Frjáls verslun - 01.11.1959, Blaðsíða 14

Sigurður Benediktsson:
n
Heiðarlegir úrsmiðir eru orðnir óþarfir
Rabbað' við Jóhami Armann Jó?isso?i ú> s?níða???eistara
Undarlega oft eru þeir menn, sem bera aldurinn
vel, ættaðir úr Skaftafellssýslu. Þessu til sönnunar
mætti nefna nokkur þekkt dæmi — en í þetta skipti
skulum við snúa okkur til Jóhanns Ármanns, úr-
smiðameistara, sem sannar vel þessa kenningu. Tein-
réttur og virðulegur í framgöngu, 82 ára gamall,
gengur liann til daglegra starfa í úrsmíðavinnustofu
sinni, sem hann hefur rekið hér í Reykjavík síðan
1904, eða í 55 ár. Hann er glæsilegur fulltrúi þess
fámenna, en vel menntaða iðnaðarmannahóps, sem
hóf lífsstarf sitt hér i höfuðborginni í upphafi ald-
arinnar, þeirra, sem tóku iðnmennt sína alvarlega
og skutu bökum undir fyrstu kynslóð iðnstéttar á
Islandi. Þetta voru engir tíeyringsmenn, það voru
„gullkrónumenn", sem gengu með harðan hatt á
sunnudögum og vissu, að á herðuni þeirra hvíldi
framtíð Islands. Þessir menn reistu „Iðnó“ og
bjuggu sig undir morgundaginn.
★
— Og upprunninn undir Eyjafjöllum?
— Já, fæddur Rangæingur, að Drangshlíð undir
Austur-Eyjafjöllum, en ættaður úr Skaftafellssýslu
að nokkru. Við vorum fnnm systkini, sem komumst
á legg — og faðir minn féll frá, þegar ég var á
fimmta ári — man óljóst eftir honum. Það var
taugaveikin. Hjá okkur dóu þá þrír karlmenn með
nokkurra daga millibili. —
Kjartan bróðir minn var þá kominn í Latínu-
skólann, en hvarf heim og stóð fyrir búi með móð-
ur okkar þangað til hann drukknaði í Berjanesvör
við níunda mann, 28 ára gamall. Á uppvaxtarár-
um mínum voru gerðir út frá Fjallasandi þetta
5—7 sexæringar, og gerðu það bændur undir Fjöll-
um og austan úr sýslum. Hér varð að sækja á opið
haf, og mátti segja, að í hvern róður væri farið
upp á líf og dauða. En næðist ekki í sjófang lagð-
ist sultarvofan að, svo að sá á fólki. Þá var þétt-
býlt undir Eyjafjöllum og landnytjar rýrar — en
fiskigengd mikil. Við þurftum engin fiskileitarskip
til að benda okkur á miðin í þá daga — við sáum
það á frönsku skonnortunum, sem héldu sig eins
nærri landi og þær þorðu, og mokuðu upp fisk-
inum þegar veður gaf. Stundum komu stór land-
hlaup af fiski, þ. e. hann flæddi upp í löngum röst-
um í fjörunni, allt rígaþorskur. Þessi matbjörg
nýttist þó oft verr en skyldi, því að ekki máttu
aðrir ganga á fiskireka en þeir, sem þar áttu fjörur
— og stundum voru þeir á sjó, þegar fiskinn bar
á land, en aðfall eða alda skolaði öllu frá, þegar
til átti að taka. Já, svo var nú það. —
Eg átti góða æsku á glaðværu og mannmörgu
heimili, og að því bý ég enn. Móðir mín bjó við
betri húsakost og sæmilegri efni en almennt gerð-
ist þar um slóðir, og gestkvæmt var þar oft, og
mikið sungið.
— Lá þá ekki beinast við að gerast bóndi í
Drangshlíð?
— Jú, máski — en ég var bara aldrei náttúraður
fyrir búskap, hafði einhvern veginn ekkert í það.
Mér leiddist fé, rollurnar voru svo anzi styggar við
mig — og þetta hringsól við þær seint og snemma
átti ekki við mig. Hestar voru skárri, en kýr ákaf-
lega silalegar og tregar í öllu háttalagi! Mér var
ekkert um þetta gefið, vildi heldur föndra og varð
snemma hagur á tré og járn, og lærði að fara með
verkfæri. Það varð því að ráði, að ég skyldi læra
trésmíði, staður fenginn fyrir mig hjá snikkara-
meistara í Reykjavík, og vel fyrir heimangöngu
minni séð. Iíingað suður (— það er reyndar í vest-
ur —) varð ég svo samferða sóknarprestinum
okkar, séra Gísla Kjartanssyni. Hann kom mér á
áfangastað, en einhvern veginn atvikaðist það svo,
að ég fylgdi honum að mestu eftir þá daga sem
14
FRJÁLS VERZLUN