Dagblaðið - 29.07.1981, Blaðsíða 8

8
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 29. JÚLÍ 1981.
i

GUNNLAUGUR
A. JÖNSSON
ins, fórnum tveggja heimsstyrjalda
hefur konungdæmið staðið sem tákn
um stöðugleika,” skrifaði sagn-
fræðingurinn Blake lávarður í dag-
blaðið Daily Mail fyrir skömmu.
„Rómantík og töfrar er það sem
fólkið vill,” skrifaði hann. „Það vill
að konungurinn og drottningin séu
öðruvísi en almenningur.”
Annars hefur konungdæmi átt í
vök að verjast í heiminum og alls eru
aðeins eftir rúmlega tuttugu konung-
dæmi í heiminum.
Á Spáni var konungdæmið endur-
reist með Juan Carlos konungi sem
nú hefur afþakkað boð um að vera
viðstaddur brúðkaup Karls og Diönu
eftir að í ljós kom að brúðhjónin
ætluðu að heimsækja brezku nýlend-
una Gibraltar í brúðkaupsferð sinni,
en Gíbraltar hefur verið bitbein Breta
og Spánverja um aldraraðir.
Mikil breyting hefur orðið í
konungdæminu frá því að Loðvfk
fjórtándi, konungur Frakklands,
sagði árið 1655: ,,Rikið þaðerég.”
Konungar Sviþjóðar og annarra
Evrópuríkja eru fyrst og fremst
einingartákn þjóða sinna en hafa
mjög lítil pólitísk völd.
Elísabet Englandsdrottning, sem
nú er 55 ára gömul, er það valdalftil
að sagt hefur verið að ef þingið sam-
þykkti frumvarp sem krefðist þess að
hún stæði á höfði þá yrði hún að
undirrita það eða afsala sér völdum
að öðrum kosti.
Hún forðast deilur og myndi ekki,
eins og Baidvin Belgíukonungur
gerði í siöustu viku, minna þegna sina
á að atvinnuleysi væri hvergi meira i
Evrópu en þar i landi.
Samt sem áður hefur drottningin
öll sin uppvaxtarár hefur Karl prins stöðugt verið I sviðeljósinu. Fjölmiðlar hafa
skýrt frá flestu þvi sem hann tekur sér fýrir hendur, námsárangri hans, hæfni I i-
þróttum og sfðast en ekki sizt kvennamálum hans.
r
Áhuginn á „brúðkaupi aldarinnar er gífurlegur”:
Brezka konungdæmið
blómstrar að nýju
—Níu af hverjum tíu Bretum eru fylgjandi konungdæminu en
árið 1936 naut það aðeins stuðnings helmings þjóðarinnar
Elisabet drottning tekur embætti sitt alvarlega.
ton, sem er andstæðingur konung-
dæmisins, kvartar oft undan þeim
fjórum milljón sterlingspundum sem
hið konunglega húshald kostar
brezka rikið. Aðrir benda á að rikið
þéni níu milljónir sterlingspunda á
ári af eignum krúnunnar.
Drottningin er i hópi rikasta fólks
heims. Auk óþekkts fjölda hluta-
bréfa á hún sjálf tvær jarðeignir og
mjög verðmætt frímerkja- bréfa-
safn.
Rannsóknarskrifstofa Verka-'
mannaflokksins reyndi að áætla auð
Þegar Játvarður konungur áttundi
afsalaði sér völdum árið 1936 til að
kvænast fráskilinni bandariskri konu
að nafni Wallis Simpson lenti
konungdæmið í djúpum öldudal.
Helmingur brezku þjóðarinnar var
þá þeirrar skoðunar að leggja ætti
konungdæmið niður.
Síðan hefur það rétt við aftur og
almenning þyrstir í fréttir af
konungsfjölskyldunni. Þannig hafa
sjónvarpsþættir um líf konunganna
Játvarðs sjöunda og Játvarðs áttunda
notið mikilla vinsælda í Bretlandi.
Sú gifurlega athygli sem brúðkaup
Karls og Diönu vekur sýnir að konung-
dæmið brezka lifir enn góðu lifi.
drottningarinnar, án þess að takast
það, komst að þeirri niðurstöðu að
eignir sem Karl prins hefði tekjur af
sem hertoginn af Cornwall væru um
40 milljón sterlingspunda virði.
Konungdæmið hefur breytzt og er
sennilega virtara en á siðasta áratug
siðustu aldar þegar Játvarður
sjöundi, þáverandi erfingi krún-
unnar, gerði söngkonuna Lily
Langtry að frillu sinni, skildi við
konu sina og var viðriðinn ýmis
önnur hneykslismál.
Margrét prinsessa, hin fráskilda
systir drottningarinnar, sætti líka
talsverðri gagnrýni þegar brezkir fjöl-
miðlar fylgdust með ástarsambandi
hennar og hins unga Roddy
Liewellyn.
Annað hneykslismál snerti brezku
krúnuna illa í fyrra þegar list-
fræðingurinn, sir Anthony Blunt,
umsjónarmaður myndasafns
drottningarinnar, var afhjúpaður
sem fyrrverandi njósnari Sovét-
manna. Drottningin svipti hann þá
riddaratign.
Brezka konungdæmið sýnir það í
dag að það blómstrar. Viðhafnarsýn-
ing sú, sem brúðkaup Karls prins
og lafði Diönu Spencer vissulega er,
sýnir að konungdæmið hefur engan
veginn gengið sér til húðar í Bret-
landi. Búizt er við að a.m.k. 500
milljónir sjónvarpsáhorfenda muni
fylgjast með athöfninni í beinni út-
sendingu.
Skoðanakannanir sýna að níu af
hverjum tíu Bretum eru fylgjandi
konungdæminu.
Svo undarlega bregður við að hið
konunglega brúðkaup vekur mestan
áhuga i lýðveldisrikjum eins og
Frakklandi, Vestur-Þýzkalandi og
Bandarfkjunum. Svíar og Norð-
menn, sem hafa sínar eigin konungs-
fjölskyldur, hafa ekki sýnt brúð-
kaupi þeirra Karls og Diönu jafnmik-
inn áhuga ef marka má það rúm sem
fjölmiðlar í þessum löndum verja
undir fréttir af brúðkaupinu.
Áhuginn á konungdæminu hefur
vaxið að sama skapi og dregið hefur
úr áhrifum brezka heimsveldisins.
„Samfara efnahagslegri og póli-
tískri hnignun, upplausn heimsveldis-
„Rómantík og töfrar er það sem fólkið vill.”
mikil áhrif eftir að hafa setið næstum
þrjátíu ár á valdastóli og fáir for-
sætisráðherrar myndu sniðganga
skoðanir hennar.
Afi hennar, Georg konungur
fimmti, sagði eitt sinn: „í kerfi
flokksstjórnar þá hefur konungurinn
einn pólitíska reynslu fyrri tíma.”
Ef lög og reglur væru í hættu í
Bretlandi þá kynni það vald, sem
konungurinn (drottningin) hefur
samkvæmt . stjórnarskránni tíl að
velja forsætisráðherra og stjórna
hernum, að fá raunhæfa þýðingu þó
nú séþaðaðeins formleg tígnarstaða.
Elísabet Englandsdrottning tekur
embættí sitt alvarlega. Hún tekur á
móti tígnum gestum, eins og til
dæmis Khaldi konungi Saudi-Arabíu
fyrir skömmu. Hún hittir þúsundir
þegna sinna árlega, heimsækir
sjúkrahús og vinnustaði. Frá upphafi
hefur hún leitazt við að halda uppi
virðingu embættis sins. Hún sagði
snyrtistúlku sinni fyrir krýningar-
athöfnina árið 1953: „Láttu mig ekki
iítaút eins og kvikmyndastjörnu.”
Skozki sósíalistinn WUlie Hamii-
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent