Dagblaðið - 12.12.1979, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. MIDVIKUDAGUR 12. DESEMBER 1979.

Norodom Sihanonk prins fyrrum
þjóðhöfðingi Kambódiu.
nauðsynlegum félagslegum umbótum
í ríkinu. Á sjöunda áratugnum
færðist Víetnam stríðið nær. Þeir
andstæðingar konungsstjórnar hans
sem fyrir voru í landinu fengu aukna
aðstoð frá nágrannaríkjunum. Vegna
þess að lið þjóðfrelsishreyfingar
Suður-Vietnam og sveitir Norður-
Vietnama fóru inn fyrir landamæri
Kambódíu þegar þeim var það
hemaðarlega hagstætt gerðu Banda-
ríkjamenn loftárásir á landsvæði þar.
Hlutleysisstefna Sihanouks hafði
mistekizt. Honum var steypt af
stóli 1970 af Lon Nol hægri sinnuðum
hershöfðingja, sem lagði alla hlut-
leysisdrauma á hilluna. Hann hélt
völdum þar til snemma á árinu 1975
etíðayðu Khmerar Pol Pots tóku við.
Sihánouk var að vísu
þjóðhöfðirigi að-nafnínu til en hvarf
til Peking eftir þriggja ára dvöl í
Kambódíu.
Hann er nú kominn aftur fram á
sjónarsviðið eins og áður sagði. Nú
stefnir prinsinn að því aö mynda
sameinaða sveit allra andstæðinga
Heng Samrin stjómarinnar, sem
nýtur aðstoðar innrásarliðsins frá
Vietnam. Hefur Sihanouk leitað
stuðnings meðal þeirra mörgu flótta-
manna, er flúið hafa Kambódiu á
undanförnum árum. f september
siðastliðnum kom prinsinn á fót
nýjum samtökum, þar sem bæði á að
vera rúm fyrir Rauðu Khmerana og
fyrri liðsmenn hans og gamla
embættismenn. Markmiðið er sem
fyrr að koma á fót i Kambódíu
einhvers konar lýðræðisríki sem hafi
hlutleysi að leiðarljósi.
í þessari baráttu treystir Sihanouk
á stuðning frá Kínverjum. Þeir voru
áður harðlega andvígir íhlutun
Bandaríkjamanna í málefni þessa
heimshluta og eru harðir and-
stæðingar þess að Víetnamar nái
varanlegri fótfestu í Kambódíu.
Er þurrkatíðinni lýkur hafa herir
Heng Samrins og Vietnama góðar
aðstæður til að ganga enn nær liði
Pol Pots, sem enn veitir verulegt
viðnám í skógum landsins. Telur
Sihanouk þá mikla þörf á aö efla
aðrar sveitir gegn Vietnömum.
Prinsinn hyggur einnig á frekari
kynningu á málstað slnum á al-
þjóðlegum vettvangi. Hann mun
brátt fara í mikla heimsreisu og mun
fyrsti áfangastaðurinn vera
Frakkland.
Taliö er að Sihanouk prins geti
reiknað með stuöningi flestra vest-
rænna ríkja og i Suðaustur-Asíu.
Hætt er þó við að hann verði að leita
einhverra sátta við Sovétrikin og
Vietnam eigi honum að auðnast að
snúa aftur heim til Kambódíu sem
þjóðhöfðingi eða áhrifamaður.
Kambódía á sér þúsunda ára sögu
sem sjálfstætt riki. Þar hefur einnig
verið ótal sinnum barizt fyrir frelsi og
undan áþján nágrannanna í Vietnam
og Thailandi. Auk innri ágreinings í
þessum heimshluta hafa íbúar þar
mátt búa við að utanaðkomandi
aðilar hafi ásælzt völdin þar. Kín-
verjar hafa verið þarna og auk þess
bæði Japanir, Frakkar og Banda-
ríkjamenn.
í raun var það ekki fyrr en árið
1955 að Kambódía varð frjálst
konungsriki undir Sihanouk.
11
ROTTUEmjR IDRYKKJ-
ARVATNLANDSMANNA
—Erþaðráð ráðanna gegn tannskemmdum?
Á ráðstefnu um heilbrigðismál í
mai sl. hélt meðal annarra ágætis-
manna formaður tannlækna erindi,
enda ástæða til, svo bágborin sem,
tannheilsa íslendinga er. Til undan-
tekninga mun heyra, að þéttbýlisbörn
séu með allar tennur heilar, er þau
hefja göngu sína í skóla. Það var og
er því sannarlega ástæða til að ræða.
þennan þátt heilbrigöismála og leita
ráða til raunhæfra umbóta.
Hver eru svo ráð formannsins?
Þau fyrst og fremst að flúorblanda
drykkjarvatn landsmanna. — Flúor-
blanda drykkjarvatn landsmanna.
Ég dreg ekki í efa, að hann bendi á
þessa leið af fullri einlægni. En skv.
því á flúorskortur að vera orsðk
tannskemmda, þvi að ætla verður að
höggið sé reitt að rótum meinsins. Og
sé flúorskortur rót tannskemmda, er
úrbótaleið formannsins örugg og ein-
föld, því að af flúor er slík ofgnægð,
að vandkvæðum veldur, þótt ótak-
mörkuðum rottufjölda sé ætlaður
ríkulegur skammtur: Ekki þó til að
firra þær tannátu, heldur til að firra
greyin lífinu, því að flúor er eitt
sterkasta eitur, sem þekkist. — Enda
voru skoðanir tannlækna í Banda-
rikjunum svo skiptar, að samband
þeirra klofnaði um flúorinn, er hann
var gerður að tannlyfi og blandað í
drykkjarvatn. — Og það er fjöldi
tannlækna og vísindamanna, sem
telur flúorinn hættulega leið gegn
tannátunni.
Það hefði því verið eðlilegt, að
form. tannlækna hefði getið þessa í
erindi sínu. Það gerði hann ekki. —
En þar sem blöndun flúors I neyslu-
vatn snertir hvert mannsbarn í land-
inu er það réttur hvers og eins að
beina til hans ósk um upplýsingar.
Og sem formanni tannlækna og
áróðursmanni fyrir flúorblöndun
drykkjarvatns ber honum skylda til
Kjallarinn
Marteinn Sktftfells
Bannað
sums staðar
1. Var flúorblöndun vatns hafin að
vandlega gerðum athugunum og
tilraunum um gildi þess gegn
tannskemmdum?
2. Hafði verið gerð athugun á gildi
þess, eða hugsanlegri skaðsemi
þess gegn öðrum sjúkdómum?
3. Hefur reynsla sannað, að það sé
gagnlegt — eða skaðlaust gagn-
vart öðrum sjúkdómum?
4. Er náttúrlegur flúor og natríum-
flúor, sem blandað er í drykkjar-
vatn, eitt og hið sama? Ef ekki,
hverer munurinn?
5. Hver á flúorstyrkleiki vatns að
vera, að dómi formannsins?
6. Er flúorþol allra hið sama, svo
að böm og fullorðnir eigi að
drekka sama skammt? Og sjúkl-
ingar?
„Fjöldi tannlækna og vísindamanna telur
flúorinn hættulega leið.”
að svara. Og honum ætti að vera það
ljúft.
1 tilefni af erindi hans beindi ég til
hans spurningum sem hann hefur enn
ekki svarað. — Ég leyfi mér því á ný
að beina til hans sömu spurningum.
— Svör við þeim veita almenningi
nokkra fræðslu um þetta mjög um-
deilda efni. Fræðslu, sem nauðsyn-
legt og sjálfsagt er að veita, þar sem
rekinn er sterkur áróður fyrir flúorn-
um, með það markmið fyrir augum
að flúorblanda neysluvatn lands-
manna.
7. Hve stór á skammturinn að
vera?
8. Á hvaða aldri á að byrja að gefa
börnum flúorvatn?
9. Er það skaðlaust tönnum og al-
mennri heilsu að drekka yfir-
skammt?
10. Er flúor heilsusamlegur þunguð-
um konum? Tryggir hann börn-
um þeirra heilbrigðar tennur?
11. Er það rétt, að einn af forgöngu-
mönnum flúors í Bandaríkjun-
um kaupi flúorsnautt vatn? Sé
þaf. rétt, þá hvers vegna?
12. Hvers vegna banna sumar þjóðir
flúorblöndun vatns?
13. Hve margar borgir í Bandaríkj-
unum hafa horfið frá flúor-
blöndun vatns, að fenginni
reynslu? Og hvers vegna?
14. Að hvaða leyti er flúor betri
gegn tannskemmdum en t.d.
beinamjöl, þaramjöl og fosfór?
15. Er flúor meðal nauðsynlegra
snefilefna og nauðsynlegur heil-
brigðum tönnum?
16. Eru tannskemmdir ekki næring-
arsjúkdómur, sem eðlilegast sé
að fyrirbyggja og lækna á nær-
ingarfræðilegan hátt?
17. Vinna þau efni, sem valda tann-
skemmdum, ekki tjón viðar en i
tönnum? Sé svo, bætir þá flúor
það?
18. Formaðurinn segir í erindi sínu,
að flúor dragi úr tannholdssjúk-
dómum. En á tannlæknamóti í
Ronneby 1968 var hið gagnstæða
viðurkennt. („Att fluorskjöln-
ingarna medför tandköttsskador
erkandes . . .") Hvorterrétt?
Tannskemmdir 6—12 ára barna
kostuðu borgina 1978 274 milljónir.
Fróðlegt væri að vita, hvað tann-
skemmdir innan 6 ára og yfir 12 ára
aldur hafa kostað. En um það
munu engar skýrslur.
Erindi formannsins á heilbrigðis-
ráðstefnunni var innlegg hans i mikil-
vægan þátt heilbrigðismála. En í það
skorti mikilvægar upplýsingar. — Ég
skora þvi á hann að svara ofan-
greindum spurningum, svo að al-
■menningur kunni nokkru betri skil á
þvi efni, sem hann leggur til, að
þjóðin neyti daglega, í mat og drykk.
Marteinn M. Skaftfells
Verða nýjar þingkosn-
ingar á næsta ári?
I Þegar skoðuð eru úrslit þingkosn-
inganna, sem fram fóru á dögunum,
kemur margt i ljós, sem er fhugunar-
vert. Eitt hið undarlegasta er að
Framsóknarflokkurinn, verðbólgu-
flokkur áratugarins, skyldi verða
sigurflokkur þeirra kosninga, sem
áttu að leiða til sigurs þann eöa þá,
sem bezt væri treyst til að berjast
gegn verðbólgunni. Annað er það, að
eini stjómarandstöðuflokkur sundur-
þykkrar verðbólgustjórnar skyldi
ekki verða yfirburða sigurvegari
kosninganna. Hið þriðja er það, að
nú lauk nær óslitinni sigurgöngu Al-
þýðubandalagsins, sem staðið hefur
um langt árabil og liðsmenn þess áttu
von á að héldi áfram. Úrslitin í
Reykjavík eru líka athyglisverð fyrir
þá sök, að hefði hér verið um borgar-
stjómarkosningar að ræða, hefðu
sjálfstæðisménn áframhaldandi
orðið í minnihluta (borgarstjórninni
Vanhugsaðar
kosningar
Því er ekki að leyna, að undirrit-
aður er þeirrar skoðunar, að stofnað
hafi verið til þingkosninganna aö
mjög vanhugsuðu ráði, enda var það
lítt rætt. Röksemdirnar vom þær
einar, að ekki væri unnt að mynda
nýja ríkisstjórn án undangenginna
kosninga (á það reyndi raunar aldrei)
og þjóðin yrði að marka nýja stefnu í
dýrtiðar- og veröbólgumálunum (það
gerði hún með því að fylkja sér um
verðbólguflokk áratugarins). Nú
reynir á það, hvort auðveldara verður
að mynda ríkisstjórn aö undangengn-
SigurðurE.
Guðmundsson
fara með þann mikla kosningasigur,
sem þeir hlutu 1978. Kosningarnar á
dögunum refsuðu þeim harðlega, og
að þeim loknum standa þeir og um-
bjóðendur þeirra miklu verr að vígi
^ en áður, þótt foringjarnir beri sig
' mannalega. Það heföi verið nær að
fara að ráðum Magnúsar H. Magnús-
sonar, athuga málin betur, fara síðan
úr ríkisstjórninni, áöur en rokið var
hugsunarlítið út í kosningar.
Misróttið
enn sem fyrr
Mönnum finnst sem misrétti kosn-
ingaréttarins hafi ekki verið mjög
áberandi í þessum kosningum, Fram-
sóknarflokkurinn hafi ekki fengið
„nema” 2 þingmönnum fleira en
hann átti rétt á samkvæmt fylgi sínu.
Engu að síður „blómstrar” misréttið
sem aldrei fyrr. Sem dæmi má nefna,
um kosningum heldur en hefði verið
án kosninga. Á því virðast ekki
miklar horfur. Hvorki vinstrimenn
eða launþegar geta litið svo á, að
kosningamar hafi styrkt stöðu þeirra
á Alþingi, þvert á móti hafa þær
veikt hana. Þessir aðilar eiga nú
erfiðara en áður með að koma
málum sínum fram og standa hallari
fæti en þeir gerðu fyrir kosningar.
Það má réttilega segja, að verkalýðs-
flokkarnir tveir hafi ekki kunnað að
að á sama tima og Alþýðuflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn eru með
u.þ.b. 4350 kjósendur að baki hverj-
um kjördæmakjörnum þingmanni
sínum í Reykjavík, er Framsóknar-
flokkurinn með 820—840 kjósendur
að baki 5 kjördæmakjörnum þing
mönnum sinum á Vestfjörðum (2
þingmenn, 1645 atkvæði) og á Norð-
vesturlandi (3 þingmenn, 2506 at-
kvæði). Með öðrum orðum: það þarf
5 sinnum fleiri kjósendur til að koma
einum manni á þing fyrir Reykjavík
heldur en á Vestfjörðum eða á Norð-
vesturlandi. Þetta misrétti er vita-
skuld gjörsamlega óþolandi en er í
fullu samræmi við allt það misrétti og
þá spillingu, sem „blómstrar” víðar,
einkanlega i efnahagsmálunum og á
ýmsum sviðum atvinnumálanna.
Hvað tekur við?
Þegar nú liggur ljóst fyrir, að kosn-
ingarnar náðu ekki tilgangi sínum, er
von að mönnum verði hugsaðtil þess,
hvað við muni taka. Það hlýtur að
vera ósk allra félagshyggjumanna, að
stofnað verði til ríkisstjórnar, sem
verði samstæð og beri nafn sitt með
sóma, likt og vinstri-meirihlutinn i
borgarstjórn Reykjavikur. Að því er
Alþýðuflokkinn varðar er svo mikið
víst, að hann hlýtur að hafa það fyrir
meginstefnu að eiga aðild að ríkis-
stjórn, sem meö sanni getur kallazt
félagshyggjustjórn — frávik þar frá
verða að teljast til undantekninga.
Þessi stefna ein getur talizt vera í
fullu samræmi við eðli hans og til-
gang. Verði hins vegar ekki unnt að
mynda nú sterka og samhenta félags-
hyggjustjórn, sem verkalýðsflokk-
arnir tveir snúa bökum saman um,
þrátt fyrir eða máske vegna þeirrar
ráðningar, sem þeir hafa hlotið, er
allt á huldu um hvað við muni taka.
En ekki er ólíklegt, að enn þurfi
nokkrar kollsteypur til viðbótar áður
en einhverjir ábyrgir aðilar taka
höndum saman um að koma tvennu á
laggirnar: endurreisn efnahagslífsins
og réttlátri kosningaskipan — að
loknum nýjum þingkosningum á
næsta ári.
Sigurður E. Guðmundsson
framkvæmdastjóri
yv