Dagblaðið - 16.08.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 16. ÁGÚST 1978.
Veitingastaðir eru að sjálfsögðu i Norilsk eins og annars staðar. Ekki sjáum við
annað en þarna sé áfengi á boðstólum enda er þess neytt i Sovétrikjunum eins og
viðast annars staðar i heiminum.
öll tómstundastarfsemi verður að fara fram innanhúss i Norilsk enda fer kuldinn
þar niður i fimmtlu gráður á Celsius á veturna.
Snjóhreinsun kostar fjórar milljónir
rúbla á ári. Snjóhreinsunin er innt af
hendi af sérstakri stofnun allan daginn
frá morgni til kvölds.
Rutt er burt um lOO milljón rúm-
metrum af snjó yfir veturinn og oft-
ast tekst að koma i veg fyrir að menn
mæti of seint til vinnu vegna ófærðar.
Utandyra fer hitastigið niður í 50
gráðu frost en það er heitt inni í
húsunum. Hitun ibúðarhúsnæðisins
288 frostdaga á ári kostar 11 milljón
rúblur.
Heimskautanæturinnar gætir ekki á
götunum, sem eru vel upplýstar með
björtum Ijóskerum með sodium
lömpum. Þessir lampar kosta borgina
45.000 rúblur.
Á bamaheimili (en þau eru 56 I
Norilsk) má sjá allan þann útbúnað
sem á öðrum barnaheimilum i Sovét-
rikjunum. Á næstu fimm árum eiga 13
barnaheimili að rísa.
Árlega er varið yfir 2 milljónum
II
Ein aðalgatan i borginni Norilsk.Augljóslega eru götuljós þar mörg enda m.vrkur
mikið þar norður frá.
rúbla til sumardvalar barna í borginm.
Námu- og málmvinnslusamsteypan í
Norilsk ver 20 milljónum rúbla til þess
að kosta sumardvalir verkamanna
sinna. sem hafa til umráða 26 sumar-
dvalarheimili úti á landsbyggðinni.
hvíldarheimili i Sotsji við strönd
Svartahafs, skíðamiðstöð og 17
iþróltamiðstöðvar.
Það er aðeins úti á götu sem
maður er mmntur á þá staðreynd, að
vera staddur þúsundum kilómetra í
burtu frá mcnninguuni og norður-
póllinn er á næst.. leiti. Auðn
túndrunnar umlykur borgina. sem er
lýst upp með björtum Ijóskerum.
Biksvört heimskautanóttin felur
mönnum sólina i fimmtiu daga sarn-
fleytt. i fimmtiu stiga gaddi oc
nístandi >tormi og stöðugti hriðarkófi.
I lyrstu kenuir það und.ulega lyrn
sjónir. að hifreið skuli undantckning-
arlaust aka fólki hvern 50 til 70 metra
spöl og að strætisvagnar skuli nenia
staðar með aðeins 100 metra millibili.
En þcgar frostið hafði bitið nefið og
kinnar, skilur maður að það er ekki
svo auðvelt að fá sér gönguferð i
Norilsk að vetrarlagi. Fólkið I Norilsk
fer i gönguferðir í yfirbyggðum vetrar-
görðum. Það hefur lika gervisól og
verslunina Blóm þar scm kaupa má
nýjar nellikur um leið og farið er i
heimsókn til vina sinna og kunningja.
Sveltur sitjandi kráka
Launahækkanir sem beinlinis hafa
orðið til vegna hækkunar á vöruverði
erlendis eins og nefnt er hér i dæminu
að framan, eiga að sjálfsögðu engan
rétl á sér. Fyrir þeim er enginn grund-
völlur, nema síður sé, og þær hafa
ekkert annað i för með sér en að
magna verðbólgu.
Byggja verður upp nýjan grundvöll
til þess að miða laun við. Sá grund-
völlur þyrfti að taka mið af þvi, ef
verðhækkanir verða á sjávarafurðum
erlendis ef framleiðniaukning verður í
fiskiðnaði eða öðrum atvinnugreinum,
þ.e.a.s. ef viðskiptakjör okkar batna
eða almennur hagvöxtur verður i
þjóðfélaginu. Einhverja slika mæli-
kvarða á aukna verðmætasköpun í
þjóðfélaginu verður i framtiðinni að
miða við.
Allar almennar launahækkanir sem
eiga sér stað og ekki taka fullt tillit til
verðmætasköpunarinnar i þjóð-
félaginu eru. i fyrsta lagi teknar aftur
af launþeganum frekar fyrr en síðar. í
öðru lagi leiða þær til aukinnar verð-
bólgu. Þetta gerist hvort sem farin er
gengisfellingarleið. millifærsluleið,
niðurfærsluleið eða aðrar leiðjr. Þetta
er lögmál sem ekki verður framhjá
komist, nákvæmlega eins og lögmál
Newtons um fall hluta í aðdrátttarafli
er lögmál sem ekki verður framhjá
komist.
Vaxtamál og
fjárfestingasjóðir
Skrúfa verður fyrir öll verðbólgu-
hvetjandi neyslulán til almennings.
Koma verður á raunvöxtum, þ.e.
koma verður i veg fyrir að fjármagn sé
lánað út með neikvæðum vöxtum
þannig að hægt sé að taka lán einungis
til að græða á verðbólgunni. Á meðan
það ástand rikir að unnt er að taka lán
hjá opinberum lánasjóðum og
bönkum og breyta fjármagninu i nýja
bila eða steinsteypu og stórgræða á því
einu að fá að skulda, þá er von að það
ríki algert Klondike-æði i lánamálum
íslendinga.
Almenningur þarf á bönkum að
halda til þess að fjármagna húsbygg-
ingar sinar og húsnæðiskaup og til
kaupa á bilum og heimilistækjum fyrst
og fremst.
Gera þarf Byggingasjóði rikisins
fært að lána allt það fjármagn sem til
þarf til húsnæðiskaupa eða húsbygg-
inga. Hinn almenni skattborgari á
ekki að þurfa að snapa sér vixla i
bönkum til þeirra hluta. Byggja ber
jafnframt upp sérstakan sjóð til endur-
kaupa á afborgunarkaupum
almennings á ýmsum fjárfestingar-
vörum, svo sem sjónvörpum, bilum.
þvottavélum og öðrum dýrari fjár-
festingarvörum. slikir sjóðir eru
algengir erlendis. Þar með á ekki að
verða þörf lengur fyrir vixlasnap og
persónuleg eyðslulán i bönkunum. en
slik lán þekkjast ekki i nágranna-
löndum okkar.
Á meðan það ástand ríkir að
neikvæðir vextir eru á öllum lánum.
ber að skattleggja allan þann hagnað
að fullu hjá fyrirtækjum og
almenningi sem sannanlega orsakast
af verðbólgunni eingöngu.
Koma þarf í veg fyrir að fjár-
festingalánasjóðir taki lán. erlend eða
innlend, sem þeir endurlána með lægri
vöxtum en þeir þurfa sjálfir að greiða
fyrir lánin. Svo hefur lengi verið um
Stofnlánasjóð landbúnaðarins og
Byggingasjóð rikisins.
Tómstundaiðkun
Afneita ber þcirri stefnu rikis-
valdsins að hafa nautnasýki þegnanna
að féþúfu. Hér er átt við að leitað
verði annarra leiða til tekjuöflunar
fyrir rikissjóðen i gegnum Áfengis- og
tóbaksverslun ríkisins.
Nota ætti hagnað af rekstri Áfengis-
og tóbaksverslunar ríkisins fyrst og
fremst til að bæta og fegra lif hins
almenna borgara i landinu.
í fyrsta lagi ætti að nota ágóðann til
þess að byggja upp sjúkrahús.
drykkjumannahæli og eftirmeðferðar-
stofnanir fyrir þá sem verða áfengis-
sýkinni að bráð, því að segja má að
ríkið hafi óbeinlínis valdið áfengissýki
þessara þegna.
1 öðru lagi ætti að verja verulegu
fjármagni i herferðir gegn ofneyslu
áfengis og neyslu tóbaks. Ekki aðeins
ætti að verja 0,2% af veltu, heldur ef
til vill 2% af veltu ÁTVR, sem myndi
þýða 10 falda hækkun á fjármagni til
þessara mála og þá fer að muna um
herferðirnar.
Í þriðja lagi ætti að nota fjármagnið
til þess að byggja upp sérstakar sjúkra-
deildir, þar sem fólk fengi tækifæri til
að venja sig af tóbaksnautninni, með
svipuðu móti og gert hcfur verið i Svi-
þjóð nú á síðustu árum.
í fjórða lagi ætti að nota fjármagnið
til þess að byggja upp hvers konar
tómstundaaðstöðu fyrir almenning og
efla heilbrigða tómstundaiðkun.
Hér má nefna t.d. að byggt yrði upp
Tivolí, með tilheyrandi bilabrautum,
Rutchebönum, draugahúsum og
hringekjum og þess háttar, að keyptir
yrðu til landsins skemmtikraftar í mun
rikara mæli en gert hefur verið fram
að þessu, t.d. listdansflokkar, trúðar
og töframenn og fimleikaflokkar svo
eitthvað sé nefnt; að verulega sé
aukinn stuðningur við hvers konar
íþróttaiðkanir. ekki sist íþróttaiðkanir
sem allur almenningur getur notið.
svo sem skiðaiðkanir og siglingar.
Þyrfti í því sambandi að byggja nægar
og góðar skíðalyftur og byggja upp
bátalægi og aðstöðu fyrir seglbáta- og
hraðbátaeigendur; einnig ætli fyrir
þetta fé aðefla alla tómstundaaðstöðu
fyrir unglinga og gefa þeim gott
tækifæri til þess að læra að nýta
tómstundir sinar vel og hafa út úr
þeim bæði gagn og gaman í stað þess
að þeir láti unglingsárin líða hjá að
mestu i tilgangs- og aðgerðarleysi eins
og nú er allt of algengt. Að siðustu
ætti að greiða fyrir þvi meðlöggjöfog
eftirgjöf á skattaálögum að
skemmtanalif. einkum næturlif geti
orðið fjölbreyttara og nieira uppbyggj-
andi en nú er fremur en að það beinist
að drykkju og dans) eingöngu eins og
nú virðist vera þróunin. Sumir efast ef
til vill um að fjármagn sé handbært til
allra þessara framkvæmda. Þeir hinir
sömu skulu hér með upplýslir um að
reiknað er með að hreinar sölutekjur
af áfengi og tóbaki verði rúmir 11
milljarðar króna á þessu ári.
Aðrir spyrja eflaust hvaða tekjur
rikið eigi að fá i stað þessara tekna af
sölu áfengis og tóbaks. — Þvi er til að
svara að fróðir menn hafa rciknað út
að i hcild sé tap af sölu áfengis og
tóbaks fyrir þjóðfélagið. Ef reiknaður
er kostnaður vegna aukinnar sjúkra-
húsvistar og læknishjálpar, ótimabærs
daúða, slysa og uppflosnunar heimila
nikótin — og alkóhólneytenda, þá er
beint fjárhagslegt tap af sölu áfengis
og tóbaks.
Tillögur þessar niiða allar að þvi að
gera þetta tap scm minnst mcð þvi að
finna mönnum ýniis hollari hugðar-
efni og bæta þegar orðinn skaða eftir
þvi sem unnt er.
Lokaorð
Almenningur I landinu þarf að átta
sig á þvi að stjórnmálin geta og eiga að
vera mönnum annað og mcira en
endalaust þras urn efnahagsúrræði.
Eagurt og betra mannlif. ekki einúngis
á efnalegu sviði. hlýtur að vera mark
nhð allrar stjórnntálabaráttu og að því
marki hljótum við að keppa sameigin-
lega.
Reynir Hugason
verkfræðingur.

flokkinn án þess að fyrir þvi væri
nokkur fótur. Þessar árásir Morgun-
blaðsins hafa mistekÍ2t.
1974 tókst þvi ekki að þurrka
Alþýðuflokkinn út, þótt litlu munaði.
Og 1978 tókst því ekki að koma í veg
fyrir stórsigur hans.
En viðhorf ráðamanna blaðsins
hafa ekki breyzt. Á meðan á stjórnar-
myndunarviðræðum stendur hefur
meðal annars verið sagt í leiðara
Morgunblaðsins að hinir ungu alþýðu-
1 flokksþingmenn hefðu ekki um annað
fjallað á sinum fyrsta fundi en þing-
fararkaup fallinna þingmanna og það
' fylgdi að sjálfsögðu sögunni að
Alþýðuflokkurinn vildi borga þetta
kaup sem lengst. Ekki hefur blaðið
haft svo mikið við að leiðrétta þessa
fölsun, enda þótt fyrir liggi að Alþýðu-
flokkurinn sé eini flokkurinn sem vill
stöðva greiðslur til fyrrverandi þing-
stuðningsmenn Eggerts Þorsteins- manna. Þessar árásir hljóta að vera
sonar mundu kjósa Sjálfstæðis- fyrirskipaðar af Geir Hallgrimssyni
Hilmar Jonsson
forsætisráðherra, meðeiganda i
Morgunblaðinu.
Ólafur Thors rís
úr gröf sinni
Þegar Lúðvík Jósepsson og háskóla-
liðið i Alþýðubandalaginu hafði
hafnað samkomulagi við Alþýðu-
flokkinn þá réði Morgunblaðið sér
ekki fyrir fögnuði og skrifaði slíka
hólgrein um Lúðvik að maður gat
haldið að þar hefði Ólafur Thors risið
úr gröf sinni. Viðbrögð Ólafs
Jóhannessonar hafa verið af svipuðum
toga. Þegar flokkur hans hefur verið
beðinn að ræða rnálin við Alþýðu-
flokkinn og Alþýðubandalagið þá
hefur hann sent vikadrengi á
vettvang. Slíkur er áhugi hans á þeim
viðræðum.
Hið óvænta
En svo kom hið óvæntasta af öllu
óvæntu: Guðmundur J. og’ Karl
Steinar slíðruðu sverðin og smöluðu
liði sínu saman undir áskorun lil
Benedikts og Lúðviks um að taka upp
þráðinn að nýju. Satt að segja var ég
stórundrandi. þvi álit mitt á báðum
þessum verkalýðsforingjum var ekki á
þann veg að þeir væru liklegir til
stórræða.
Guðrún Helgadóttir vann yfir-
burðasigur i borgarstjórnarkosningun-
um i Rvik ásamt Sigurjóni trésmið og
Öddu Báru. Guðrún notaði sér ekki þá
yfirburði i kröfugerð heldur sýndi
Björgvin krata og Kristjáni fram-
sóknarmanni umburðarlyndi. Svipaða
sögu er ekki hægt að segja um
Benedikt Gröndal. Hann hefur ekki
séð við hinum miklu pókerspilurum.
Ólafi og Geir. Augljóst er að háskóla-
lið Alþýðubandalagsinsi'g stalinistar
eiga erfitt með að fara i stjórn með
krötum. Svo háður er Lúðvik
stalínistum að hann þorði ekki
opinberlega að hafa skoðun á siðasta
réttarhneyksli Rússa. Hins vegar gcra
verkalýðsforingjar Alþýðubanda-
lagsins með Guðmund J. I broddi fylk-
ingar sér Ijóst að ef kosið væri I dag
mundi Alþýðubandalagið glata miklu
af þingliði sínu. Því hcfur hann óskað
eftir nýjum viðræðum á milli verka-
lýðsflokkanna. Og nú er heppilegast
fyrir Benedikt að taka sem mest mið
af því sem Björn Jónsson leggur til.
Það er sá launþegaforingi sem nýtur
mest trausts og er líklegastur til að ná
1 beztri samstöðu þeirra.
En fyrst og siðast skora ég á alþýðu-
flokksmenn að segja Morgunblaðinu
upp. Það er það málgagn næst
Þjóðviljanum sem ódrengilegast hefur
sótt gegn jafnaðarmönnum nú um
hríð. Uppsögn er það eina mál sem
málaliðar Morgunblaðsins skilja.
Hilmar Jónsson
bókavörður
Keflavlk.