Frjáls verslun - 01.11.1959, Blaðsíða 9

samvinnu, sem nú er að komast á meðal þjóða
Vestur-Evrópu.
Ég heti nýlega gert Alþingi grein fyrir viðhorf-
um í fríverzlunarmálinu, og er því ekki ástæða til
að ræða það ýtarlega hér. Ég vil þó aðeins ítreka,
að ég vona, að myndun sex- og sjöveldasvæðanna
verði ekki lokaspor, heldur upphaf að myndun frí-
verzlunarsvæðis fyrir alla Vestur-Evrópu, þar sem
ísland gæti orðið ])átttakandi. Fari hins vegar svo,
að sú von bregðist, verður nauðsynlegt fyrir ís-
lendinga að ná samningum um gagnkvæmar íviln-
anir við bæði sex- og sjöveldin, ef þeir eiga að kom-
ast lijá sívaxandi viðskiptalegri einangrun frá öðr-
um Vestur-Evrópuþjóðum. Hvort sem við gerumst
aðilar að stóru fríverzlunarsvæði cða gerum samn-
inga við sex- og sjöveldin, hljótum við að verða að
draga stórlega úr innflutningshöftum nema að því
leyti, sem óhjákvæmilegt er til að vernda viðskipti
við Austur-Evrópu. En ef draga á úr höftunum
eða afnema þau að mestu, verður að gera sér vel
ljóst, að það er því aðeins hægt, að miklu strang-
ari stjórn verði á fjármálum og bankamálum en
verið hefur, og að landið jafnframt eignist gjald-
eyrisvarasjóð. Núverandi ríkisstjórn hefur gert
ýmsar ráðstafanir til að draga úr útgjöldum og
fjárfestingu opinberra aðilja, til þess að forðast, að
fjárhagsgetu þjóðarinnar væri ofboðið. Þannig var
rafvæðingaráætlunin cndurskoðuð og útgjöld henn-
ar lækkuð verulega án þess að draga svo máli skipti
úr þeirri þjónustu, sem i-afveiturnar eiga að veita.
Fjárfestingarútgjöld á fjárlögum voru lækkuð tals-
vert. Reynt hefur verið að draga úr greiðslum ríkis-
sjóðs vegna vanskila á lánum, sem ríkið er í ábyrgð
fyrir, og takmarka veitingu nýrra ríkisábyrgða.
Sem stendur eru embættismenn að athuga fjárhag
allra opinberra fjárfestingarsjóða og gera tillögur
um starfsemi þeirra framvegis. Allt liafa þetta verið
spor í rétta átt, en í sambandi við þær efnahags-
ráðstafanir, sem framundan eru, er óhjákvæmilegt,
að þessi mál verði tekin enn fastari tökum, til þess
að tryggja það, að opinberar framkvæmdir eða að-
stoð við framkvæmdir einstaklinga, fari aldrei frarn
úr því sem fjárhagsgetan leyfir. Það er skoðun
mín, að til þess að tryggja sem örastan vöxt þjóð-
arframleiðslunnar sé nauðsynlegt, að unnið sé eftir
heildaráætlun, sem gerð sé fyrir nokkur ár í senn,
og væri í því sambandi til mikilla bóta að taka
upp með reglulegum hætti samningu jijóðhags-
áætlana og þjóðhagsreikninga, svo sem ýmsar ná-
grannaþjóðir nú gera.
Að því er bankana snertir, verður að tryggja það
betur en verið hefur, að óeðlileg útlánaþensla eigi
sér ekki stað. Það þýðir hins vegar að núgildandi
útlánareglum verður að breyta. Jafnframt ætti að
mínum dómi að gera atvinnuvegunum jafnara und-
„Stórkostlegt að við skyldum hittast."
ir höfði í útlánum en verið hefur. Loks er það
höfuðatriði, að nýjar efnahagsráðstafanir leiði ekki
til þess, að á nýjan leik hefjist þær víxlhækkanir
verðlags og kaupgjalds, sem á skömmum tíma gætu
gert árangur slíkra ráðstafana að engu. Til þess að
forðast það, er nauðsynlegt, að núverandi löggjöf
um verðlagningu landbúnaðarafurða sé endurbætt
og að teknir séu upp heildarsamningar á milli laun-
þega og vinnuveitenda.
★
Ég hefi nú lýst nokkrum þeim höfuðsjónarmið-
um, sem ég tel að hafa beri í huga i sambandi við
þær ráðstafanir í efnahagsmálum, sem tvímælalaust
verður að gera. von bráðar. í heild myndu þær ráð-
stafanir stefna að því að gera þjóðinni kleift að
standa á eigin fótum fjárhagslega og leggja traust-
ari grundvöll að heilbrigðri þróun atvinnulífsins,
aukinni þjóðarframleiðslu og batnandi lífskjörum.
Þessi markmið eru svo mikilvæg, að ekki má láta
sig skipta stundaróþægindi og erfiðleika við fram-
kvæmd þeirra ráðstafana, sem að þeim miða. Ég
tel, að verzlunarstéttinni og iðnrekendum ætti að
vera það sérstakt kappsmál, að slíkar ráðstafanir
tækjust giftusamlega. Um mörg undanfarin ár hef-
ur orku þjóðarinnar verið beint að því að stækka
fiskiskipaflotann, byggja upp nýtízku fiskiðnað,
vélvæða landbúnaðinn og rafvæða. byggðir landsins.
Allt hefur þetta borið mikinn og góðan árangur í
aukinni framleiðslu og betri lífskjörum. En það
gleymist alltof oft, að bætt lífskjör fást ekki að-
eins með aukinni framleiðslu í bókstaflegri merk-
ingu orðsins, heldur einnig með bættri vörudreifingu
og margs konar þjónustu í sambandi við hana. Eitt
öruggasta einkenni mikillar velmegunar nú á tutt-
ugustu öldinni er ekki aukið framleiðslumagn ár
frá ári, heldur aukin fjölbreyttni í vöruúrvali, bætt
þjónusta, aukin þægindi og meiri flýtir í sambandi
við dreifingu. Á þessu sviði höfum við íslendingar
dregizt aftur úr þeim þjóðum, sem að öðru leyti
njóta svipaðra lífskjara og við. Verzlun lands-
únanna hefur af ýmsum ástæðum ekki haft nógu
góða aðstöðu til að gegna því mikilvæga hlutverki
FRJÁLS VERZLUN
9