Frjáls verslun - 01.04.1942, Page 23

Frá li ðn u m dögu m:
Ellefsen aam i
Það var Hans Ellefsen hvalveiðamaður sem
fyrir 30 árum var stærsti gjaldþegn íslands.
Atvinnurekstur hans — hvalveiðarnar — gerðu
hann að tekjuhæsta einstaklingi, sem þá bjó á
íslandi, en nú er Ellefsen löngu horfinn úr
landi, látinn og flestum gleymdur, en atvinnu-
rekstur hans lagður niður og síðustu minjar
þeirrar stórfelldu athafnasemi — reykháfarnir
á hvalveiðastöð hans — sprengdir í rúst af
mannavöldum.
Þannig er stundum rás viðburðanna. Það sem
blómgvast í dag er úrelt og ónýtt eftir skamma
stund. Atvinnuhættir taka breytingum. Mann-
virki og menn hverfa, en nýtt kemur í staðinn,
sem hleypur svo sitt skeið.
Hans Ellefsen var Norðmaður. Ilann byrjaði
ungur störf á norskum hvalveiðiskipum og 1889
fluttist hann til íslands, gerðist íslenzkur borg-
ari og settist að á Sunnuhvoli við Önundar-
fjörð. Þar stundaði hann hvalveiði fram til árs-
ins 1901, en þá flutti hann sig austur á Mjóa-
fjörð og setti þar upp mikla hvalveiðistöð að
Asknesi. Stöðin á önundarfirði brann til kaldra
kola einmitt um það bil, sem Ellefsen var að
koma upp stöðinni eystra. Norðmenn munu hafa
byrjað hvalveiðar við ísland um 1880, en hæst
komst þessi atvinnurekstur á fyrsta tug þess-
arar aldar á Mjóafirði, en leið undir lok að mestu
á síðustu árunum fyrir heimsstyrjöldina, er
Ellefsen flutti sig til Suður-Afríku, vegna þess
að hvalir tóku að ganga til þurðar við ísland.
Fyrst hurfu hvalirnir við Vesturland og miðin
eystra íæyndust ekki eins góð og við var búist.
Ellefsen var árið 1906 búinn að reisa um 20
hús á Asknesi við Mjóafjörð. Iiann byggði þar
einnig hafskipabryggju og gerði þar dráttar-
braut, þar sem sex gufubátar gátu verið í einu.
Seinustu árin hafði Ellefsen 8—9 skip við hval-
veiðar. Ellefsen skírði skip sín nöfnum úr forn-
FRJÁLS VERZLUN
sögunum, svo sem Ingólfur, Hjörleifur, Snorri
Sturluson o. s. frv.
Veiðisældin var afar misjöfn. Sum árin veidd-
ist vel en önnur miður. Á einu sumri veiddust
mest 486 hvalir, en minnst 250 hvalir. Hval-
lýsi varð mest rúmar 14000 tunnur eftir sumar-
vertíð, en minnst um 7000 tunnur. Auk þess var
unnið hvalmjöl. Þegar hvaladrápið stóð sem
hæst kom það stundum fyrir, að um 20 hvalir
voru í einu lagðir upp í hvalstöðinni.
Á Asknesi reisti Ellefsen mörg hús, eins og
áður er sagt. Þar var hús til spikbræðslu og
kjötsuðu og voru þar feiknarmikil ker og þrær
til að sjóða í hvalinn. Við þessi verk unnu um
30—40 manns. Einnig hafði Ellefsen gúanó-
I-Ians Ellefsen
23