Frjáls verslun - 01.09.1961, Síða 23

Kristján Redslew stoínar verzlun á Siglufirði
Svo umhugað sem stjórninni var, að verzlun héldi
áfram á hinum gömlu höfnum einokunarinnar, var
hún því hins vegar mjög mótfallin á þessum tíma,
að stofnaðar væru verzlanir á nýjum stöðum, þar
eð slíkt myndi hindra viðgang kaupstaða þeirra,
sem gert var ráð fyrir að risu upp í Reykjavík,
Grundarfirði, ísafirði, á Akureyri, Eskifirði og í
Vestmannaeyjum.
A þessum fyrstu árum var eingöngu gerð undan-
tekning með Siglufjörð, þar sem Kristjáni Redslew,
aðstoðarkaupmanni frá Iíofsósi, var leyft að sctja
upp verzlun árið 1788. í þessu skyni útvegaði sölu-
nefndin honum tilhöggvið timburhús frá Noregi og
sá um flutning á því til Siglufjarðar. Einnig útveg-
aði nefndin honum 35 smálesta skip, ýmsar vörur
og nauðsynleg áhöld, ásamt peningaláni, og fékk
hann allt þetta með sömu kjörum og aðrir fyrrver-
andi starfsmenn konungsverzlunarinnar sættu.
Redslew hafði unnið við verzlunina á Hofsósi og
Akureyri í 25 ár og hefir því vcrið vel kunnugur
staðháttum á Siglufirði og nágrenni, er hann byrjaði
verzlun sína þar. Kona hans, sem einnig var dönsk,
Iiét Anna Kristín, og svo virðist senr þau hjón hafi
verið barnlaus. Ekki vcrður séð af heimildunum,
hve lengi Anna hafði verið á íslandi, þcgar hér
var komið sögu, en allt bendir hins vegar til þcss,
að hún hafi þegar frá byrjun ráðið meiru um verzl-
unarreksturinn á Siglufirði en maður hennar.
Verzlunarfyrirkomulag það, sem gilti á íslandi á
tímabilinu 1788—1855, var í daglegu máli manna
á þeim tíma nefnt fríhöndlun, en þá máttu, cins
og þegar hefir verið sagt, aðeins þegnar Danakon-
ungs verzla á íslandi. Engin bein verzlun rnátti
yfirleitt fara fram milli íslands og landa utan
Danaveldis, ncma kaupmenn á Islandi væru í félagi
við verzlunarfyrirtæki í Kaupmannahöfn eða öðr-
um borgum ríkisins. Aflciðingin varð sú, að ís-
landskaupmenn beindu jafnan öllum viðskiptum
sínurn til Kaupmannahafnar. Héldu skip þeirra til
Islands á vorin hlaðin vörum og sneru aftur til
Kaupmannahafnar á haustin með íslenzkar afurðir,
og með því að kaupmönnum var skylt að hafa
verzlanir sínar á íslandi opnar allt árið, höfðu
flestir þeirra verzlunarstjóra lil að sjá um þær, en
önnuðust sjálfir sölu útflutningsvara og kaup á
innflutningsvörum í Kaupmannahöfn.
Fyrstu viðskipti Önnu Redslew við sölunefnd
Svo sem fyrr var getið, var verzlunarþekkingu
kaupmanna að ýmsu leyti ærið ábótavant, er þeír
byrjuðu að verzla á eigin spýtur. Leituðu þeir því
mjög á náðir sölunefndarinnar í ýmsum efnum,
einkum fyrstu árin, enda var það líka eitt af hlut-
verkum hennar að fylgjast með afkomu kaup-
manna, sem allir voru í skuld við konungssjóð.
Það vakti ekki litla athygli hjá nefndinni, þegar
skip Redslews kom í fyrstu verzlunarferð sína til
Kaupmannahafnar veturinn 1788—’8í), að sjálfur
hafði kaupmaðurinn orðið eftir á Siglufirði til að
sjá um verzlunina þar, en hér var komin kona
hans til að annast verzlunarerindin í Ilöfn. Hafði
skipið orðið heldur síðbúið frá íslandi um haustið,
hlekkzt á við Noreg og orðið að leita þar hafnar
um sinn.
Auðséð er, að nefndarmenn hafa orðið mjög
snortnir af dugnaði Onnu Redslew, því að þeir gerðu
ráðstafanir til að henni yrði veitt öll nauðsynleg
aðstoð. Sjálfsagt hafa þeir líka dregið verzlunar-
þekkingu hennar í efa og því talið réttara að hafa
hönd í bagga með henni. Ekki verður séð, hvernig
verzlunin gekk í Kaupmannahöfn hjá Onuu að
þessu sinni, en hins vegar tókst henni að fá sölu-
nefndina til að lækka um þriðjung verðið á húsi
því, sem nefndin hafði útvegað Redslew frá Noregi,
þar eð það hafði reynzt heldur lélegt, og auk þess
vcitti nefndin henni 200 ríkisdali að gjöf til endur-
bóta á húsinu. Er fátt annað vitað um dvöl hennar
í Kaupmannahöfn í þctta skipti, og kom hún heilu
og höldnu til Siglufjarðar á skipi þeirra hjóna sum-
arið 1789.
Deilur kaupmannshjónanna við íslendinga
Sambúð þeirra Redslewhjóna við Siglfirðinga og
ýmsa aðra, sem }>au áttu saman við að sælda þarna,
virðist þcgar í upphafi hafa verið heldur erfið. Mun
viðleitni þeirra hjóna að hindra viðskipti íbúanna
við hollenzka duggara, sem gerðu sig allheima-
komna á þessum slóðum, ekki hvað sízt hafa orðið
tilefni til sundurþykkis.
íslendingum hafði um langan aldur verið bannað
að hafa nokkur viðskipti við erlenda fiskimenn, og
var það bann ítrekað í tilskipuninni um fríhöndl-
unina árið 1787. Jafnan var þó crfitt að framfylgja
þessu banni, einkum á afskekktum stöðum, og höfðu
Siglfirðingar löngum haft góða afstöðu til að hafa
það að engu, meðan engin verzlun var á þessum
slóðum og sýslumaðurinn víðsfjarri. Samkvæmt
verzlunarlöggjöfinni, höfðu kaupmenn rétt til að
gera smyglvarning upptækan, en urðu að afhenda
FRJAL6 VERZLUN
23