Dagblaðið - 07.04.1981, Blaðsíða 8

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 1981.
I
I
Erlsnt
Erlent
Erlent
Erlent
14% ailra hjónabanda í Sovétríkjunum eru bíönduð:
Skilnaðartíðnin lægri hjá fólki
GUNNLAUGUR
A. JÓNSSON
mönnum frá Póllandi
Ferðamannabærinn Ystad. Eins og viðar i Sviþjóð hafa yfirvöld þar búið sig
undir að taka á móti pólskum flóttamönnum.
síðastliðnum til að ræða flótta-
mannamáliö en þá höfðu á
skömmum tíma borizt margar
harðorðar yfirlýsingar frá Moskvu til
Póllands.
Leynileg áætlun um móttöku
flóttamanna hafði þá verið samin og
var hún nú yfirfarin af heilbrigðis-
yfirvöldum, héraðsstjórninni, félags-
málaráði, lögreglu, hernum,
tollgæzlunni, Rauða krossinum og
ýmsum öðrum samtökum.
,,Við kærum okkur ekki um að
verða teknir í rúminu ef það versta
mundi gerast,” sagði Mats Sjögren
lögregluforingi í Malmö.
„Tvær áætlanir voru samdar fyrir
nokkrum árum og það er siðari
áætlunin sem málið snýst núna um
Hún er við það miðuð að verða notuó
á friðarlímum við aðstæður eins og
eru núna.
Reiknað er með að flótta-
mannastraumurinn bærist þá fyrst til
Skáns. Langur listi yfir mögulega
aðsetursstaði þeirra hefur þegar
verið saminn,” segir Sjögren.
Pólsku flóttamönnunum yrði
komið fyrir í skólum, sem lagðir hafa
verið niður, æskulýðsbúðum, lausu
húsnæði í ferðamannabæjum
o.s.frv. Ef þetta nægði ekki, þá eru
yfirvöld tilbúin til að láta einnig i té
þá skóla sem eru í notkun. Ef til þess
kæmi þyrftu yfirvöld að leggja til
rúm, dýnur, sængur og teppi auk
þess sem þau yrðu að sjá flótta-
mönnunum fyrir mat.
Á Gotlandi, austasta hluta
Svíþjóðar, eru yfirvöld einnig undir
það búin að taka á móti pólskum
flóttamönnum. Gotland er mjög
vinsæll ferðamannastaður á sumrin
þannig að þar er mikið af gistihúsum
og annarri aðstöðu fyrir ferðafólk.
Einnig þar er herinn tilbúinn að veita
nauðsynlega hjálp.
En yfirmenn hersins hafa þó mest-
ar áhyggjur af því sem gæti gerzt úti á
hafinu þegar bátar með pólsku flótta-
fólki tækju að nálgast Svíþjóð.
Einstakir herforingjar hafa þegar
fengið leiðbeiningar um hvernig
bregðast skuli við ef pólsk eða önnur
skip eða flugvélar frá A-Evrópu veita
flóttamönnum eftirför inn i sænska
landhelgi.
Yrði skotið á flóttafólkið hefur
herinn fyrirskipun um að verja það
og kæmi þessi aðstaða upp mun
herinn á Gotlandi fá mikinn liðsstyri.
(Dagbladet)
af ólíku þjóðemi
í Sovétríkjunum eru 66.3
milljónir fjölskyldna. 14% allra
hjónabanda eru blönduð hjóna-
bönd, þ.e. aðilarnir eru sinn af
hvoru þjóðerni. Ljúdmíla Teren-
tjeva, aðstoðarrektor Mikuluko-
MaklajaPjóðháttastofnunarinnar
við Visindaakademíu Sovétríkj-
anna, gerir i eftirfarandi viðtali
grein fyrir fjölgun blandaðra
hjónabanda f landinu.
„Hvað viljið þér segja um
blandaðar giftingar, ef litið er á þær
frá því sjónarmiði, hvaða rétt hver
maður hefur til að velja sér lifs-
förunaut?”
„Það er einn liður í frelsi
mannsins að fá að velja sér lífs-
förunaut af hvaða þjóðerni sem er.
Ef eitthvert þjóðfélag telur blandaðar
giftingar afbrigðilegar, er varla hægt
að telja það þjóðfélag lýðræðislegt.
Blandaðar giftingar voru sjald-
gæft fyrirbæri í Rússlandi fyrir
byltingu. Lög rússneska keisara-
veldisins leyfðu ekki, að rétt-
trúnaöarmenn gengju í hjónaband
með ókristnu fólki. Islam setti
hindranir I götu múhameðstrúar-
manna og fólks, sem játaði aðra trú,
ef það hafði hug á að ganga í hjóna-
band. Gyðingatrúarmenn í Rússlandi
fordæmdu giftingar fólks af ólíkum
kynþætti.
Samkvæmt þessu ætti fjölskylda
mín ekkiað vera til.”
„Hvað eigið þér við með þessu?”
,,í minni fjölskyldu hafa blandast
mörg þjóöerni. Ég er rússnesk,
maðurinn minn er gyðingur, dóttir
okkar er gift Þjóðverja, austur-
þýskum borgara, og bróðursonur
minn er kvæntur konu af tatarakyni.
Þannig er í raun í Sovétríkjunum
reglan: „Allt mannkynið er ein líf-
fræðileg tegund, það eru hvorki til
fullkomnir né ófullkomnir kyn-
þættir.”
„Hvað viljiö þér segja um starf
yðar sem þjóðháttafræðings?”
„Það má segja, að við þjóðhátta-
fræðingar höfum yfir að ráða
einstakri „rannsóknastofu”. Þar á ég
við allt landið. Dæmið sjálfir. Sam-
kvæmt upplýsingum úr manntalinu
1979 búa i Sovétríkjunum rúmlega
120 þjóðir, stórar og smáar, sem telja
frá 400—500 manns (Alúetar,
Negidaltsar) og upp I 137 milljónir
(Rússar). Með hverju árinu sem líður
fáum við meira og meira rannsóknar-
efni upp í hendumar.”
„Hvaða niðurstöður hafa komið
út úr rannsóknum sovéskra
þjóðháttafræðinga, sem hafa verið
að kanna giftingar fólks af mis-
munandi þjóðerni?”
„Almennar tölfræðilegar upp-
lýsingar og niðurstöður þjóðhátt-
ar- og félagslegra rannsókna hafa
leitt í ljós, að í öllum sovésku
lýðveldunum 15 fer giftingum fólks
af mismunandi þjóðerni fjölgandi.
Fyrir tiltölulega skömmu var tíunda
hver gifting í Sovétríkjunum
blönduð, en nú eru þær 14 af
hundraði allra giftinga.
Giftingar fólks af óliku þjóðerni
eru flestar i Lettlandi, Kazakhstan og
Úkranínu, en í þessum lýðveldum er
fimmta hver gifting blönduð. En
aftur á móti í Armeníu eru blandaðar
giftingar 3.7%.
Það hefur komið í ljós, að í
borgum allra sambandslýðveldanna
eru fleiri blandaðar fjölskyldur
heldur en í dreifbýlinu. í borgum
Mið-Asíulýðveldanna eru blandaðar
fjölskyldur 23.7 af hundraði. En i
borgum í Moldavíu, Úkraninu og
Hvíta-Rússlandi eru blandaðar
fjölskyldur 30—40 af hundraði.
Nú, en svo eru auðvitað
undantekningar frá reglunni. í sjálf-
stjórnarlýðveldinu Karelíu er fjöldi
blandaðra fjölskyldna 30% hærri en
almennt gerist og auk þess meira um
slík hjónabönd í dreifbýli heldur en í
borgum. Skýringin á þessu er sú, að
fólk hefur komið frá öllum lands-
hornum til Karelíu til að vinna við
skógarhögg.”
Brúðkaup tveggja ungmenna af óliku þjóðerni. Svetlana Sobko er frá Úkrainu og Timýr Seljev er frá Tadsjikistan.
Bæði starfa þau við silkiiðnaðinn i Dúshanbe.
„Koma tungumálaerfiðleikar ekki
í veg fyrir nánari kynni fólks af ólíku
þjóðerni?”
„Slíkir erfiðleikar eru ekki til.
Rússneska er sameiningartungumál
allra þjóða Sovétríkjanna. Hún er
það mál, sem þær læra næst á eftir
eigin þjóðtungu. Þetta hefur rutt
erfiðleikum úr vegi.”
„Er hin blandaða fjölskylda föst í
sessi?”
„Nokkrir erlendra starfsbræðra
minna telja, að hjón af blönduðu
þjóðerni hafi ekki eins mikla
möguleika á að venjast hvort öðru
eins, og hjón af sama kynþætti. Mér
virðist sem svo að spurningin um
félagslega eða lifeðlisfræðilega yfir-
burði „hreinna” hjónabanda
umfram blönduð sé út í bláinn.
Auðvitað er það ekki einfaldur
hlutur að stofna til hjónabands, þeg-
ar tveir aðilar af óliku þjóðerni eiga í
hlut. Milli hjóna getur ríkt mikill
mismunur á sálfræðilegu sviði, hvað
snertir hefðir og lifsviðhorf. Hér ríkir
krafa um gagnkvæma virðingu fyrir
venjum og séreinkennum hinnar
þjóðarinnar, menningu og daglegum
siðum.
Það kann að hljóma þver-
stæðukennt, en reynslan hefur leitt í
Ijós, að þegar upp koma erfiðleikar,
þá eru hjón í blönduðu hjónabandi
betur I stakk búin til að yfirstiga þá
og hafa í því tilfelli eins konar „yfir-
burði” fram yfir önnur hjón.
Félagsfræðingar hafa staðfest, að
skilnaðartíðni er miklu lægri hjá
fólki af ólíku þjóðerni heldur en hjá
hjónum af sama þjóðerni. Hér kemur
einnig fram sú staðreynd að fólk, sem
gengur i hjónaband með aðila af
öðru þjóðerni hugsar sig betur um en
ella.”
„Af hvaða þjóðemi eru þau börn
sem fæðast f blönduðu hjónabandi?”
„Lagalega er gengið frá þjóðemi
þegar viðkomandi nær 16 ára aldri og
fær vegabréf. Hinn ungi borgari
getur þá sjálfur ákvarðað þjóðerni
sitt; hvort hann fylgir þjóðerni föðjr
eða móður.
Svíar eru tíIbúnir að
taka á móti flótta-
Sænski herinn hefur fylgzt af
athygli með þróun mála í Póllandi
undanfarnar vikur og mánuði. En
það er ekki aöeins herinn sem hefur
áhyggjur af því sem er að gerast í
þessu nágrannakindi Sviþjóðar.Hinn
almenni borgari fylgist einnig vel með
og stjórnvöld hafa þcgar lagt á ráðin
um, hvernig bregðast skuli við ef
mikill fjöldi pólskra flóttamanna
legði leið sína til Svíþjóðar eins og
fastlega má reikna með að verði ef
Sovétmenn ráðast inn í Pólland. Þeg-
ar hafa verið gerðar ráðstafanir til að
hægt verði að taka við talsverðum
fjölda flóttamanna.
Frá því í desembermánuði síðast-
liðnum hafa héraðs- og sveitar-
stjórnir á Skáni, Blekinge og
Gotlandi undirbúið sig til að taka viö
pólskum flóttamönnum.
Suðurhluti Skáns er næstur Pól-
landi og þaðan er daglegt
ferjusamband milli Svíþjóðar og
Póllands.
Einnig fer ferja frá Nynáshamn
fyrir sunnan Stokkhólm. Ekkj, er þó
talið líklegt að fióttamennirnir kæmu
þá leið. Líklegra þykir að þeir reyni
aö fiýja í smábátum eða
fiskibátum. „Við höfum góða
möguleika til að taka á móti
Pólverjunum,” segir Sven Carlquist i
ferðamannabænum Ystad.,
Ráðamenn i Ystad komu saman
til sérstaks fundar í desembermánuði
Sovézkir skriðdrckar á æfingu í Póllandi. Ef svo færi að æfingin breyttist i innrás, eins og ýmsir óttast, þá reikna bæði
Sviar og Danir með að verða að taka á móti miklum fjölda pólskra flóttamanna.
I 11' I • i' V 1 I