Frjáls verslun - 01.04.1939, Qupperneq 5

aðalsamgöngutækin og með þessum skipum fóru
margir íslenzkir stúdentar til Hafnar til lær-
dóms, sem síðar gátu sér mikið orð og urðu
öndvegismenn sinnar þjóðar.
Fréttaritarinn spyr nú um verzlunarástandið
á Islandi á þessum árum.
Þegar ég man fyrst eftir mér voru nær allir
kaupmenn á íslandi danskir. Þeir voru flestir
búsettir í Höfn, en áttu verzlanir á íslandi, þar
sem þeir seldu allt, sem nöfnum tjáir að nefna.
Danmörk sá íslandi þá fyrir vörum og gríðar-
legar tekjur höfðu kaupmenn af þessum við-
skiptum og reiðararnir af siglingunum til Is-
lands. í fyrstu voru litlir sem engir peningar
í umferð manna á meðal á íslandi. Sjómenn
greiddu veiðai'færin með fiski og bændur nauð-
synjar sínar með ull og gærum. Það voru að-
eins einstöku embættismenn í Reykjavík, sem
eitthvað áttu af reiðu fé. Kaupmennirnir voru
bankar landsmanna og seldu með gjaldfresti,
og voru viðskiptin gerð upp einu sinni á ári.
En þessir verzlunarhættir voru ekki til bess að
lyfta undir efnahag og framfarir í landinu.
Það kom líka að því, að íslendingar tóku
sjálfir að verzla. England og Skotland fór líka'
að blanda sér í verzlunina. Þá hófst sú bróun,
sem að síðustu rak dönsku kaupmennma burt
af íslandi. Milli Englands og Islands tókust
brátt náin viðskipti. Ég man eftir skrítnu at-
viki í sambandi við Englandsverzlun Islendinga.
Ég kynntist fyrst Whisky á Islandi. en bá var
bað alls ekki þekkt í Danmörku. íslendingar
fluttu þá út hesta og fé á fæti að tilhlutun
R. Slimmon í Leith og út af bessum viðskint-
um kvnntust íslendingar ýmsu nýju og meðal
bess var whiskvið. Þróunin varð brátt hraðfara
í bá átt. að Islendingar siálfir réðu vfir verzl-
uninni. Símasamband og ritsími var beim mjög
til hagsbóta og var bá hægt að komast hjá alls-
konar milliliðastarfsemi, sem Danir höfðu áður
notið góðs af. Til dæmis get ég nefnt, að þegar
ég fyrst kynntist Islands-verzlun, bá fór allur
fiskútflutningur til Spánar fram fyrir tilstilli
danskra milliliða.
Síðasta spurning fréttamannanna var um per-
sónulega afstöðu þessa gamla kaupsýslumanns
til Islands og Islendinga.
Mér þykir vænt um þetta land. Ég hefi ferð-
ast um það þvert og endilangt og alltaf á hest-
baki. Þá var ég að selja varning. Ég hefi mæt-
ur á íslendingum. En bæ eins og Reykjavík
þekki ég ekki lengur. Þegar ég kom þangað
fyrst var þar aðeins lítil byggð smáhúsa, en nú
skipta íbúarnir tugum þúsunda. Það hefir geng-
ið mikið á þar í landi, margt þýðingarmikið,
FRJÁLS VERZLUN
Dines Peiersen.
sem borið hefir við síðustu áratugi, og ef til
vill hefir þróunin verið of hraðfara. Efnahags-
lega hefir landið bundið sér þungar byrðar og
við megum ekki gleyma því, að landið er fá-
mennt. Jafnvel Islendingar sjálfir hafa nokk-
urn ótta af því, hvað fram undan sé. Og eitt af
því sem erfiðismunum veldur er sú ógæfusam-
lega stefna nútímans, sem byggir múra milli
þjóðanna og torveldar eða hindrar frjáls við-
skipti meðal þeirra.
Vet'zlunarsféHin og þjóðstjórnin
Framh. af bls. 3.
að tilvera stéttarinnar sé undir því komin,
hvernig tekst að fá leiðrétting á þessum málum.
Þessar hliðar eru: Skipting innflutningsins
annars vegar, og hættan, sem stafar af gildis-
leysi gjaldeyrisleyfanna og skipting gjaldeyris-
ins hins vegar. Stéttinni er nauðsyn að skyn-
samleg og réttlát framkvæmd fáist á þessu,
meðan höftin standa. Og á meðan svo er, þá
verður hún að heimta fullkomið réttlæti, og að
eitt sé látið yfir alla ganga.
Hún getur ekki sætt sig við að vera „annars
flokks“ stétt í þjóðfélaginu".
Það er verkefni hinnar nýju þjóðstjórnar, að
leysa úr þeim vandkvæðum og þeim misrétti,
sem hér hefir verið lýst. Verzlunarstéttin hefir
ekki ástæðu til að vera bjartsýn í þeim málum,
sem hana snerta sérstaklega, en hún mun óska
þess vegna þjóðarinnar í heild, að giftusamlega
megi takast.