Dagblaðið - 03.05.1978, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 1978.
'BIAÐffl
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi Dagblaðiö hf.
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Fróttastjórí: Jón Birgir Pétursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Heigason. Skrifstofustjóri rítstjómar
Jóhannes Reykdal. Íþróttir: Hallur Simonarson. Aflstoóarfróttastjórí: Atli Steinarsson. Handrít
Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefónsdóttir, Gissur Sigurfls-
son, Haliur Hallsson, Helgi Pátursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson, Ómar
Valdimarsson, Ragnar Lór.
Ljósmyndir Ámi PAII Jóhannsson, BjamleHur BjamleHsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjórí: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þráinn ÞoríaHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson
Dreifingarstjórí: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjóm Síflumúla 12. Afgreiflsla ÞverhoKi 2. ÁskrHtir, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11. Aflal-
simi blaflsins 27022 (10 linur). Áskríft 1850 kr. á mánufli innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. Siflumúla 12.
Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf. Síflumúia 12. Prentun: Árvakur hf. Skerfunni 19.
Framfaraspor
Verðlagsfrumvarpið hefur sætt gagn-
rýni bæði frá vinstri og hægri. Alþýðu-
bandalagsmenn hafa sagt, að kaupa-
héðnar ættu samkvæmt frumvarpinu að
fá frítt spil til að stórgræða á kostnað
neytenda. Frá hægri hefur frumvarpið
verið gagnrýnt fyrir að ganga of skammt í frjálsræðisátt.
Það fæli í sér einbera sýndarmennsku. Hvorug þessi
gagnrýni er fyllilega réttmæt.
Með frumvarpinu er stefnt að frjálsari verðlagningu í
áföngum. Það horfir í framfaraátt. Verðlagshömlur eru
þjóðarbúinu óhagkvæmar. Þær leiða til sóunar fjár-
muna, þar sem óarðbær rekstur þrífst í skjóli þeirra. Að
því leyti ganga þær gegn hagsmunum neytenda eins og
annarra.Miklu augljósara hverjum manni er þó, hversu
ákvæði uin álagningarprósentur leiða til óhagkvæmra
innkaupa og hærra verðs.
Þegar kaupmaðurinn fær álagningu mælda í
prósentum ofan á innkaupsverð, fær hann því meira í
sinn hlut þeim mun dýrari sem varan er, þegar hann
kaupir hana. Af þessu leiðir, að oft er hagur kaup-
mannsins mestur, ef hann borgar sem hæst verð.
Könnun verðlagsstjóra á innkaupum í London gaf slíkt
til kynna, þar sem íslendingar reyndust greiða meira en
aðrir fyrir vörur í innkaupi. Aðrar skýringar eru einnig
til á þeim mismun, en þessi er vafalaust ein hin helzta.
Flestir þeir, sem hér hafa starfað í verðlagsnefnd,
munu viðurkenna, að oft á tíðum renn ir nefndin alger-
lega blint í sjóinn, þegar hún samþykkir eitthvert
ákveðið verð á vöru. Það sé því skollaleikur að viðhalda
slíku kerfi.
Þannig er ljóst, að verðlagseftirlit, eins og það hefur
tíðkazt hér, þjónar ekki hagsmunum neytenda. Að því
leyti er gagnrýni vinstri manna á fyrirhugaðar breytingar
alröng. En jafnframt er rétt, að á mörgum sviðum gætir
einokunar um of á íslenzkum markaði, þannig að mjög
hæpið væri að gefa verðlagninguna algerlega frjálsa í
einu vetfangi. Fyrst og fremst þarf að búa neytendur
undir breytta skipan. Verðlagsfrumvarpið gerir meðal
annars ráð fyrir stofnun neytendamáladeildar við
verðlagsstofnunina til að gæta hagsmuna neytenda. Það
gerir ráð fyrir sérstöku eftirliti með fyrirtækjum, sem
ráða á ákveðnum markaði. Meginstefna þess er, að
verðlagningin verði gefin frjáls á þeim sviðum, þar sem
samkeppni er talin „nægileg”, smátt og smátt. Þetta er
rétt stefna, og raunar verður ekki séð hvernig frjálsræði
í verðlagningu hefði getað verið aukið með öðrum skyn-
samlegri hætti.
Af þessum ákvæðum leiðir, eins og óhjákvæmilegt er,
að allt veltur á framkvæmd nýskipunarinnar. Verðlags-
yfirvöld fá það verkefni að hleypa verðlagningu lausri,
hvorki of hægt né of hratt.
Ennfremur er nauðsynlegt að stórefla neytenda-
samtök og allt starf að neytendamálum. Því miður fylgdi
frumvarp um það ekki verðlagsfrumvarpinu, en Alþingi
verður að sjá til þess, áður en miklu lengra verður gengið
í þessa átt, að neytendamálum verði komið í takt við
tímann. Við erum langt á eftir öðrum Norðurlöndum á
þessu sviði. Nýskipan verðlagsmála sækir fyrirmyndir til
annarra Norðurlanda. Eigi sú skipan að heppnast,
verður einnig að koma neytendamálum í það horf, sem
þar tíðkast.
Stööug aukning
samskipta Sovét•
ríkjanna og
V-Þýzkalands
Fundir æðstu manna gegna sér-
stöku hlutverki 1 samskiptum Sovét-
rikjanna og V-Þýzkalands. Á þessum
fundum er rætt um mál er varða
gagnkvæm samskipti ríkjanna og
mikilvæg alþjóðleg málefni, og þar eru
teknar ýmsar mikilvægar pólitískar
ákvarðanir.
1 ágúst 1970 var undirritaður svo-
nefndur Moskvusamningur, að
loknum viðræðum þeirra Willy
Brandt, þáverandi kanslara.og Walter
Scheel utanríkisráðherra við sovézku
leiðtogana Brésnjéf, Kosygin og
Gromyko. Þessi samningur varð
upphaf að eðlilegum samskiptum
. rikjanna á grundvelli viðurkenningar
þeirra beggja á pólitískum og land-
fræðilegum veruleika i Evrópu eftir að
seinni heimsstyrjöldinni lauk.
í samningnum er kveðið svo á, að
— östpolitik — eða stefna Vestur-Þýzkalands gagnvart Sovétrikjunum og fylgiríkjum þeirra tók gagngerum breytingum á
valdatima Willy Brandts. Hann viðurkenndi landamærin, sem lágu að Póllandi þrátt fyrir hávær mótmæli Kristilegra
demókrata, sem sumir töldu þó meiri I orði en á borði. Þrátt fyrir áfall það sem Brandt varð fyrir, þegar upp komst að einn
helzti aðstoðarmaður hans væri austur-þýzkur njósnari hefur stefnu hans verið fylgt I megindráttum og viðskipti Sovét-
rikjanna og Vestur-Þýzkalands stöðugt aukizt. Myndin er tekin, þegar Willy Brandt fór I opinbera heimsókn til Sovét-
rikjanna árið 1973. Þá ræddu þeir að sjálfsögðu itarlega saman Brésnev og Brandt.
„ÞAU ÁR BÁRU
ENGIR GARÐAR
GULUN ALDIN”
Ég hafði verið heimagangur hjá vini
mínum ívari Nygaar í tvo mánuði
er hann sýndi mér bókina. Þessi bók
var ekki geymd í góðum bókaskápum
Ivars, heldur i læstri hirslu. Þegar
bókin var opnuð kom í Ijós að innihald
hennar var óvenjulegt. Hún var
skrifuð með hjartablóði ótalinna ein-
staklinga.
Lestu þetta, sagði Ivar.
Það var frásögn af ritstjóraskiptum
við blað andspyrnuhreyfingarinnar.
Faðir Ivars hafði verið kallaður til þess
að taka við ritstjórn blaðsins.
Frásögnin lýsti á einfaldan hátt
orðaskiptum við þetta tækifæri. Talað
var um ýmis fagleg og pólitísk vanda-
mál i sambandi við útgáfuna. Að þvi
loknu tókust menn í hendur og máliö
varafgreitt.
En þarna voru raunar allt aðrir at-
burðir að gerast.
Maður í borgaralegu öryggi gengur
inn í hús og undirritar með fullri
vitund og af fúsum og frjálsum vilja.
sinn eigin dauðadóm.
Faðir Ivars féll í hendur Þjóðverj-
anna og var sendur til Þýskalands.
Hann kom þaðan aldrei aftur.
í ókunnu húsi úti í Noregi hafði
verið opnuð kvika.
Þegar ég hafði lesið kaflann sátu
allir þegjandi langa hríö. Þetta var
stutt en ofboðslega áhrifamikil
kennslustund.
Þarna var staðið i návigi við þá
verkalýðsbaráttu sem háð hefur verið
um aldaraðir og sleitulaust í meira en
heila öld í núverandi formi. Á þessu
timabili hefur ekki alltaf verið barist
um krónurnar í launaumslögunum.
Það hefur oft þurft að berjast um
sjálft lífið. Það hefur þurft að berjast
um almennustu mannréttindi. En
hæst hefur barátta verkalýðsins risið
þegar barist hefur verið um sjálfan
grundvöll mannkyns — um siðmenn-
inguna og frelsið.
Við þekkjum ýmislegt um þessa bar-
áttu í sagnfræðinni. Við þekkjum
sagnfræðina þó fyrst og fremst í tölum
og ártölum svart á hvítu.
og herforingja og mælskumanna nöfn,
um tölu hinna drepnu,
daga og ártöl”
En skiljum við raunverulega sagn-
fræðina 1 návígi baráttunnar?
„Þau ár báru engir garðar gullin aldin.
Þá gréru blóm og dóu hið sama vor".
Við lesum í sagnfræði um tiu þús-
und lík sem lágu ógrafin í fangabúðum
nasista i styrjaldarlok.
En skildum við þessa tölustafi á
blaði? Skildum við þetta návígi barátt-
unnar fyrr en við sáum á heimildar-
kvikmynd stóra jarðýtu moka jarð-
neskum leifum þessara stéttarsystkina
okkur ofan í fjöldagröf?
Var það kannski þá sem við spurðum
fyrst þessarar einföldu spurningar: Til
hvers dóu þeir?
Ný vopn
auðvaldsins
„Börn nýrra tíma læra um orustuúrslit 1. maí hefur verið tengdur baráttu