getur
ekki samrýmzt ritskoðun eða
opinberu eftirliti i neinni
inynd. og því fvrr sem stjórn-
völdum er þessi staðreynd ljós.
þeim mun fyrr verður af lands-
mönnum létt þeirri kvöl, sein
það er að horfa á sjónvarpið i
þeirri mynd sem það nú er.
Þar sem núverandi
ófrenularástand i sjónvarps-