Dagblaðið - 12.01.1981, Page 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR I2.JANÚAR 1981.
launaumslagi. Þeir eru nefnilega ná-
kvæmlega eins og undirritaöur. Þeir
kunna ekki að skammast sin.
Andvarp úr olíumöl
Eftir lagvinn störf að olíumölun
landsins ávarpar Ólafur Garðar
Einarsson þjððina um áramót vegna
efnahagsaðgerða ríkisstj órnarinnar.
Á forsíðu Dagblaðsins annan dag
janúar sýnir þingmaðurinn okkur les-
endum hvernig galdurinn á bakvið
atvinnurekstur lítur út. Að öðru leyti
þykja honum ráðagerðir
stjórnarinnar jafnómerkilegar og
eigin launahækkun. Þar segir Ólafur
Garðar: — En alvarlegast I þessu er
að það á að halda uppi atvinnuvegun-
um með styrkjum og lánum. Þeir eiga
ekld lengur að standa undir sér. —
Svo mörg voru þau orð. Gott hjá
Ólafi Garðari. Svo lærir lengi sem
lifir.
Orð þingmannsins hefðu vel getað
runnið beint undan hjartarótum hjá
þorra landsmanna. Svo nákomin eru
þau vilja fjöldans. En þegar öllu er á
botninn hvolft þá fylgir böggull
skammrifi: Ólafur Garðar er því
miður einn af örfáum íslendingum,
sem ekki getur tekið viljandi svona tii
orða nema þá í gríni. En það er grátt
gaman og dýrt spaug! Hjá skattborg-
urum iandsins liggur ógreiddur
reikningur upp á milijarða króna
fyrir oliumöi. Hann er landsmönnum
ekkert gamanmál heldur blóð, sviti
og tár. Þess vegna ætti þögnin að
vera Ólafi Garðari gulls í gildi á mál-
þingi um atvinnurekstur.
Þrjúhundruð milljón
jólakort
En þversagnir í mannheimum eru
oft magnaðar um áramót. í sama
tölublaði Dagblaðsins eru á sömu
blaðsíðu þrjú hundruð milljón jóla-
kveðjur frá Ólafi Garðari alþingis-
mánni. í annarri frétt segir að fjár-
veitinganefnd Alþingis hafi samþykt
að gefa eftir söluskatt hjá Olíumöl
háeff og breyta í hlutafé fyrir þrjú
hundruð milljónir króna yfir há-
tiðarnar. Með þessu handsali telur
ríkissjóður sig eiga svokallaðan
vonarpening í húsi yfir veturinn. Já.
Veistu, að vonin er til. Annars staðar
er hún ein eftir!
Það er stór hópur okkar
landsmanna sem kynnst hefur gróf-
um trjáviði í fógetabekkjum skipta-
réttar. Þar sitja menn andspænis
örlögum sínum og vita að vonin ein
er eftir. Aö minnsta kosti gagnar ekki
að flýja á náðir Skuggabalda í hliðar-
sölum Alþingis þar sem vonarféð
bíður. lslensku einkaframtaki hefur
hingað til reynst dýrkeypt að standa
ekki skil á söluskatti á gjalddaga.
Mánaðarlega horfa hundruð
einstaklinga á innsiglaöan atvinnu-
rekstur vegna skuldar á söluskatti.
Misserislega horfa tugir einstaklinga
fram á nauðungarsölu eigna vegna
skuldar á söluskatti. Árlega horfa
litil börn á eftir foreldrum sínum á
sjúkrabeð og jafnvel í gröftna vegna
skuldar á söluskatti. Svo lærir lengi
sem liftr. Er vonin alltaf til?
Hóstað f harðviðnum
í fallegu húsi Vinnuveitenda-
sambands íslands við Garðastræti er
líklega samankominn meiri harðvið-
ur innan stokks en á öðrum stað á
íslandi utan þó hugsanlega í nokkr-
um bankahúsum. Þaðan berst
okkur boðskapur Vinnuveitenda-
sambandsins á nýju ári vegna
aðgerða ríkisstjórnarinnar. Á
baksíðu Dagblaðsins margnefnda
segir Þorsteinn Pálsson fram-
kvæmdastjóri: — Hættulegt er að
greiða halla atvinnuveganna með
opinberjum styrkjum. Með sliku
uppbótakerfi væri farið áratugi aftur
í timann. — Hér er aftur komin
umsögn sem flestir landsmenn geta
hiklaust skrifað undir. Gott hjá Þor-
steini! En þá vaknar spurningin:
Hverjir ráða ferðinni í Vinnuveit-
endasambandi íslands þessa dagana?
Svona samtök eru nú einu sinni
þannig í laginu að skoðanir þeirra
mótast af þeim öflum atvinnulifsins,
sem hafa þar yfírhöndina hverju
sinni. í hendurnar á þeim öflum hafa
fallegar áramótasýnir lítið að gera.
Eru það forgöngumenn einka-
framtaks eða þiggjendur af
opinberum styrkjum sem eiga
leikinn? Sú er spurningin!
Ekki þarf að blaða lengi i stjórn-
arplöggum Vinnuveitendasam-
bandsins til að þekkja aftur gamla
kunningja úr ómegð atvinnulífsins.
Mættir eru bæði forkólfar i heiium
atvinnugreinum sem hvíla löngum i
skjóli skattkrónunnar og allt ofaní
flugmarskálka sem frekar þiggja fé
hjá tveim þjóðlöndum heldur en
einu. öðru hvoru skjóta svo upp
koliinum nokkrir grátstroknir
heiðursmenn sem hafa með
kveinstöfum sínum valdið heilum at-
vinnuvegum meiri búsifjum en
meðalstórt gengisfall. Þannig má á-
fram telja unz kvöidsólin gengur til
harðviðar i Garðastræti.
En fyrir utan þessa stóru safnþró
undir almannafé verða einnig öll
helztu umdæmi einokunar og hafta-
búskapar á vegi lesandans: Allt frá
verkstjórn undir herlögum á
Miðnesheiði og inn í blómann hjá
flutninganeti. þjóðarinnar á milli
landa. Fyrir þessu merkilega slagtogi
fer svo umboðsmaður hjá dönskum
verktaka og lestina rekur framlínan i
álverksmiðju sem ekki er ennþá vitað
hvort á rætur að rekja suður í
Hafnarfjarðahraun eða út í hafs-
auga. En miklu fleiri dánumenn eru
vitaskuid til húsa í stjórnarsetri
Vinnuveitendasambands íslands.
Margir þeirra vilja af einiægni heldur
lifa eftir lögmáli einkaframtaks i
samkeppni. En þrátt fyrir það vekur
lesturinn upp fleiri spurningar en
hann svarar.
Heiftin lagði
heilindin
Geir Hallgrímsson formaður
Sjálfstæðisflokksins háði sögufrægt
sjónvarpseinvígi við Baldur Óskars-
son borgarskæruliða um haustið
1977. Þar fór flokksformaður með
góðan sigur af hólmi og sagði meðal
annars að Baldur bolsevikki yrði að
ætla mönnum heilindi. Þetta þótti
drengilega mælt hjá formanni en nú
er öltjin önnur. í stjórnarandstöðu
Geirs Hallgrímssonar og félaga hefur
heiftin leyst heilindin af hólmi. Hún
blasir hvarvetna við í gegnum mál-
flutninginn og fyrir bragðið er öll
stjórnarandstaðan tekin með
hæfilegum fyrirvara. Þá bætir ekki
úr skák þegar helztu vandamenn
flokksformanns eru leiddir fram til
vitnisburðar um nýárslögin í öfugri
timaröð og utanveltu við samhengiö.
Það er eins og styrjöldin sé nýfarin
framhjá eða rétt ókomin þegar þeir
birtastgráir fyrir járnum.
Þannig er með ólikindum að
senda félaga Ólaf Garðar til
kappræðna um styrki og lán í at-
vinnurekstri nema þá sem vamm til
varnaðar. Það er álika seinheppinn
kostur að ræsa framkvæmdastjóra
Vinnuveitendasambandsins út um
áramót til vitnaleiösiu um opinbera
styrki árið 1981. Þar að auki er það
fuilkomið álitamál hvort dagatal
sambandsins sýnir núgildandi ártal
eða herrans árið 1602. Nokkrir ára-
tugir aftur i tímann geta þvi ailt eins
leitt mann til ársins 1582 eins og til
ársins 1961 eftir stundaglasi ágætra
kunningja i Garðastræti. Það kippir
sér því enginn lengur upp við það
þótt heyrist hósti úr harðviði eða
andvarp í olíumöl. ÖIl verða þessi
búkhljóð ríkisstjórninni að vopni á
einn eða annan hátt.
Ríkisstjórn dr. Gunnars
Thóroddsen hefur fest sig í sessi við
afgreiðslu nýárslaganna, hvort sem
mönnum líkar það betur eða verr.
Að vísu eru þau enginn óskalaga-
þáttur fyrir íslenzka borgara en
marka þó upphaf að viðnámi gegn
verðbólgu. Og betur má ef duga skal.
Héðan í frá verða fjarvistir ekki
teknar gildar.
Geir kasti mœðinni
Ef Geir Hallgrimsson vill sýna
klókindi i verki fyrir hönd Sjálf-
stæðisflokksins þá mætti hann nú vel
kasta mæðinni í barsmíðum sínum á
doktor Gunnari og taka upp önnur
visindi í hernaði. Það lemur heldur
enginn kylfulaus til lengdar. Og kylfa
Sjálfstæðisflokksins er því miður
upptekin við að ráði kasti hans.
Ríkisstjórnin verður hvort sem er
dæmd mun harðar en aðrar stjórnir.
Því ræður spennandi andrúmsloft við
myndun hennar og vonin sem fólkið
batt við nýtt munstur utan flokks-
ræðis. Þá vegur þungt á metaskálum
að margir sagnfræðingar landsins eru
andvígir doktor Gunnari fyrirfram.
Þeir vilja því miður oftar ráða gangi
sögunnar en rita hann.
Ef undirritaður sæti við bolla-
leggingar og kosningaspá hjá and-
stöðuflokkum Sjálfstæðismanna þá
mundi hann óttast mest einn kostinn:
Sjálfstæðisflokkurinn á þann leik aö
stilla upp tveim listum við kosningar
um allt landið. Framboð af því tagi
myndi kalla á ný andiit í baráttusætin
og þeim fylgja nýjar vonir á meðal
kjósenda. Væntanlega mundi nást
gott samband við lausafylgið svo-
kallaða og þarna er jafnvel kominn
lykill að hreinum þingmeirihluta
Sjálfstæðisflokksins. Geir Hallgríms-
son ætti að nýta sér vel þessa Grýlu á
andstæðinga flokksins og láta
hræðslu þeirra hnýta Sjálfstæðis-
flokkinn betur saman utan frá. Og
vænt þætti liklega öllu sjálfstæðis-
fólki um ef formaður léti nú í eitt
skipti fyrir öll af þeim leiða ósið að
berja flokkssystkin sín bæði kvölds
og morgna.
Þriðja afiið vaknar
Þegar hér er komið sögu í
Þrettándakvöldsraunum vill undir-
ritaður slá botninn í svarta gall-
tunnuna með hluta af forystugrein
blaðsins Breiðhyltingur. Hann er
málgagn Sjálfstæðisfélaganna í
Breiðholtshverfum og í jólahefti segir
svo:
— Sjálfstæðisstcfnan líður ekki
undir lok þótt bresti i skipulagi
flokksins annað kastið. Eitt er að
bresti en annað að fjörlesti. Kjörfylgi
Sjálfstæðisflokksins er sýnd veiði en
ekki gefin þótt flokkurinn skiptist í
fylkingar. Tangarsókn þarf ekki að
vera lakari vörn en leiftursókn. Lifs-
skoðun okkar er óháð skipulagi
Sjálfstæðisflokksins þegar i
harðbakkann slær. Hún lifir áfram á
meðan öndin blaktir í vitum
heimsins.
Þessi orð vill undirritaður gera að
sínum með leyfi höfundar og bæta
við: Sjálfstæðisflokkurinn mun ekki
gliðna meira í sundur en þegar er
orðið. Átökin i flokknum eru aðeins
nauðsynlegur undanfari þeirra
kynslóðaskipta sem framundan eru.
Þau eru forboði nýrrar forystu. Þau
boðaþriðjaaflið.
Ásgeir Hannes Eiriksson,
verzlunarmaður.
á olíu til hersins, sem kunnugt er.
Vilhjálmur segir að ársnotkunin sé að
öllum tegundum olíu meðtöldum
80—90 þús. tonn og megi því reikna
með að að jafnaði séu fyrir hendi um
eða yftr 6 mán. birgðir af olium á
vellinum.
Mér sýnist, með tilliti til
minnkaðrar oliuþarfar á vellinum
vegna tilkomu hitaveitunnar, að ef
hægt er að hafa 8 nýja tanka þar án
mengunarhættu sé útlit fyrir að þeir
geti alveg eins verið þar 10, eða
samtals 40 þús. rúmmetrar að
geymslurými.
Á þennan veg er hægt að koma í
veg fyrr þá hættu, sem af gömlu
tönkunum stafar; tönkum, sem
hróflað var upp í hasti án nokkurra
krafna um mengunarvarnir. Kröfum
um fyllstu aðgerðir til varnar
mengunar af vö'.dum hersins verður
að fylgja fast eftir á meðan hann
dvelur hér, þótt kalla megi það
öfugmæli þar sem um svokallað
„varnarlið” er að ræða.
Pólitískt
mál—stórhöfn
Hitt atriðið, löndunaraðstaðan,
er varhugaverðara að mínum dómi.
Þar er um stórpólitískt mál að ræða.
Þar er tekist á um það annars vegar
að halda í við útþensluöflin á svið
hernaðar á norðanverðu Atlantshafi,
og þá einnig hér á íslandi, og hins
vegar að veita hernaðaröflunum fullt
frelsi til að vígbúast hér eins og þeim
best hentar án tillits til þess í hvaða
tvísýnu íslenskum hagsmunum er
stefnt í leiðinni og þá sérstaklega
íbúum í næsta nágrenni við her-
stöðina.
Ef gengið er út frá því að út-
þenslustefna á sviði hernaðar hafi
ekki forgang hér, allt inn á gafl hjá
ráðamönnum þjóð^rinnar, leyfi ég
mér að vefengja nauðsyn þess að
byggð verði stórhöfn I Helguvik.
Olíuafgreiðsluhöfn vegna okkar eigin
þarfa er nægjanleg til næstu fram-
tíðar við Vatnsnesið eins og verið
hefur. Tankar eru þar til móttöku og
geymslu á olíuvörum til útgerðar og
annarra nota. BP-tankar eru
staðsettir í Y-Njarðvík í sama skyni.
Möguleikar á stækkun hafna hér á
Suðurnesjum til að sinna eðlilegum
þörfum okkar íbúanna sjálfra eru
fyrir hendi, með bættri aðstöðu og
uppbyggingu í þeim höfnum, sem
til eru í dag, og ekki síður með
skipulögðu samstarfi á milli þeirra
allra. Stórhöfn í Helguvík er þvi
næsta óþörf okkar vegna þótt vissu-
lega séu þar skilyrði til hafnargerðar.
Aðdragandi
í marsmánuði 1977 sendi þáver-
andi formaður hafnarnefndar, Odd-
bergur Eiríksson, þáverandi bæjar-
stjóra Keflavíkur, Jóhanni Einvarðs-
syni, bréf varðandi svonefnt
oliumál. Þar segir orðrétt: „Varnar-
málanefnd hefur fengið gömul gögn
um hafnargerð á svæði Lands-
hafnarinnar sem hugmyndir voru
uppi um að byggð væri af Banda-
ríkjamönnum.”
í þessu bréfi segir að vitamála-
stjóri hafi verið spurður hvort hann
vildi formlega mæla með höfn í
Helguvík sem lausn á málinu. í
niðurlagi bréfsins er skýrt frá svari
vitamálastjóra en það er á þá lund,
að hann kveðst ekki tilbúinn til að
gefa bindandi álit þar sem fleiri staðir
gætu komið til greina við itarlega
athugun. „Nefndi hann sem dæmi
aðstöðu sem gerð væri við garð frá I-
Njarðvik, hefði sú lausn auk þess
þann kost að hún mundi bæta að-
stöðu við önnur hafnarmannvirki i
Njarðvík.” Lokaorð bréfsins eru
þessi: ,,Þann 8.3. var fundur í hafn-
arstjórn landshafnarinnar í Keflavík-
Njarðvík og var þetta mál rætt þar
og leist stjórnarmönnum mjög vel á
þessa lausn.”
Hvert fór áhuginn?
Hvað varð um áhuga manna fyrir
þessari lausn?
Svarið felst í tillögu til þings-
ályktunar: Um olíuhöfn og
birgðastöð í Helguvik. Flm. Ólafur
Björnsson, Karl Steinar Guðnason o.
fi. Tillagan felur í sér að hraðað verði
framkvæmdum í Helguvík á
grundvelli samkomulags sem undir-
ritað var af nefnd skipaðri af
utanríkisráðherra og fulltrúum
Kjallarinn
KarlG. Sigurtoergsson
varnarliðsins I umboði NATO 23.
mal sl. Mig grunar að þegar
umboðsmenn NATO koma fingrum
í útfærslu hugmyndarinnar hafi varla
verið um annað rætt en olíu- og
birgðastöð af stærðargráðu sem
Helguvík hefði upp á að bjóða. Þess
vegna er staðarvalið stórhættulegt,
þar sem fyrir hendi eru möguleikar til
úþenslu og stækkunar hafnarinnar
síðar meir eftir hernaðarþörfum.
Staðurinn er einnig óæskilegur
vegnaskipulagðsbyggingarsvæðisfyr-
irKeflavíkurbæ, byggingasvæðis, er
Keflavíkurbær keypti af ríkinu fyrir
stuttu. Kaupin- voru samþykkt í
bæjarstjórn 7. maí 1971. Þá þótti
Karli St. Guðnasyni ástæða til að
bóka sérstakan fögnuð sinn yfir því
að Keflavík fengi land til íbúða-
bygginga.
Vissulega var ástæða til að fagna
því þarna opnuðust möguleikar til
eðlilegrar þróunar byggðar í Keflavík
fram í timann, eða einfc og gert er ráð
fyrir í aðalskipulagi, eftir árið 1987.
Lengri er biðin ekki.
Þar sem í Helguvík er um
framkvæmd' að ræða upp á ca 50
miljarða króna (gamalla) má það
furðulegt kallast að sömu menn
böðlist í því að fá hana samþykkta,
sem prédika hins vegar takmörkun
opinberra framkvæmda við ákveðið
hlutfall þjóðartekna, annars fari allt
um hrygg í þjóðfélaginu.
Atvinnusjónarmið
Með tilliti til atvinnusjónarmiða
er framkvæmdin sjálf mjög varhuga-
verð og staðurinn þvi óæskilegur.
Þarna yrði aðeins um timabundna at-
vinnu að ræða, á meðan fram-
kvændin stæði yfir. Framkvæmdin
mun því ekki leysa atvinnuvanda
Suðurnesjasvæðisins, fremur hið
gagnstæða. Tilvist hersins hefur ætið
haft lamandi áhrif á alla at-
vinnuhætti á Suðurnesjum. Aukin
umsvif hersins og útþensla er því
óæskileg.
Fámenn byggðarlög, þar sem
eingöngu er til staðar atvinnuvegur
sem stendur höllum fæti og fyrirtæki
sem berjast í bökkum, rísa ekki undir
því að svona miklu fjármagni sé
hleypt inn á svæðið á skömmum
tíma; fjármagni sem enga möguleika
gefur til skapandi verömæta og at-
vinnutækifæra til frambúðar. Ef
hafðar eru í huga kröfur útgerðar- og
fiskvinnslumanna á Suðurnesjum,
fyrr og nú, verður að telja þessa
Helguvíkur-framkvæmd beinlínis
rothöggið á alla möguleika þeirra til
sjálfsbjargar. í kjölfarið kæmi svo
félagslegt öngþveiti sem ráðamenn á
svæðinu stæðu frammi fyrir. Þá yrði
stutt í kröfugerð um atvinnulegar úr-
bætur með t.d. „álveri” eða ein-
hverskonar stóriðju, eða nýjar og
ennþá meiri framkvæmdir á vegum
NATO og hersins.
í ljósi þess sem ég hef reynt að
lýsa hér þar sem aðeins er tæpt á því
helsta finnst mér tími til kominn,
að menn haldi vöku sinni og ihugi
aðrar leiðir til löndunar olíu fyrir
NATOen Helguvíkur-leiðina.
Till. um
löndunaraðstöðu
af hæfilegri stærð
Ef við hugsum aðeins um að gera
aðstöðu til löndunar olíu úr skipum
af hæfilegri stærö, miðað við ó-
breytta stöðu NATO hér á landi, vil
ég að menn geri hvort tveggja; skoði
hugmynd vitamálastjóra um aðstöðu
i Njarðvík og aðstöðu innan við
Stapakot í svonefndri „Kópu”. Þar
má hugsanlega útfæra aðstöðu til
oliulöndunar úr minni skipum,
hvort sem er við bryggjustúf eða
múrningu. Leiðslur þaðan lægju svo í
sveig upp fyrir byggð i I-Njarðvík og
Reykjanesbraut og inn á vallar-
svæðið meðfram hita-
veituleiðslunum, eða jafnvel gegnum
„Pattersonvöll”.
Ef hugmynd vitamálastjóra yrði
útfærð, sem ég tel vel þess verða,
gæti leiðslan legið upp meðfram
klóak-leiðslunum frá flugvellinum
sem koma niður í fjöru af Fitjunum.
Þarna í Njarðvíkinni er hugsanlega
möguleiki til að skilja oliulöndunina
frá fiskiskipahöfninni með grjót-
garði, sem fyrirhugaður er frá
Fitjunum út eftir miðri víkinni, og þá
sjálfsagt klóakið líka. Með þessu
móti sýnist mér að auðveldara muni
vera að einangra óhöpp, sem kynnu
að verða við löndun, með því að
girða höfnina af með flotgirðingu. Sá
möguleiki er varla fyrir hendi í
Helguvík vegna mikils straums.
Hvorugur þessara staða kæmi til
með að gegna útþensluhlutverki fyrir
NATO, eins og Helguvík, sökum
aðstæðna, svo sem dýpis. Veðurfars-
lega eru þeir varla óhentugri.
Kostnaður yrði eflaust minni og þess
vegna er ekki eins miki| hætta á að
byggðasamfélögin riðlist meir fyrir
tilvist hersins hér í nágrenninu, en
þegar er orðið.
Lokaorð
Andstæðingar okkar Alblmanna
hafa reynt að snúa út úr málflutningi
okkar með því að telja fólki trú um
að við vildum ekki standa að eðlileg-
um úrbótum á þeirri mengunarhættu
sem til staðar er af völdum hersins.
Slíkt er reginfjarstæða. Algjörlega út
í hött. Það er eingöngu raus
pólitískra þrasara. En okkur
Alþblmönnum er ekki sama hvernig
að þessum málum er unnið. Við
mótmælum að farið sé úr öskunni í
eldinn.
Karl G. Sigurbergsson,
bæjarfulltrúi, Keflavík.