Frjáls verslun - 01.11.1959, Blaðsíða 7

Gylfi Þ. Gíslason, viðskiptamálaráðherra:
Innflutningshöffin eru arfleifð
frá kreppu- og sfríðsárunum
Ræða flutt á aðalfundi Verzlunarráðs Islands, át. sept. sl.
Ég þakka stjórn Verzlunarráðs íslands fyrir að
bjóða mér til þessa fundar og er ánægja að því að
gera hér stuttlega grein fyrir helztu viðhorfum í
efnahagsmálum þjóðarinnar, þeim lærdómi, sem
mér finnst mega draga af reynslu síðustu ára, horf-
um þeim sem framundan eru, og þeim ráðstöfun-
um, sem frá mínu sjónarmiði eru líklegastar til
þess að tryggja vaxandi framleiðslu og hagkvæm-
ari viðskipti og þar með batnandi lífskjör.
★
Ég ætla fyrst að gera í stuttu niáli grein fyrir
þróun efnahagsmálanna að undanförnu og þá eink-
um fyrir stefnu og störfum núverandi ríkisstjórnar
á því sviði. Eins og kunnugt er, voru gerðar víð-
tækar ráðstafanir vorið 1958 til þess að skapa jafn-
vægi í fjárhag Útflutningssjóðs og ríkissjóðs, jafn-
framt því, að útflutningsbótakerfið var gert ein-
faldara og skynsamlegra, og dregið var nokkuð úr
þeim mikla mismun, sem verið hafði á gjöldum á
innfluttar vörur. Þessar ráðstafanir báru tilætlaðan
árangur að því leyti, að þær réttu við fjárhag bæði
útflutningssjóðs og ríkissjóðs. Með þeim var bóta-
og gjaldakerfið gert heilbrigðara en verið hafði
lengi. Til þess að þessar ráðstafanir gætu komið
að fullu gagni, þurfti hins vegar jafnhliða að halda
fjárfestingu opinberra aðilja í skefjum, koma í veg
fyrir óeðlilega þenslu bankaútlána og hindra víxl-
hækkanir verðlags og kaupgjalds. Um slíkar ráð-
stafanir varð ekki samkomulag milli þeirra stjórn-
málaflokka, sem þáverandi ríkisstjórn studdu, né
á milli ríkisstjórnarinnar og stéttasamtakanna í
landinu. Ríkisstjórnin hafði upphaflega vonað að
slíkt samkomulag gæti tekizt í sambandi við þau
þing stéttasamtaka, er háð voru haustið 1958. Sú
von brást, eins og kunnugt er, örar víxlhækkanir
verðlags og kaupgjalds hófust, og í desembermán-
uði, er ríkisstjórnin sagði af sér, blasti við öng-
þveiti í efnahagsmálum svo framarlega, sem rót-
tækar gagnráðstafanir væru ekki gerðar þegar í
stað. Viðræður á milli stjórnmálaflokkanna leiddu
fljótlega í Ijós, að enginn grundvöllur var fyrir
myndun meirihlutastjórnar, sem beitt gæti sér fyrir
alhliða ráðstöfunum í efnahagsmálum, fyrr en að
undangenginni breytingu á kjördæmaskipuninni og
þeim tvennum kosningum, sem til slíkra breytinga
þarf. En ætti að komast hjá öngþveiti, þurfti þegar
í stað að stöðva áfranihaldandi víxlhækkanir verð-
lags og kaupgjalds, tryggja eðlilegan rekstur at-
vinnuveganna og koma í veg fyrir halla, eða a. m.
k. verulegan halla hjá Útflutningssjóði og ríkissjóði
á árijiu 1959. Við þetta hefur stefna núverandi
ríkisstjórnar í efnahagsmálum verið miðuð. Hún
hefur ekki beinzt að því að finna lausn, er staðið
gæti til frambúðar, heldur að hinu, að forða þjóð-
inni frá því öngþveiti í efnahagsmálum, sem fram-
undan var um sl. áramót, og lialda sæmilegu jafn-
vægi á þessu sviði fram að þeim tíma, er ný ríkis-
stjórn, studd af meirihluta Alþingis, gæti tekið við.
Það er ástæðulaust að rekja í einstökum atriðum
þær ráðstafanir, sem gerðar hafa verið í þessu
skyni, en þær lielztu þeirra eru, eins og kunnugt
er, auknar niðurgreiðslur neyzluvöru um sl. ára-
mót, nýir samningar við útflytjendur um sama
leyti, lögin um niðurfærslu verðlags og launa í
janúar sl., lækkun á ýmsum litgjöldum ríkisins,
einkum til fjárfestingar, en það gerði mögulegt að
afgreiða fjárlög án þess að hækka aðra skatta en
skatta á bílum, tóbaki og áfengi, og nú síðast
setning bráðabirgðalaganna um óbreytt verð land-
búnaðarafurða fram til 15. desember. Ég held að
óhætt sé að segja, að þessum ráðstöfunum hafi yfir-
leitt verið tekið með skilningi af þjóðinni, þótt bæði
stjórnmálamenn og blöð hafi haft nokkuð aðra
sögu að segja í hita þeirrar baráttu, sem stjórnmál-
urn hlýtur að fylgja. Mér finnst þó sérstök ástæða
til þess hér, að minna á þann stuðning, sem verzl-
unarstéttin, iðnrekendur og aðrir atvinnurekendur
veittu niðurfærsluráðstöfununum á sl. vetri. Sá
stuðningur gerði framkvæmd þessara ráðstafana
miklu auðveldari en ella hefði orðið. Ég held, að
óhætt sé að segja, að þessar ráðstafanir hafi borið
þann árangur, sem til var ætlazt. Verðlag og kaup-
FRJÁLS VERZLUN
7