Dagblaðið - 21.12.1976, Blaðsíða 2

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 197&
Stutt svar til Helga
Péturssonar blm.

Beztu þakkir áttu skildar fyr-
ir að taka upp málefni okkar
námsmanna undir svo rétt-
mætri fvrirsögn sem „Mennta-
málafasismi" í Dagblaöinu þ.
13. des. sl. Þú tekur vel og
vandlega fyrir almenningsálitið
gagnvart námsfólki og er það
vel.
Ekki var vanþörf á. En heldur
illa ferst þér í tali þínu um
námsmannahreyfinguna og for-
ystu hennar, og fæ ég ekki ánn-
að séð en að þar takir þú undir
alla örgustu fordóma
almenningsálitsins. Áttum við
þó á öðru von frá þér, sem
hefur kynnst því af eigin raun,
hvað það er að vera slblankur
námsmaður í útlöndum. Mér
fannst ég nauðbeygður til að
reyna að leiðrétta misskilning
þinn, því sem einn af forystu-
mönnum SÍNE, sem fulltrúi
námsfólks í Lánasjóði fslenskra
námsmanna og sem fulltrúi í
Kjarabaráttunefnd náms-
manna hlýt ég að eiga þrefalda
fljótfærniseinkunn þína, er þú
segir: „ég tel forystumenn
námsmannahreyfinga hérlend-
is og erlendis hafa gert veru-
lega á sig í baráttunni fyrir
bættum kjörum og að þeir
standi nú iiia þrifnir með ailt
niður um sig fyrir framan al-
þjóð."
Mig langar til að benda þér á
eitt. Helgi. Þegar námsmenn
grípa til aðgerða, gera þeir það
ekki aðgerðanna vegna. Ekki
heldur til að auglýsa pólitískar
skoðanir sínar. Aðgerðir eru
alltaf beint framhald einhvers,
sem þú og annað fólk veit lítið
um, nefnilega árangurslausra
heimsókna sendimanna í ráðu-
neyti, rökræðna við ráðherra,
bréfaskrifta o.þ.h. Þetta skaltu
vita í eitt skipti fyrir öll. Það er
ekki fyrr en ungir framagosar
stjórnmálaflokka (í stjórn
LÍN) og æðstu ráðamenn hafa
daufheyrst við öllum óskum
okkar, að við hugsum okkur til
hrevfings. Og á hvaða aðgerð-
um eigum við völ? Getum við
stöðvað einhverja arðbæra
framieíðslu og farið i verkfali?
Eru fjölmiðlar reiðubúnir að
hleypa bkkur inn á gaflhjá sér
með málefni okkar?
Nei, Helgi, við eigum
ekki annarra kosta völ en
að grfpa til aðgerða, sem vekja
athygli almennings og fjöl-
miðla, eða kannski ég ætti að
segja: fjölmiðla og þarafleið-
andi almennings. Þess vegna
eru aðgerðir okkar og málflutn-
ingur oft „róttækur" og
„hávaðasamur".
Þú vilt útiloka „stéttarmynd-
un" innan námsmannahreyf-
ingarinnar, svo að námsmenn
geti náð samstöðu við aðrar
starfsstéttir í landinu. I fyrsta
lagi er það nú svo, að þeir sem
eiga í baráttu fyrir kjörum sín-
um í áraraðir, hljóta að draga af
því einhverja lærdóma, t.d. um
gerð og starfsemi þessa þjóðfé-
lags. Hverjir stjórna, og í
hverra þágu? Hverjir standa að
baki þeim? Hvar eru rætur þess
meins, sem kemur í veg fyrir,
að kjör okkar séu mannsæm-
andi? Hefur þú sem hugsandi
blaðamaður aldrei leitt hugann
að þessu? í öðru lagi getur
samstaða námsmanna og ann-
ars vinnandi fólks ekki grund-
vallast á umhyggju og ástúð til
þess þjóðskipulags, sem rýrir
kaupmátt launa dag frá degi,
brýtur samninga á fólki með
bráðabirgðalögum, skattpínir
lág- og meðaltekjufólk, selur at-
vinnugrundvöll þjóðarinnar í
hendur útlendingum og sleikir
skósóla erlendra hervelda. Nei,
Helgi, við óskum eftir samstöðu
með vinnandi fólki, en ekki
með fjármálaspekúlöntum,
heildsölum og kafsiglingar-
mönnum einokunarfyrirtækja
ríkis og einkaaðila.
Fámenni i aðgerðum okkar,
m.a. í fyrirhugaðri hungur-
vöku, skýrir þú með því, að
námsmenn séu „löngu orðnir
dauðþreyttir á alis kyns frama-
gosum" í forystusveit sinni.
Nær væri okkur að leita ann-
arra orsaka í stað þess að grípa
og henda á lofti óheiðarlegan
kosningaáróður hægri manna í
Háskóla tslands. Vittu, að t.d.
voru og eru próf í flestum lista-
og verkmenntunarskólum, og
háskólastúdentar eru á kafi í
próflestri fyrir janúarprófin til
að reyna að standast hinar allt
„Við eigum ei annarra kosta völ en að grípa til aðgerða, sem vekja
athygli almennings og fjölmiðia. “ segir Guðmundur.
of hörðu kröfur, sem gerðar eru
til þeirra. Þegar námskröfur
eru orðnar svo miklar, að 16
tírrta námsvinnu á sólarhring er
þörf, er lítill tími eftir til
félagsstarfa, enda er það
kannski tilgangurinn með
þessu. Auk alls þessa er hér
ágætlega ljós sú almenna
félagslega deyfð, sem ríkir á
öllum sviðum þjóðlífsins. Eða
hvort heldur þú, að Dagsbrún
hefði tekist að tromma saman
fleirum en þrjátíu í hungur-
vöku til að mótmæla verðhækk-
ununum þessa dagana? En það
gildir bæði um mig og þig, að
auðvelt er að útskýra mistökin
eftir á, og sýnist þá sitt hverj-
um. Meginatriðið er að læra af
reynslunni.
Að lokum ein lítil leiðrétting.
Það er ekki rétt, að námsmenn
sem heild hafi lagt fram kröf-
una um verðtryggingu náms-
lána. Með þessari tillögu, sem
nú er almennt álitið, að hafi
verið slæm mistök, stóð tæpur
meirihluti nemenda við Hl og
flesta lista- og verkmenntunar-
skóla hérlendis, en gegn þeim
stóðu alla tíð námsmenn er-
lendis, svo og Vaka í háskólan-
um o.fí., þótt á ólíkum grund-
velli væri.
Með þessum línum vona ég,
að einhverju af misskilningi
þínum um eðli námsmanna-
baráttunnar sé eytt. Hefði ég
ekki talið þess von, hefði ég
ekki skrifað þetta. Greinum
forstokkaðra svara ég ekki, því
að þeir fletta best ofan af sér
sjálfir, sbr. greinar Jóns
Sigurðssonar form. stjórnar
LÍN og viðtöl, sem höfð eru að
athlægi víðast hvar meðal
þeirra, sem lagt hafa á sig
lestur þeirra.
15. des. 1976
Guðmundur Sæmundsson,
fulltrúi SÍNE 1 stjórn
Lánasjóðs
íslenzkra námsmanna.
Er Krafla gagnslausl stórvirki sem almannafé er sóað í?
Að byggja gagnslaus stórvirki
Nonni beinbrotni skrifar:
Ég hélt að það ætti ekki fyrir
mér að liggja að komast í
lesendabréfaklúbbinn. Ég ætla
ekki að rekja ástæðurriar til
þess að ég er kominn í þennan
klúbb, aðrar en þær að ég ligg
nú beinbrotinn, hefi ekkert að
gera nema að lesa og hlusta á
kjaftasögur frá þeim sem koma
að heimsækja mig.
Eg er aldeilis dolfallinn yfir
öllu því, sem ég hefi orðið
áskynja á þessum stutta legu-
tíma mínum, og er því ekki
hissa á því hvernig komið er
fyrir okkar ágæta þjóðfélagi og
sýnist mér skútan vera að sigla
í strand vélarlaus og hjálpar-
vana.
Og það fyrsta sem ég las voru
dagblöðin og þau las ég upp til
agna. Af mörgu er þar að taka,
en ég ætla að byrja á grein um
hinn ágæta Alþýðubanka. Ég
hefi mikinn áhuga á þeim
banka, því þetta átti að vera
banki okkar alþýðumanna, og
þar áttum við áð hafa forgang
að lánum, en eins og allir vita
erum við útilokaðir frá öðrum
slíkum stofnunum. Það var þvi
mikið áfall, þegar það kom á
daginn, að bankast jórarnir
sem þar voru höfðu hagað
útlánum svo ógætilega, að allt
hlutafé var tapað og jafnvel
meira til. Það var því nokkur
huggun þegar ég las nýlega
viðtal við núverandi banka-
stjóra, að nú væri bankinn að
rétta við og hefði fé ekki verið
rifið út úr honum, og þó
aukning hefði ekki verið, þá
hefði innistæðufé staðið i stað,
og miðaði bankastjórinn þá við
júnímánuð. Mér fannst þetta
allgott miðað við aðstæður, og
var sammála bankastjóranum í
því að nú þyrfti að auka hlutafé
og stuðla að auknum vexti
bankans, jafnvel þótt
helmingur af hlutafé bankans
væri tapað og hinn
helmingurinn í mjög óvissum
útlánum. En viti menn. Þegar
dagblöðin voru upp lesin, fór ég
að fletta í ýmsum öðrum ritum,
og m.a. barst mér í hendur rit
sem heitir Hagtölur
mánaðarins útgefið af Seðla-
bankanum. Þar voru spariinn-
stæður í bankanum taldar á
níunda hundrað milljónir í
nóvember, en í byrjun ársins
voru þær á ellefta hundrað
milljónir, svo að út hafa verið
teknar um tvö hundruð
milljónir. Alit mitt á hinum
nýja bankastjóra fauk út í
veður og vind við þessa
lesningu. En ég er nú þannig
gerður að ég vil frekar fá að
he.vra sannleikann. þó hann sé
dapurlegur. heldur en litaðan
sannletka, og það vil ég segja
þeim herrum, sem nú stjórna
bankanum, að mér finnst það
ábyrgðarhluti að hvetja
launþega og verkalýðsfélög til
að auka hlutafé og leggja inn í
bankann, nema ríkisábyrgð sé á
sparifé, eins Og mér er sagt að
sé í ríkisbönkunum.
Freistandi væri að tala hér
dálítið um Utvegsbankann líka,
því þar virðast eirihverjir
maðkar í mysunni, en ég ætla
að sleppa því nú, því mér liggur
svo margt annað á hjarta. Aður
en ég skil við þá blessaða, vil ég
þó spyrja: Hvar er bankaeftir-
litið, á það ekki að vera í Seðla-
bankanum, og fylgir engin
ábyrgð þeim mönnum sem
stjórna þar? Sá banki er orðinn
stærsti banki landsins og hefir
tútnað út á einum áratug, en
var áður hjáverkastarf eins
bankastjórans í Landsbankan-
Og svo er það Krafla.
Ef ég svæfi ekki vel og hvildi
mig á milli, væri ég orðinn
snarruglaður af þeirri
lesningu. Þar eru ráð og
nefndir, sem hvert um sig
virðist hafa sína verkþætti, og
engin eða lítil samvinna þar á
milli, þótt hvert mannsbarn sjái
að bráð nauðsyn sé á náinni
samvinnu milli þessara aðila
svo að allt snúist og eðlilegur
árangur náist. I byrjun sagði
Kröflunefnd í viðtali við blaða-
menn, að henni hefði verið
falið að sjá um byggingu húss
og festa kaup á vélum, annað
kæmi henni ekki við. Borun
væri á vegum Orkustofnunar
og ral'magnslínur ættu
Rafmagnsveitur ríkisins að sjá
um. Og sannarlega stóð ekki á
Kröflunefnd að vinna sitt verk.
Flýtirinn var svo mikill að ekki
vannst tími til að bjóða út hús
eða vélar, heldur samið við
fyrirtæki, sem hafði ekkert
fram yfir mörg önnur verktaka-
fyrirtæki, og keyptar vélar hjá
japönsku firma, sem er sjálf-
sagt ágætt, en ekki er vitað að
hafi neitt fram yfir önnur
firmu á sama sviði. Ég lái eng-
um, þótt ýmsar gróusögur
komist á kreik undir þessum
kringumstæðum, en bezt að láta
þær liggja á milli hluta í bili.
Þrfr alþingismenn láta þing-
mennskuna að veði í þessu
•spili, því að fyrir utan þessa
óvenjulegu aðferð við vélakaup
og samningu við verktaka, þá
íriýtur það að vera hverjum
heilvita manni ljóst.að áður en
lagt er út í þúsunda milljóna
fjárfestingu, er nauðsynlegt að
vita hvort orka er fyrir hendi
og kaupendur að rafmagninu.
Ég ætla ekki að rekja
hörmungasöguna um borun
holanna, hana þekkja allir. En
ég vildi bara segja það, að það
hlýtur að gerast kraftaverk.ef
forstjóri Orkustofnunar vérður
ekki að leita sér að atvinnu á
næsta ári. Rafmagnsveitum
ríkisins er ætlað að leggjaraf-
magnslínuna. En fyrir hvaða
straum á að byggja þessa línu,
og er það hlutverk hennar að
finria kaupanda að 60 mw, en
það munu vera afköst vélanna.
Nú er vitað að þörfin er aðeins
fyrir 20 mw og hvað á þá að
gera við hitt? Kannski þurfum
við aldrei að spekúlera í því.
Kannski verða afköstin ekki
nema 6 mw. og hvert verður
rafmagnsverðið þá frá orkuvera
sem kostar kannski tíu þúsund
milljónir. Mér finnst þetta Iíkt
og ef útgerðarmaður keypti
1000 lesta togara til að veiða
rækju og notaði grásleppunet.
En hver á að stjórna þessum
aðilum og samraema aðgerðir
þeirra?
Er það ekki ráðherra og
ráðuneyti hans. F stað þess fer
hann reisur um landið, og mót-
tökur sem hann fær og
föruneyti hans eru slíkar, að
móttökur gagnvart forseta eru
fátæklegar I samanburði.
Ráðherrann gefur lika stór
loforð, hann hélt ræðu í Húna-
þingi og lofaði næstu stór-
virkjun þar, þótt kaupanda að
slíkri raforku vantaði, en hann
hélt ræðu á Austfjörðum, þar
sem hann er að burðast með
tvær vatnslausar virkjanir, og
lofar Austfirðingum líka nægri
raforku til húsahitunar, sem
Rafmagnsveitur ríkisins voru
búnar að segja að væri ekki til.
Mér er alveg sama þótt menn
haldi fallegar skálræður og
leiki sér að því að byggja
gagnslaus stórvirki. ef
kostnaður lenti ekki á mér.
Því auðvitað verðum við
smælingjarnir látnir borga. Eg
mótmæli þvi beinbrotinn
maðurinn, að svona sé farið
með opinbert fé, og ég krefst
þess að hæstlaunuðu menn
þjóðarinnar verði gerðir
ábyrgir gerða sinna.