Dagblaðið - 24.03.1979, Side 13

13
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 24. MARZ 1979.
N
Að vera a moti
Sigurjón Ólafsson — Leynivopnið, 1979.
Það hefur lítið verið gert að því
að setja upp listsýningar byggðar á
ákveðnu stefi eða verkefni hér á
landi. Þetta er miður, því slíkar
sýningar geta verið bæði skemmtileg-
ar og fræðandi og auk þess fara þær
út fyrir það „egósentrí” sem
einkennir venjulegar listsýningar.
Opinberar stofnanir hér hafa
ríghaldið í einka- og yfirlitssýningar-
formið, að Listasafni alþýðu undan-
skildu, sem m.a. hefur sett upp list-
sýningar um „vinnuna” og „blóm í
myndlist”.
Herstöðvarmálið hefur verið eitt
mesta hitamál og bitbein okkar
íslendinga í þrjátíu ár og það er ekki
nema eðlilegt að listamenn skuli hafa
tekið þátt í þeirri umræðu. Listin er
jú af þessum heimi og tekur mið af
því andrúmslofti sem ríkir í
þjóðfélaginu hverju sinni. Hún er
ekki aðeins til ánægju heldur einnig
til vakningar.
Rýr
afrakstur
Hafi listamenn sterka andúð á
hersetu hér, hljóta þeir að láta hana í
ljós á einhvern hátt. Sú hugsun hefur
verið ofarlega í huga þeirra sem
„skipulögðu” listsýningu þá sem
stendur nú yfir að Kjarvalsstöðum í
tilefni af 30 ára veru ísland í NATO.
En skelfing er afraksturinn rýr.
Annaðhvort verður maður að álykta
að íslenskum listamönnum sé flest
annað tamara en að brúka list sína í
þágu ákveðins málstaðar eða þá að
aðstandendur hafa hreinlega ekki
fundið þau verk sem máli skipta.
Upphaflega skilst mér að sýningin
hafi átt að fjalla um hersetuna en
síðan var ákveðið að leyfa öðrum
verk sem skilja eitthvað eftir hjá
áhorfendum. Ástæðan er sú að lista-
mennirnir kunna að halda á verk-
færum sínum og þeir byggja verk sín
ekki upp á hrópum, köllum og skír-
skotunum í atburði sem gerðust í
gær. („Who wants yesterday’s
papers...”).
Um stríðsfasisma
yfirleitt
í staðinn nota þeir óræði skáld-
skaparins og tala í hálfkveðnum
vísum — án þess að missa sjónar á
takmarkinu — og þeir fjalla ekki
eingöngu um hersetu á íslandi heldur
allt henaðarbrölt og striðsfasisma í
heiminum. Þar koma bæði Jón
Reykdal og Ríkharður Valtingojer
vel út og Tryggvi Ólafsson hefur til
að bera nokkurn slagkraft i verkum
sínum þótt þær myndir sem hér eru
gefi ekki fullngæjandi mynd af
skoðunum hans. Ragnheiður Jóns-
dóttir virðist í grafik sinni hafa dottið
niður á „tákn” sem hafa varanlegan
áhrifamátt og „Sápuauglýsing”
Hildar Hákonardóttur frá 1975 held-
ur krafti sínum og húmor.
Að sjálfsögðu eru hér traust verk
eftir nokkra aðra listamenn en þau
eru fæst ný og ekki beint innlegg í
baráttuna . — Ágúst Petersen, Ás-
gerður Búadóttir, Gunnar Örn,
Magnús Tómasson.Magnús Pálsson
og Örn Þorsteinsson.
Það olli mér einnig nokkrum
vonbrigðum hve fáir listamenn tóku
á sig rögg og unnu sérstök verk fyrir
þetta tækifæri. Þeir eru eiginlega
Hildur Hákonardóttir — Sápuauglýsing 1975.
Fyrir ofan
dægurþras
Hvað er það sem gerir ádeilu eða~
ádrepu áhrifamikla? Listamaðurinn
Guðmundur Ármann — „Hafðu þetta strákur . . .” 1979.
samferðamönnum, sem stunda hug-
lægari listir, að fljóta með og „helga
verk sín baráttunni” eins og segir í
sýningarskrá. Þetta hefði sosum
verið allt í lagi, hefði sýningunni
verið skipt niður í bása eftir efni,
afstöðu o. fl.
Dánir vitna
Eins og stendur ægir öllu saman:
málverkum, litlum og stórum,
skrípamyndum, klippimyndum,
grafík o. fl. o. fl. eins og á herjans
miklum basar. Einkennilegust finnst
mér notkun á verkum dáinna lista-
manna á sýningunni. Nú má kannski
segja að menn eins og Scheving og
Snorri Arinbjarnar hafi verið
fylgjandi baráttu hins vinnandi
manns fyrir bættum lífskjörum og þá
baráttu mætti hugsanlega tengja
andófi gegn hernum með einhvers
konar röksemdafærslu. En er nokkur
trygging fyrir því að þessir ágætu
listamenn mundu kæra sig um að
hanga innan um alls konar meðal-
skussa á myndabasar? Heiðarlegast
hefði verið að byggja sýninguna upp
á núlifandi fólki einvörðungu. En
þótt verk þessara látnu listamanna
séu ekki mörg, yrði ansi lítið eftir af
sýningunni væri þeim kippt í burtu.
verður fyrst og fremst að hafa vald á
miðli sinum. Allur klaufaskapur
slævir broddinn með því að draga að
sér athygli og spilla úrvinnslu
inntaksins. í öðru lagi verður lista-
maðurinn að hafa hugarflug til að
lyfta ádrepum sínum upp úr dægur-
Bjami Þörarinsson — Natohreiður 1979..
þrasi og hann verður að gera þær
þannig úr garði að þær höfði ekki
aðeins til samtímans heldur allra
tíma.
Því miður virðist þeim vera mest
niðri fyrir um hersetuna sem minnst
geta tjáð sig. Menn glutra niður
skoðunum sinum í klaufalegri
teikningu, málun eða prentun — út-
þvældum hugmyndum er þvælt út
aftur og aftur og á sumum stöðum er
barnaskapurinn svo yfirgengilegur að
ekki er nokkur leið að nálgast verkin
nema með hláturrokur í hálsinum —
eða kökk.
Á hinn bóginn eru þarna nokkur
ekki nema tveir: Bjarni Þórarinsson
og Sigurjón Ólafsson. Hinn fyrri
vann úr einfaldri hugmynd en nokkur
glúrinni, í þessu samhengi, en Sigur-
jón skar úr margslungið og varanlegt
tákn úr tré.
Að lokum rennur upp fyrir manni
að flest af því sem þessir myndlistar-
menn eru að segja hefur komið langt-
um betur fram í bundnu máli og
óbundnu. Kannski maður ætti að
veðja á skáldavökurnar í staðinn.
E.S. Hvað varð um allar ljós-
myndirnar, sem áttu að vera á
göngum Kjarvalsstaða?
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLF3SON