Dagblaðið - 01.08.1979, Blaðsíða 10

10.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 1. ÁGÚST 1979.
'É
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritsfjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal. Fróttastjóri: Ómar
Valdimarsson.
jþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit Ásgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atfi Steinarsson, Rrpgi Sigurðsson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ótafur Geirsson, Sigurður Svorrisson.
Hönnun: Guðjón H. Pálsson. HilmSr Karisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamlerfsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th.
Sigurðsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyjóHsson. Gjaldkori: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drerfing
arstjóri: Már E.M. HalkJórsson.
Góð hugmynd en óunnin
Umræðan um sölu veiðileyfa í sjávar-
útvegi hefur aukizt og orðið fjölbreytt-
ari að undanförnu. Sýnist að sjálfsögðu
sitt hverjum um, hvort beita eigi þessari
aðferð til að tempra sóknina í fiski-
stofna og náhámarksverðmæti á hverja
sóknareiningu.
Þeir hagfræðingar, sem um málið hafa fjallað, eru
yfirleitt hlynntir sölu veiðileyfa í sjávarútvegi. Sama er
að segja um iðnrekendur sem þrýstihóp og um einstaka
áhrifamenn í röðum þeirra. Talsmenn útgerðar og fisk-
iðnaðar hafa ýmist lýst efasemdum eða eru málinu
hreinlegaandvígir.
Mótbárurnar gegn sölu veiðileyfa í sjávarútvegi
byggjast einkum á þrennum rökum. í fyrsta lagi standi
að baki hugmyndinni óskir iðnrekenda um gengislækk-
un. í öðru lagi sé unnt að vernda fiskistofna eftir
öðrum leiðum. Og í þriðja lagi séu óljós mörg fram-
kvæmdaatriði, einkum þegar byggðasjónarmið koma
til sögunnar.
Fyrstu gagnrökin eru nærri lagi, þótt þau snerti ekki
kjarna málsins. Sölu veiðileyfa hlýtur að fylgja gengis-
lækkun eða frjálst gengi, sem mundi leiða til hlið-
stæðrar breytingar. Og gengislækkunin mundi bæta
samkeppnisaðstöðu iðnaðarins, bæði þess, sem keppir
við innflutning, og þess, sem keppir á erlendum
markaði.
Segja má, að gengislækkun leiði í fyrstunni til skerð-
ingar lífskjara, því að innfluttar vörur hækka í krónu-
tölu. En í rauninni er gengislækkun aðeins viðurkenn-
ing á orðnum hlut, fyrr eða síðar óhjákvæmileg. Og
þar að auki eflir gengislækkun samkeppnishæfni
íslands gagnvart útlöndum og leiðir á þann hátt til
betri lífskjara, þegar til lengri tíma er litið.
Önnur gagnrökin eru marklítil. Að vísu eru til
margar leiðir til að vernda fískistofna. En flestum er
þeim sameiginlegt að draga úr arðsemi útgerðarinnar.
Ýmist er leyfður hámarksafli á skip, skorið á veiði-
tímabilið, úthlutað veiðisvæðum, veiðileyfí skömmtuð
með pólitísku skæklatogi, oftast samfara aflatakmörk-
unum.
Allar þessar leiðir valda því, að of margir sjómenn
eru á of mörgum og of úreltum skipum, sem nota of
mikla olíu. Deila má um, hvort flotinn mætti vera
helmingi minni, en ekki um það, að arðsemi hans væri
stórkostlega miklu betri, ef stærðin væri hæfileg,
alténd mun minni en hún er nú.
Eina leiðin, sem kemst næst því að tryggja hæfílega
stærð flota með hæfilegum tegundum skipa með hæfí-
legri olíunotkun og mesta einvalaliði sjómanna og
skipstjórnarmanna er sala veiðileyfa til þeirra, sem
hæst geta boðið á grundvelli framangreindra mark-
miða.
Þriðju gagnrökin eru mikilvægust og eiga fullan rétt
á sér. Hugmyndin um sölu veiðileyfa hefur enn ekki
verið hugsuð til fulls. Margvísleg ljón munu birtast á
veginum, þegar til framkvæmda kemur. Skýrast er að
taka dæmi af byggðavandamálum.
Við skulum ímynda okkur, að eitt árið séu Norðfirð-
ingar mjög bjartsýnir vegna góðra skipa og manna og
lítilla fjarlægða. Þeir bjóða því hátt og fá nokkur leyfi.
En Siglfirðingar með verri skip og meiri fjarlægðir geta
minna boðið og fá ekki leyfi. Hvað á þá að gera í at-
vinnumálunum þar?
Við getum líka ímyndað okkur, að Siglfirðingar bíti
á jaxlinn og mæti næsta ár til leiks með beztu skipin og
beztu skipstjórana og yfirbjóði Norðfirðinga. Hvað
eiga hinir síðarnefndu þá að starfa?
í rauninni mundi slík samkeppni valda gífurlegum
framförum i sjávarútvegi. En félagslegu vandamálin
yrðu gífurleg, svo ekki sé minnst á niðurgreiðslur, sem
einstök sveitarfélög mundu leiðast út í. Ýmis atriði af
þessu tagi þarf að brjóta til mergjar og þróa áfram
iiugmyndina um sölu veiðileyfa.
PÁFI í ÓDAÖNN
AÐ SEUA GUÐ
SINN TIL SÁnA
Vi
Jóhannes Páll páfi hefur gert
víðreist síðan hann tók við hinu háa
embætti í Vatikaninu og ekkert
bendir til þess að hann hyggist draga
úr ferðalögum á næstunni. í byrjun
ársins fór hann mikla reisu til
Mexíkó, síðan til Póllands i júni-
mánuði síðastliðnum og vöktu báðar
þessar heimsóknir páfa heimsathygli.
Næst ætlar Jóhannes Páll til
írlands, í september, og síðan verða
það Bandaríkin skömmu síðar, að
öllum líkindum í október. Auk þess-
ara tveggja fyrirhuguðu ferða hefur
upplýsingafulltrúi Vatikansins til-
kynnt að páfi hafi fullan hug á að líta
við í Austurríki svo fljótt sem kostur
er.
t forsíðuleiðara í danska blaðinu
Information er bent á að Jóhannes
Páll annar hafi hvað eftir annað sýnt
það að hann ætlar ekki að verða neitt
núll í alþjóðastjórnmálum, þó svo
hann segi annað í orði.
Bent er á 'í leiðaranum, að það sé
alls ekkert nýtt að Vatikanið hafi sér-
staka stefnu i stjórnmálum. Aftur á
móti sé það svo eftir að Jóhannes Páll
kom til valda að alþjóðamál skipi þar
veglegri sess heldur en innanlands-
átök í stjórnmálum Ítalíu. Við
kosningar sem fram fóru þar í landi í
júní siðastliðnum hafi páfastóll látið
hjá líða að hvetja fólk til þess að
kjósa einhvern einn flokk fremur en
annan. í kosningunum árið 1976 hót-
aði Vatikanið þeim eilifri fordæm-
ingu, sem létu sér til hugar koma að
bjóða sig fram fyrir eða kjósa
kommúnista.
Jóhannes Páll páfi hefur einkum
snúið sér að baráttu gegn hinum nýju
fóstureyðingarlögum, hvað varðar
ítölsk málefni. í ávarpi um síðustu
jól hvatti hann kaþólska lækna til að
fara eftir trúrsannfæringu sinni og
framkvæma ekki fóstureyðingar.
í orði hefur Jóhannes Páll páfi hvað
eftir annað undirstrikað, að hann
hygðist ekki reka nein stjórnmála-
erindi á ferðum sínum víðsvegar um
heiminn. Ekki fór það þó fram hjá
neinum að heimsókn hans til
fæðingarlands sins Póllands var
hápólitísk. Bæði fulltrúar páfa og
hann sjálfur, auk hinna kommúnísku
yfirvalda i Póllandi, litu þannig á för
hans. Líka má segja að stjórnmála-
lega hafi sú ferð verið árangursrik og
má búast viðþví að það samband sem
tekizt hefur á milli kommúnista-
stjórnarinnar í landinu og Vatikans-
ins muni verða öllum aðilum til góðs.
Ótal spurningar koma í hugann
hvað varðar hagkvæmni í mann-
legum samskiptum, stjórnsýslu,
framleiðsluháttum og arðsemi.
Með jafnmiklum rétti og bændur
eru krafðir um útsjón og arðsemi í
framleiðslu má spyrja hvort 60 þing-
menn séu hæfilegur fjöldi til ásetn-
ingar í fámennu þjóðfélagi kot-
þjóðar. Og það jafnvel þótt gamlir
sauðir úr hjörð þeirra skili gemling-
um úr þriðju leit á gjöf við fjárhús-
vegginn, um leið og þeir halda sjálfir
áfram að jórtra gamla heyið og
ryðjast á garðann. Dylgjur kontórista
og kreditkardínála í garð bænda er
standa varðstöðu inn til dala og út til
stranda, hvert sem grös ná að gróa og
lækur að sitra í laut, eru í flestum til-
fellum ómerk ómagaorð. Og þá er
ekki sneitt að þeim ómögum er örlaga
vegna sættu þeirri nafngift fyrr á
árum.
Orð Jónasar Hallgrimssonar
„bóndi er bústólpi, bú er landstólpi,
því skal hann virður vel,” standa enn
í fullu gildi. Þau falla eigi þótt hof-
móðsstrákar í heimreið höfðingja
hrópi gífuryrði, veifi reiknistokkum
landauðnar og malbiks, né bulli með
bírópennum.
Hreðjar Freys —
Júgur Auðhumblu
Þeir sem þekkja þýðir.gu land-
búnaðar sem fomrar atvinnugreinar
og bjargræðisvegar spyrja um fleira í
landshögum en járnkaldar efnahags-
niðurstöður talnadálka. Þeir spyrja
einnig um nytsemi og hollustuhætti.
Arfleifð, og þá landvernd er fólgin er
í hollri búsetu í dreifðum byggðum
landsins. öryggi á fjallvegum og
sjávarströnd. Hlekk í keðju mann-
félags milli byggðra bóla, óbyggða og
öræfa. Þeir sem gaspra hæst um
óhagkvæmni og fjáraustur, taka í
skammsýni upp þráðinn þar sem
Skaftáreldum lauk. Hyggjast kæfa
jarðargróður með sandfoki og eld-
glæringum stóryrða gegn gamalgró-
inni framleiðslugrein. Þeir ganga í lið
með Sprengisandi og Fúlalæk um
Kjallarinn
Pétur Pétursson
landeyðingu. Kasta trú á hreðjar
Freys og júgur Auðhumblu, en hefja
járnkaldan raunvaxtafótinn í guða-
tölu. Vilja draga um barkann á
Búkollu og Blómakinn, breyta Sörla í
trippagúllas með kartöflumús, selja
fasteignasala stangabeizlið og leika
Sám fóstra sárt. Fletta landið klæð-
um, i stað þess að klæða fjallið.
Hylla gógóstúlkur í diskóteki, en
hrekja Hallberu gömlu og Höllu í
Heiðarbýlinu á bensindælu og í
kokkteilsósu.
í samfélagi gróðahyggju er sjaldan
margra kosta völ. Hirðingjaþjóðir
höfðu afkomu ættflokksins og
hjarðarinnar í huga. Þær reikuðu
milli vatnsbóla brynntu hjörð sinni
og deildu afurðum. Nútímahættir
neyða bændur, sem aðra til kald-
hyggju auðvaldssamfélags. Úrræði
stéttarforystu þeirra og verzlunar-
samtaka takmarkast því oft við þær
niðurstöður er Jónas frá Hriflu lýsti
eitt sinn af skarpleik, er hann ræddi
mismunandi viðhorf tveggja kaup-
félagsstjóra til viðskipta skjól-
stæðinga sinna: Jón hélt lífi í kaup-
félaginu, en drap kallana. Guðbrand-
ur hélt lifi í köllunum, en drap
kaupfélagið.
Á för ísraelslýðs um eyðimörkina
urðu ýmsir til þess að kveðja sér
hljóðs og létu sem þeir mæltu af
andagift. Vildu innrétta diskótek í
mannabrauðgerð Mósesar og snúa
gógóstúlkum í ræflarokki kring um
gullkálfinn. Gerðu hróp að Gómer-
mæli Mósesar, en hylltu vaxtafót
Arons.
Steikja ekki
vorboðann
á grillteini
Fésýslumenn er gera sömu kröfur
til arðsemi peninga og kanínubændur
til afkvæmafjölda meta allt eftir
niðurstöðum talnadálka debet og
kredit. Hjá þeim er allt í búri og
dálkum.
Þeir sem líta mannlífið öðrum
augum horfa með undrun og aðdáun