Vísbending - 23.12.2005, Qupperneq 33

Þróun fjármálamarkaðarevs
MEÐ AIJGIJM BANKASTJÓRA
Fjármálamarkaðurinn springur út
BJARNI: Stóru skrefin voru eftirfarandi: Grunnurinn var lagður
með samningum um Evrópska efnahagssvæðið árið 1993 og
síðan með lagasetningunni árið 1997 þar sem Landsbanka og
Búnaðarbanka var breytt í hlutafélög og FBA varð til með því
að fjárfestingarsjóðum atvinnuveganna var í raun steypt saman.
Síðan urðu þessi einkavæðingarskref í framhaldinu.
SIGURJÓN: Ef við spólum aftur til ársins
1995, þegar ég kent inn í fjármálageirann,
þá var einn maður tengdur verðbréfaþingi
hjá Búnaðarbankanum. I Kaupþingi voru um
þrjátíu manns. Það voru um það bil hundrað
manns að vinna á verðbréfamarkaðinum í
heild. Byltingin var rétt að byrja. Framvirkir
samningar í gjaldeyrisviðskiptum voru
nýbyrjaðir, framvirkir samningar á skuldabréf
og hlutabréf voruekki til. Það var nýbúið að leyfa
bönkunum að reka verðbréfadeild sem hluta af
bankastarfseminni. Áður mátti einungis reka
banka.verðbréfafyrirtæki og lýsingarfyrirtæki
í aðskildum einingum. Þess vegna hafði þetta
þróast í einhvers konar þríeyki, Islandsbanki
- VÍB - Glitnir og Landsbanki - Landsbréf
- Lýsing (ásamt Búnaðarbanka) og svo
Búnaðarbanki og sparisjóðirnir í sameiningu
með Kaupþing. Þetta kerfi bauð ekki upp á
samspil þessara fyrirtækja og stuðning þeirra
hert við annað. Síðan þróaðist þetta þannig að
Landsbréf runnu inn í Landsbankann og VÍB
rann inn f íslandsbanka og Búnaðarbankinn
seldi Kaupþing. Það þurfti að breyta umgjörð
fjármálamarkaðarins til þess að hún yrði
skilvirkari. Menn voru hugsanlega búnir að
átta sig á þessu í Seölabankanum og hjá ríkinu
en það ýtti á breytingar að við urðum aðilar
að Evrópska efnahagssvæðinu. I kjölfarið byrjaði þetta allt að
springa út.
HREIÐAR: Það eru örugglega margar ástæður fyrir því sem
gerðist og ég hugsa að mönnunt hætti til að einfalda þetta of
mikið. Saga okkar er nátengd EES-samningnum árið 1994.
Nokkrir af núverandi stjórnendum Kaupþings voru að koma inn
um það leyti. Á þessum tíma voru lífeyrissjóðirnir að byrja að
fjárfesta erlendis. Mynd af framkvæmdastjórum lífeyrissjóðanna
á leið í ferð með Kaupþingi til útlanda til að fjárfesta birtist á
forsíðu Dagblaðsins. Það var eins og þar færu landráðamenn
sem væru að fara með peningana úr landi. Svo voru auðvitað
umbreytingar í skattaumhverfinu og einkavæðingin hafði mikil
áhrif. Tæknin skiptir líka máli, menn mega ekki vanmeta hana,
að maður skuli geta verið með farsíma og tölvupóst alls staðar,
jafnvel lesið tölvupóstinn í símanum.
BJARNI: Þetta var á þeim tíma sem var að verða mikil vakning um
hvað fjármálaþjónusta væri. Hún var ekki fólgin í þeiixi hefðbundnu
sýn að þetta væri form greiðslumiðlunar og fyrirgreiðslu með fé
heldur að verðmætið lægi í hugmyndum, skipulagi og sýn um
hvemig mál myndu þróast. Þetta var tími sem bauð upp á þessi
tækifæri. Mikið af góðu fólki í fjármálafyrirtækjum nýtti þessi
tækifæri.
Hröð þróun
SIGURIÓN: Stóra breytingin varð í kjölfar þess
að frjálsræðið varð meira, lögum var breytt. Verð-
bréfafyrirtæki höfðu ekki nægilegan fjárhagslega
styrk ein og sér en með því að þau sameinuðust
bönkunum var hægt að gera ýmsa hluti sem ekki
var hægt að gera áður. Flóknari þjónusta kringum
verðbréfamiðlun varð til.
BJARNI: Upphaflega ríkti mikil vantrú á að
einkavæðingin myndi komast á. Þetta myndi taka
miklu lengri tíma en það gerði og mjög mörgum
f einkageiranum fannst FBA vera enn einn
ríkisbankinn. Ég þurfti vera trúverðugur og sýna
fram á að markmiðið væri að leita að faglegum
stjómendum og gefa þeim frjálsar hendur til að
byggja upp FBA og að næsta skref væri sala á
fyrirtækinu. Þetta væri leið að því marki að koma
bankanum í hendur einkaaðila. Bankinn var
einkavæddur og ríkið seldi 49% í nóvemberlok
1998, á fyrsta starfsári bankans. Bankinn var svo
að fullu einkavæddur rétt tæpu ári síðar, um miðjan
nóvember 1999. Þessi einkavæðing gerðist á mjög
stuttum tíma, þannig á það að vera.
SIGURJÓN: Á þessum tíma kom margt ungt fólk
inn í kerfið sem tók þátt í þessum breytingum og
þannig þróaðist þetta. Breytingarnar komu ekki með unga fólkinu
heldur kölluðu breytingarnar á unga fólkið. Ég held að þannig sé
orsakasamhengið. Þess vegna er meiri hluti þeirra sem er ofarlega
í bankakerfinu ungt fólk í samanburði við önnur lönd. Það er þessi
mikla breyting sem hefur átt sér stað á stuttum tíma sem gerir
aðstæður ólíkar hér og á erlendum fjármálamörkuðum. Við þurftum
að vinna upp forskot annarra, það sem hafði gerst erlendis á miklu
lengri tíma. Eftir á að hyggja er þetta búið að vera eðlileg þróun
en hún hefur orðið hraðari en menn áttu von á. Alþjóðavæðing
íslenska bankakerfisins hefur orðið mjög hröð. Þetta er hins vegar
mjög skemmtileg þróun. Hún er að mörgu leyti einstök, sérstaklega
í bönkum af þessari stærð. Svipaðir hlutir hafa þó gerst hjá skoskum
og írskum bönkum en þeir voru á undan okkur og þeir eru komnir
miklu lengra en við. Við höfum verið seinni til en önnur lönd að
auka frelsið en bankarnir eru komnir nokkuð langt á veg núna
miðað við tímann sem þeir hafa haft í þetta ferli.
Egyrði mjög
hissa efíslenski
þátturinn af
heildartekjum
viðskiptabank-
anna þriggja
yrði meiri en
20% árið 2010.
-33-