Dagblaðið - 12.01.1981, Blaðsíða 4

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 12. JANÚAR 1981.
Bilafloli, sem bíður nvrra eigenda. Myndina tók Gunnar Örn við Revkjavikurhöfn.
BLÓMAHORNIÐ
NephrolepiB Exeltata sverðburkni
Sverðburkninn vex á flestum hita-
beltissvæðum jarðarinnar. Sem
pottablóm er hann auðveldur í rækt-
un. Það eru til mörg afbrigði, sum
allt frá því að hafa slétt, gróftennt
blöð til fintenntra blaða. Til eru
dvergafbrigði sem verða ekki hærri
en 20 sm en önnur geta myndað allt
að metralöng blöð.
Margir kannast við að hafa keypt í
blómabúð fallegan burkna sem síðan
veslast upp þegar heim kemur. Þetta
orvakast af áfalli því sem burkninn
verður fyrir þegar hann kemur úr
þægilega röku lofti gróðurhússins i
þurrt stofuloftið. Hægt er að auð-
velda burknanum loftslags-
breytinguna með því að úða yfir hann
tvisvar á dag með úðunarbrúsa.
Sverðburknar kunna bezt við óbeina
birtu. Forðizt að hafa hann á sólrik-
um stað, heldur í norðurglugga eða
innarlega í íbúðinni þar sem birtu
nýtur.
Vökvið þannnig að rakastig
moldarinnar sé sem jafnast og úðið
oft yfir blómið. Skipta þarf um
mold, einkum á ungplöntum, á
hverju vori. Notið grófkornaða,
næringarríka mold. Þegar plantan
hefur rótfest sig á ný er henni gefin
næringarupplausn reglulega fram á
haust. Skipt er um potta eldri jurta í
stórum pottum með nokkurra ára
millibili. Fjölga má blóminu með
skiptingu um leið og skipt er um pott.
Hjá sverðburknanum myndast rengl-
ur (angar) sem klippa má af og stinga
> mold. -JSB/VG.
Ekki birlukrefjandi »j» þess
vegna lilvaliA inniblóm. Þolir
ekki slerkt sólarljós.
Vökvifl þannig aA rakasligið
haldisl sem jafnast — úðið
yfir blöðin.
Vökvið reglulega með nær-
ingarupplausn.
Þolir ekki of mikinn hita en
kann vel við rakl loft.
Faríð er í kring-
um ársábyrgðina
eða eru bflasalar undanþegnir henni?
Á hafnarbakkanum í Reykjavík'
standa hundruð ef ekki þúsundir bíla
sem biða nýrra eigenda. Þetta eru
nýir bílar frá hinum ýmsu heimshorn-
um hingað komnir til þess aö veita
mönnum þægindi og gleði um
ókomin ár. En bíll er dýr vara sem
menn hugsa sig tvisvar ef ekki þrisvar
um áður en þeir kaupa. Það er ekkert
grín að kaupa tugþúsunda króna bíl
sem siðan reynist illaeða ekki eins vel
og vonir stóðu til.
S gömlu kaupalögununt er kveðið
á um að ábyrgð skuli vera á allri vöru
sem seld er. Þau lög eru frá 1922 og
hefur margt breytzt síðan. Nú er til
dæmis umdeilanlegt atriði hvort
ábyrgð skuli vera á nælonsokkum,
matvöru eöa öðru slíku. En þegar um
er að ræða stóra hluti eins og bila og
rafmagnsvörur virðist hins vegar ó-
umdeilanlegt að ábyrgð skuli tekin á
vörunni í einhvern tíma. Kaupalögin
gera ráð fyrir að sú ábyrgð sé eitt ár.
I nýjum lögum um verðlag, sam-
keppnishömlur og óréttmæta við-
skiptahætti er enn hert á með ábyrgð-
ina. í 29. grein laganna, sem eru frá
árinu 1978, segir: „Yfirlýsingu um ó-
byrgð mó þvi aðeins gefa að ábyrgð-
aryfirlýsingin veiti viðtakanda betri
rétt en hann hefur samkvæmt gild-
andi lögum." Þetta þýðir með
öðrum orðum að þegar fólk kaupir
einhverja vöru er á henni ábyrgð í að
minnsta kosti ár.
Bílar undanþegnir?
Bílar eru hins vegar af einhverjum
dularfullum ástæðum að því er virð-
ist undanþegnir þessu. Viðræður áttu
sér stað í viðskiptaráðuneytinu árið
1975 um ábyrgðartíma og samþykktu
þá ýmsir aðilar verzlunarinnar að
skora á sína menn að koma á ársá-
byrgð á varanlegri vöru. Sérstaklega
er tekið fram að þessi áskorun nái
ekki til bifreiða. En hvaða reglur
aðrar gilda um þær er ekki sagt.
Lengi var það svo að samkvæmt
munnlegu samkomulagi við ráða-
menn leyfðist bílainnflytjendum og
seljendum að bjóða aðeins hálf árs á-
byrgð á nýjum bílum. Hefur þessi
undanþága sjálfsagt verið miðuð við
æsku bílanna og það hversu menn
voru óvissir um þessi undratæki. Nú
eru tímar breyttir og bílar orðnir
fastir i sessi i þjóðfélaginu. Samt
eimir enn eftir af því að menn treysta
þeim verr en mörgum öðrum vörum.
Bílaumboðin bjóða reyndar mörg árs
ábyrgð á bílum sinum en önnur fara í
kringum það ákvæði með því að
bjóða ársábyrgð eða ábyrgð á bilnum
ákveðinn kílómetrafjölda. Eitt um-
boðið býður aðeins hálfsárs ábyrgð á
tveimur bílategundum.
Tvfskinnungur?
örn Guðmundsson hjá Bílgreina-
sambandinu sagði þó að sér væri
ómögulegt annað en aö skilja lögin
þannig að full skylda væri á ársá-
byrgð og væri líklega hægt að
hnekkja þessum samningum um-
boöanna með málaferlum. En þar til
farið yrði í þau yrði líklega ekkert að
gert.
Sigríður Haraldsdóttir á skrif-
stofu verðlagsstjóra, sem eftirlit á að
hafa með lögunum frá 1978, sagði
aftur á móti að stofnunin hefði ekki
viljað fara út í aðgerðir vegna óvissu
um gildi laganna. Eins og áður kom
fram kveða kaupalögin á um ábyrgð
á öllu en Sigríður sagði það auðvitað
sjálfsagt að sú ábyrgð gæti ekki gilt
um allt. En hversu vítt hún ætti að
ná vissu menn eiginlega ekki. Því á að
fara fram könnun á Norðurlöndun-
um um það hversu víðtæk ábyrgðar-
lög eru þar og hvað lengi ábyrgð er á
ýmsum hlutum. Sigríður sagðist hafa
skrifað skýrslu um þetta mál og lagt
fyrir stna yfirmenn en sú skýrsla
hefði ekki enn verið tekin fyrir í verð-'
Iagsráði. Áður en hún verður tekin
fyrir er ætlunin að athuga málið eitt-
hvað betur.
Dagblaðið hafði samband við
nokkra af bílasölunum í Reykjavík
og spurðist fyrir um ábyrgðartíma á
bílum frá þeim. Upplýsingarnar sem
gefnar voru eru ekki alveg í samræmi
við þær upplýsingar sem Bílgreina-
sambandið hefur frá sömu um-
boðum. En hvorar upplýsingarnar
eru réttar skal ekki lagður á dómur
hér. Samkvæmt áætlun Félags
íslenzkra bifreiðaeigenda er meðal-
akstur bíla í Reykjavík um 16 þúsund
kílómetrar á ári og algengt hámark er
17—18 þúsund. Bílum úti á landi er
ekið heldur minna og er meðalakstur
þar í kringum 11 þúsund kílómetrar á.
ári.
Undir meðalakstri
Toyotaumboðið, Vökull (Simca),
Ræsir, Ingvar Helgason, Hekla,
Glóbus, Töggur og Veltir bjóða ársá-
byrgð á bílum sínum. Ár eða 20
þúsund kilómetra akstur, hvort
heldur fyrr næst, bjóða Sambandiö
og Brimborg (Daihatsu). Ár eða 15
þúsund bjóða Bifreiðar og land-
búnaðarvélar (Lada) og Bílaborg
(Mazda). Ár eða 12 þúsund km bjóða
Jöfur (Skoda) og Vökull (amerískir
bílar). Ár eða 10 þúsund kílómetra
akstur bjóða Sveinn Egilsson og Egill.
Vilhjálmsson. Að síðustu bjóða svo
Bifreiðar og landbúnaðarvélar hálfs
árs ábyrgð eða 10 þúsund kílómetra
akstur á Moskvitch og öðrum
rússneskum bílum. öll umboðin
bjóða upp á fría uppherzlu og
skoðun á ábyrgðartímanum.
Á þessari upptalningu sést að
heldur betur er farið í kringum lögin.
En eftir þeim upplýsingum sem DB
fékk frá umboðunum bjóða þau þær
ábyrgðir, sem fyrirtækin erlendis
bjóða þeim upp á. Það er því í raun
erlent fyrirtæki sem ræður því hvort
þú færð greitt út fyrir galla á bílnum
þínum þegar hann bilar á 11
þúsundasta kílómetra.
Hjá sumum fyrirtækjanna er þó
tekið fram að ef bíllinn bilaði rétt
eftir að ábyrgð væri runnin út væri
reynt að sýna liðlegheit. En það gera
þá innflytjendur og söluaðilar úr
eigin vasa því erfitt getur reynzt að
sannfæra erlendu aðilana um mál-
stað einhverra íslendinga lengst
norður á pól. Sjónarmið bilasalanna
er því ósköp skiljanlegt. En hitt er
aftur annað mál að mörgum finnst að
íslenzk lög eigi að gilda á íslandi,
ekki eitthvað sem einhverjir menn úti
í heimi ákveða.
-DS.
Matur fyrir 2,3
milljónir á árinu
A.K. skrifar:
Þá er hér lokaseðill ársins. Ég er nú
bara nokkuö ánægð með hann miðað
við að þetta á að vera dýrasti mán-
uður ársins (innskot: meðaltal 40.383
g. krónur á mann i mat og hreinlætis-
vörur). Það var ekkert keypt í matinn
fyrir aöfangadagskvöid, þá var
okkur boðið í mat. En að öðru leyti
var allur jólamaturinn og áramóta-
maturinn keyptur. í liðnum annað er
m.a. afborgun af bíl, 150 þús. g.kr.,
gleraugu, 52 þús. g.kr., og jólagjafir
ca 270 þús. g.kr. Fyrr í haúst var búið
að kaupa húsgagn og hjól sem fóru i
jólapakka fyrir 290 þús. g.kr. Jóla-
gjafir fyrir 11 manns eru þannig á 560
þús. g.kr. Ég var að reikna saman
heildarkostnað í mat árið 1980 og
’þaö eru hvorki meira né minna en
tæpar 2,3 milljónir gamalla króna.
DB á ne ytendamarkaði
Dóra
Stefánsdóttin