Dagblaðið - 30.10.1981, Qupperneq 10

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1981.
10
irfalst, úháð dagbíað
Útgofandi: Dagblaðiö hf.
Framkvœmdastjóri: Svoinn R. Eyjótfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Holgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannos Roykdol.
íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Atli Steinarsson, Ásgoir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stofáns-
dóttir, Elín Albertsdóttir, Franzisca Gunnarsdóttir, Inga Huld Hákonardóttir, Jóhanna Þráinsdóttir,
Kristján Már Unnarsson, Lilja K. Möller, ólafur E. Friðriksson, Sigurður Svorrisson, Víðir Sigurðsson.
Ljósmyndir: Bjarnloifur Bjarnloifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson,
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Auglýsingastjóri: Ingólfur P. Steins-
son. Drorfingarstjóri: Valgoröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadoild, auglýsingar og skrifstofur: Þverholti 11.
Aðalskni blaösins er 27022 (10 linur).
Sotning og umbrot: Dagblaðið hf., Sföumúla 12.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverö á mánuði kr. 85,00. Verð í lausasölu kr. 6,00.
Hvers vegna sjómenn?
í stöðunni er rétt að fella gengið.
Ekki af því að gengisfelling sé varanleg
lausn á nokkrum hlut, heldur af því að
gengið er í reyndinni fallið. Meðan
verðbólgan er hér margfalt meiri en í
viðskiptalöndum okkar, fellur gengið
og það leiðir til skárra jafnvægis að skrá það rétt.
Ut í hött er að skamma ríkisstjórnir fyrir gengisfell-
ingar. Það er að fara aftan að hlutunum. Ríkisstjórnir
á að skamma fyrir aðgerðarleysi gagnvart verðbólg-
unni. Það leiðir til óhjákvæmilegra gengisfellinga.
Líka má skamma ríkisstjórnir fyrir að viðhalda
hinum snarvitlausa vísitöluleik. Þann leik þekkja allir.
Laun hækka, og verðlag í kjölfar þeirra. Búvörur
hækka jafnskjótt og launin. Svo hækkar fiskverð til
samræmis við launahækkanir í landi. Þá þarf að fella
gengið, til þess að fiskvinnslan geti borgað hærra fisk-
verð. Laun hækka vegna gengisfellinga og verðbóta.
Svo hækkar verðlagið vegna kauphækkana og koll af
kolli. Þessi vitlausi leikur leiðir til stöðugrar óðaverð-
bólgu.
Ríkisstjórnin stendur nú fyrir 5 prósent hækkun
fiskverðs, meðan fólk í landi fékk um 9 prósent meira
en mánuði fyrr. Með því að halda hækkun fiskverðs í
skefjum, hyggst ríkisstjórnin draga úr nauðsyn gengis-
fellingar og hamla gegn verðbólgunni. En hvers eiga
sjómenn að gjalda? Hvers vegna á þeim einum að
blæða til að draga úr hraða vísitöluhjólsins? Þetta er
ekki leiðin.
Hinn vitlausi vísitöluleikur verður ekki stöðvaður
nema til komi uppstokkun á öllu kerfinu. Ekki á að
ganga gegn einum hópnum í kerfinu, heldur finna jafn-
vægi milli hópanna og stöðva á þeim punkti. Sú
stöðvun yrði æskileg, af því að reynslan sýnir, að það
er engum hópnum í hag að halda áfram að skrúfa allt
upp. Til eru nokkrir einstaklingar, sem tekst að
hagnast á kerfinu, og þeir mega gjarnan verða
útundan.
Ríkisstjórnin hefur ekki lagt fram neina áætlun um
slíka uppstokkun. Efnahagsnefnd stjórnarinnar nefndi
eitthvað slíkt í fyrra, en síðan hvarf nefndin sporlaust.
Ríkisstjórninni þýðir ekki heldur að standa gegn
óhjákvæmilegri viðurkenningu á, að gengið er fallið.
Það er ekki leið til að draga úr snúningi vísitöluhjólsins
heldur aðeins frestun. Millifærsluleiðir, sem eru
ræddar, yrðu til ills eins og entust skamma hríð.
Ráðherrar lofuðu fiskvinnslunni nú, að á næstunni
yrði afkoma frystingar bætt um 5 prósent. Þrátt fyrir
þetta yrði frystingin rekin með 4 prósent tapi. Þegar
loðnuverð var ákveðið fyrir skömmu, var vinnslan
skilin eftir í stórtapi. Augljóst er, að gengisfelling er
skömminni skásta leiðin til að jafna metin hjá þessum
greinum.
Fulltrúar sjómanna og útvegsmanna í yfirnefnd
segja réttilega, að við ákvörðun fiskverðs hafi ekkert
verið til skipta milli veiða og vinnslu, vegna þess að
allur tilkostnaður hafði hækkað verulega við sjálf-
virkar verðhækkanir. Ríkisstjórnin fékk því vandann
inn á sitt borð.
Málið hefur vafizt fyrir ríkisstjórninni. Svo virðist
sem hálft í hvoru langi hana til að stöðva vísitöluleik-
inn. En til þess þarf meiri dug en stjórnin hefur sýnt.
Ómaklegt er að stofna til átaka við sjómannastéttina
eina, meðan ekki bólar á nauðsynlegri uppstokkun alls
kerfisins.
Eftir 44 ára útlegð er ein f rægasta mynd Picassós komin
heimtilSpánar:
Guemica og
þróun hennar
—þessa pólitíska sprengief nis er nú vandlega gætt f Cason
del BuenRetiro íMadríd
10. september lagði hið fræga mál-
verk Picassós, Guernica, af stað frá
New York til Madrid með venjulegu
áætlunarflugi spænska flugfélagsins
Iberia. Með í för var menningarráð-
herra Spánar, Ingio Cavero, ásamt
mörgum öðrum menningarfröm-
uðum sem höfðu verið viðstaddir af-
hendingu málverksins í Nýlistasafni
New York borgar, en þar hefur þetta
meistaraverk Picassós verið geymt i
-42 ár. Aðrir 319 farþegar með þessu
flugi höfðu ekki hugmynd um þenn-
an dýrmæta farm sem var fluttpr L
gríðarstórum trékassa merktum
„stórt málverk”. Þar hvíldi þessi
umdeilda og heimsfræga mynd á
lokaferð sinni til föðurlands meistar-
ans.
Sumir hafa kallað Guernica, hina
stórkostlegu dæmisögu Picassós um
hin ýmsu andlit stríðsins, síðasta
Spánverjann í útlegð. Útlegðin tók 44
ár en nú er myndin loks komin heim
og hangir undir 15 mm skotheldu
gleri í sal þeim sem áður var konung-
legur danssalur í Cason del Buen Re-
tiro, hallarskála Filips IV. Allan
októbermánuð voru menn önnum
kafnir við að lagfæra salinn svo
hengja mætti myndina upp fyrir 100
ára afmæli Picassós. Af öryggis-
ástæðum beið málverkið í kassanum
fram á síðustu stundu ásamt 60 skiss-
v^——
....... '
um og myndum sem Picassó teiknaði í
kringum Guernica-mótifið.
Tákn hins blóðuga
borgarastríðs
í haust hefur engrar opinberrar
byggingar í Madrid verið jafnvel gætt'
og Cason del Buen Retiro. Ekkert
yfirskin hefur nægt til að fá að gægj-
ast inn fyrir lokaðar dyr safnsins,
enda er Guernica pólitískt sprengi-
efni. Picasso málaði myndina fyrir
heimssýninguna miklu í París 1937.
Hún lýsir því er baskaborgin Guer-
nica var lögð í rúst af þýzkum
sprengjum í samráði við Franco.
Þetta var í fyrsta skipti sem slíkri
sprengjuárás var beint að saklausum
borgurum og myndin varð tákn fyrir
hið blóðuga borgarastríð á Spáni.
Nú er búið að breyta gamla dans-
f
salnum hans Filips IV í Cason del
Buen Retiro i eitt af vinsælustu söfn-
um Evrópu, enda hefur ekkert verið
til sparað. Þarna er riútíma tækni til
öryggisráðstafana nýtt til hins ýtr-
asta, svo sem málmskynjarar, viðvör-
unarkerfi og sjónvarpsgæzla, og auk
þess er byggingarinnar gætt af lög-
reglu og þjóðvarðliðum í sínum
dæmigerðu grænu einkennisbúning-
um með þríhyrndu, svörtu hattana.
Þessi skissa er unnin 1. maf 1937 og
sýnir þrjú af aðalmótífum Guernica:
Nautið sem táknar Spán, hestinn sem
táknar fasismann og konuna með olíu-
lampann. Gríski hermaðurinn, sem
liggur á jörðunni, fylgir ekki með í
lokagerð myndarinnar, en er kannski
fyrirboði dauða mannsins.
EVROPA 00 AND-
SPRENGJUMENN
Líkt og margar vísindaskáldsögur,
sem skrifaðar voru á fjórða og
fimmta áratugnum, um geimferðir og
framandleg farartæki hafa fyrir
löngu orðið að veruleika, hafa ýmsir
höfundar pólitískra og stjórnmála-
skáldsagna reynzt furðu sannspáir
um gang heimsmálanna. — Einkum
að því er varðar samskipti stór-
veldanna og bandalagsríkja þeirra,
hvors um sig. Hver hefði t.d. trúað
því árið 1962 að rithöfundurinn
Constantine Fitz Gibbon gæti lýst
fundi andsprengjumanna í London
svalan októberdag árið 1981? Þetta
gerði höfundurinn engu að síður í
bóksinni, Það gerist aldrei hér?
Þessi bók var gefin út af Almenna
bókafélaginu árið 1963 sem „bók
mánaðarins”, febrúar það ár.
Efni þessarar bókar var rakið í
stórum dráttum af þeim er þetta
skrifar, í kjallaragrein í Dagblaðinu,
31. júlí sl.
Brezka al-
þýðulýðveldið
Eylönd eru vel til þess fallin að
undirbúa hvers konar jarðveg, ekki
sízt pólitískan. Eyþjóðir eru einnig
miklu auðveldari í meðförum. Þær
mótast betur og fljótar, ef svo má að
orði komast. Þær eru líka mót-
tækilegri fyrir utanaðkomandi á-
hrifum en aðrar þjóðir.
Aðkomumenn eru aufúsugestir.
Fundahöld og fjölbreytni hvers
konar eru vel þegin, — ekki sízt
útifundir og göngur, ef vel viðrar.
Við höfum dæmi um það á okkar
landi líka.
Bókin hans Fitz Gibbon, Það
gerist aldrei hér? byrjar á að lýsa
útifundi á Trafalgartorgi. Hinn gamli
foringi vinstri manna, Braithwaite,
fór þar fremstur í flokki, ásamt ýms-
um þekktum mönnum og konum úr
rithöfundastétt, kirkjunnar mönnum
og ýmsum vinstri sinnuðum sam-
tökum.
,,Eru það Bandaríkjamenn, sem
stjórna hér?” spurði hinn gamli
foringi vinstri manna. Hann vitnaði
títt til barna og barnabarna. „Vegna
jreirra verða kjarnavopnin að víkja,”
sagði hann. — Fundurinn endaði
með mikilli kröfugöngu að banda-
ríska sendiráðinu í London.
Á sama tima og fundurinn á
Trafalgartorgi fór fram var lítill
hópur manna í Prag að ræða um
fundinn og fylgdist jafnframt með
honum frá senditæki sem sent var út
með beint frá London. Skýrsla var
útbúin og hún þýdd jafnóðum á
rússnesku.
„Verulegur ávinningur, sem
líklega mun hafa stórkostleg áhrif.
Fundurinn mun verða okkur mjög til
framdráttar,” sagði í skýrslunni. Og
aðendingu: „Vinir okkar telja þó, að
ekki sé tími til kominn, að við látum
opinberlega í Ijós, að við styðjum
Braithwaite-hópinn.”
Óeirðir og fjöldagöngur, ásamt
sprengjutilræðum, héldu áfram á
Bretlandi út árið.
Bókin lýsir þvi hvernig lýðræðið
leysist smám saman upp á Bretlandi.
Fyrrverandi fangar gegna
mikilvægum störfum sem njósnarar
og gagnnjósnarar fyrir Sovétríkin á
Bretlandi.
Herliði 110553 hafði verið komið
fyrir á Bretlandi. Þær eldflauga-
stöðvar, sem áður höfðu verið
eyðilagðar fyrir tilstilli Braithwaite-
hópsins, voru endurnýjaðar og
komið í samt lag — af Rússum!
Hið mikla þing and-
sprengjuæskunnar, sem hafði verið
frestað, var um siðir haldið á
Bretlandi. Við Braithwaite- (fyrrum
Buckingham-) höll voru haldnar
margar hjartnæmar ræður þar sem
krafizt var friðar, frelsis og
friðsamlegrar sambúðar þjóðanna.
Vegna neitunarvalds Rússa i
Öryggisráðinu fóru umræðurnar um
ástandið á Bretlandi fram á alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna. í
ályktunartillögu sem borin var fram
af Kanada og Ekvador, voru
harmaðir síðustu atburðir á Bretlandi
og látin í ljós ósk um að
frumstæðustu mannréttindi brezku
þjóðarinnar væru virt, svo og sér-
kenni hennar á sviði menningar- og
félagsmála.
Fulltrúi brezka alþýðulýðveldisins
hélt því fram að allir atburðir á
Bretlandi og einkum flutningur
mikils fjölda brezkra „sjálf-
„Ekkert er líklegra nú en slík staða sé að
koma upp að Bandaríkin muni láta það
ráðast hvort verði ofan á, að Evrópa láti að
vilja Sovétmanna eða haldi stöðu sinni sem
bandamenn Vesturveldanna áfram.”