Frjáls verslun - 01.07.1959, Síða 22

íTumum Torfa, vitum að hann átti sér mörg önn-
ur áhugamál en kennslu við búnaðarskólann í
Olafsdal. Hann var lífið og sálin í stórkostlegum
félagssamtökum þar vestra. Torfi var einn af stofn-
endum og hvatamönnum Pöntunarfélags Saurbœ-
inga, og ungmennafélag stofiluðu þeir feðgar, Mark-
ús sonur hans og hann, og einnig glímufélag, bind-
indisfélag og málfundafélag, þar sem prúðmennsk-
an sat í fyrirrúmi.
Þessi tímamót, nokkru fýrir og eftir síðustu alda-
m<)t, eru eftirtektarverð og sérstæð í sögu okkar.
Eftir hin mestu hörmungarár, jafnvel hungurár, rís
skyndilega upp fjöldi afreksmanna á mörgum svið-
um, líkt og blóm spretta upp undan snjóþyngslum
á vorin. Á þessu tímabili eignuðumst við afburða
stjórnmálaskörunga, er fyrst og fremst höfðu það
að markmiði, að losa okkur undan oki Dana og
gæta ýtrustu varfærni á fjármálasviðinu. Þá koma
fram á sjónarsviðið mikil skáld, vissulega á heims-
mælikvarða, miklir listamenn á ýmsum sviðum og
ekki sízt mjög dugmiklir framkvæmdamenn. Þessi
undur Iíktust því einna helzt, að einhver reginorka,
er falizt hafði í þjóðarkjarnanum, brytist fram und-
an þunganum, kiaftar hefðu vaknað og vaxið, líkt
og gull undan ormi, „og sé ökinu þökk“, hefur eitt-
hvert af skáldum okkar sagt eitt sinn. Torfi var
brautryðjandi alls jæss bezta, er þá festi rætur á ís-
landi, því svo djúpt var vitsmunaafl hans og skiln-
ingsgáfa, að honum tókst að snúa snaran þátt úr
gamalli og nýrri reynslu, er allir fögnuðu. Lífsleið-
inn, óánægjan, ræktun lítilmagnatilfinninga, er var
„kjölfesta'* margra á þessum erfiðu tímum, eins kon-
ar lífseymd, hvarf smám Saman við birtu hins nýja
tíma. Og í því Ijósi ber að meta störf Torfa Bjarna-
sonar, því þau ber hátt yfir veginn. Torfi ruddi
nýjar brautir og missti aldrei marks, þrátt fyrir
það, að hann var um skeið umdeildur maður, er
mátti reyna og sanna, að villugjarnt er þar sem
vegamörk eru engin, í ónumdum löndum, sem utan
hversdagsreynslunnar liggja. Én hjá honurn fór
ávallt sarnan tilgangur og takmark, er aldrei bar
af Ieið.

•Vinir . . ."
Lof fékk Torfi mikið á langri ævi, sem von var
og verðugt, en stundum einnig last og vanþakkir,
sem nútímamönnum hlýtur að finnast undarlegt,
þegar að er gáð, að allt líf hans og störf gengu út á
það að byggja upp landið og vekja áhuga unga
fólksins á þeirri nauðsyn. Sannaðist þar sem
oft áður. að sá fær sjaldan lof, er á ljósi heldur.
Skuggar falla oft á ljósið og hylja það. Skuggi lítil-
mennis er jafnstór skugga afreksmanns, og eru þeir
í því cinu jafnir. Sú er gæfan mikil hverri þjóð, er
á örugga forystumenn, hvenær sem vanda ber að
höndum. Menn, sem eru útverðir allra vona, Ieið-
sögumenn vegfarenda, hvatamenn framfara og
svaramenn sanninda, menn er ber jafnhátt, þótt
hillingar af hafi tímans villi sýn. Má ég bæta því
við, að svo virðist sem slíkar hillingar rísi nú hátt
í íslenzku þjóðlífi, vofur frá framandi löndum,
óraunsæjar, og vissulega okkur óviðkomandi.
Ég minntist á félagslyndi Torfa, og þátt hans í
því að örva það hjá unglingunum, bæði í skólanum
og eins í sveitinni, og alveg sérstaklega að sýna
prúðmennsku gegn sanngjarnri andstöðu, bæði á
fundum og í daglegu lífi. Og mættu sannarlega orð-
hákar nútímans af því læra. I þessu sambandi
minnist ég þess, að eitt sinn lagði faðir minn í
ræðu út af samtali við Torfa, og viðhafði hans orð.
Þau voru eitthvað á þessa leið: Að óhyggilegt væri
að láta smááhyggjur og dægurþras stofna þjóðar-
verðmætum í voða. Athuga bæri, að við ferðuðumst
aðeins eitt sinn um þessa jörð, og þegar þeim áfanga
væri náð, væri ferðalaginu lokið að fullu og yrði
eigi aftur farið. Og fyrst svo er, er það þá ómaks-
ins vert að láta hvert lítilræði koma upp á milli sín
og samferðamannanna, svo vér eigi fáum notið sam-
vistarinnar á því stutta ferðalagi? „Daginn sem lið-
inn er, lifuin vér ekki upp aftur,“ sagði Torfi. Ég
man það, að móður minni þótti þetta góð hug-
vekja, og vissulega lærdómsrík.
Iíver mun rita ævisögu Torfa í Olafsdal? Breytni
hans og starf ætti að vera fyrirmynd hvcrts
einasta ungmennis i landi þessu. Væri Torfi heit-
inn uppistandandi og í blóma lífsins myndi liann
sjálfsagt gleðjast yfir dugnaði okkar og aflasæld,
en ofbjóða annað, er nefna má heimskulegt bruðl
fjármuna og eyðslu yfir efni fram.
Torfi byrjaði starfsævi sína með því að líta um
öxl, og véita því athygli, hvað nema mætti okkur
til gagns af nágrönnunum, og var það bæði rétt og
skynsamlegt.
22
FII J Á I. S V101( /1. U N