Frjáls verslun - 01.01.1964, Blaðsíða 21

Tryggvi Þórhallsson —
„sjálfsagt að segja upp
samningum eins fljótt
og lög stæðu til".
bæri utanríkis ráðherraheiti og var ekki ánægður
með að forsætisráðherrann færi með málin eins og
aukastörf samkvæmt áðurnefndum konungsúr-
skurði. Helzt vildi hann fá sérstakt utanríkisráðu-
neyti eða skrifstofu, og láta það sjást að svo væri,
með bréfhaus eða undirskrift eða hvorttveggja. For-
sætisráðherra svaraði þessu þannig, að utanríkis-
málin hefðu verið falin forsætisráðherra einmitt
að hvötum Bjarna Jónssonar frá Vogi, en að það
skipti ekki máli í sínum augum, hvort hann væri
nefndur utanríkisráðherra. Málin væru afgreidd í
forsætisráðuneytinu og á þess bréfsefni.
Þá voru nokkrir liðir fyrirspurnarinnar um fram-
kvæmd Dana á utanríkismálum íslands, eins og
hvort danskir umboðsmenn íslands í utanríkismál-
um væru handfaldir, þ. e. skipaðir hjá þjóðhöfð-
ingjum, hvort þeir hefðu fengið fyrirsögn um verk
sín frá utanríkisráðherra Islands, er hann nefndi
svo, t. d. um fánadaga, undirskrift og þessháttar,
og hvort þeir hefðu fengið skjaldarmerki, fána,
stimpilmerki og annað, sem sýndi, að gerðir þeirra
færu fram í nafni íslands. Öllum þessum atriðum
gat forsætisráðherra að mestu leyti svarað játandi.
Ennfremur vildi fyrirspyrjandi láta endurreisa
sendiherraembættið í Danmörku, og yfirleitt vinna
að því, að ísland kæmi upp sínum eigin sendi-
herrastöðum í stað þess að fela slíkt þegnum ann-
arra ríkja. Bar ekki á öðru en að stjórnin hefði á
þessu svipaðar skoðanir, en fjárliagur ríkisins var
þá bágborinn, og þessvegna erfitt um allar fram-
kvæmdir. Sendiherraembættið í Kaupmannahöfn
var þó endurreist árið eftir, eins og áður er sagt.
Eftir að Bjarni Jónsson frá Vogi andaðist árið
1926 varð þess lítt vart, að aðrir þingmenn sýndu
utanríkismálunum nokkuxm sérstakan áhuga, nema
þegar frá er talin uppsögn sambandslaganna, sem
ég mun nánar víkja að hér á eftir, en áður er rétt
að minnast rétt aðeins á eitt mál sérstaklega, scm
Bjarni Jónsson líka hreyfði á Alþingi. Skömmu
eftir að Þjóðabandalagið hafði verið stofnað, eða
snemma á árinu 1920, viidi hann að athugað yrði
um inngöngu Islands í bandalagið, þó þannig, að
hlutleysi þcss héldist óskert. Þetta hafði verið at-
hugað lítilsháttar árið áður at' dönsku utanríkis-
stjórninni og Birni Sigurðssyni, sem þá var við-
skiptaráðunautur í London, en ekkert frekara var
gert í máli þessu og Bjarni fékk engin svör við
fyrirspurn sinni.
Árið 1929 eða þar um bil kynntist dr. Björn
Þórðarson sér möguleikana á inngöngu íslands i
Þjóðabandalagið og skrifaði m. a. grein um það í
Andvara, þar sem hann taldi, að ísland mundi
geta fengið upptöku og væri bæði hagur og öryggi
að því. Á Aljiingi 1931 bar svo þáverandi forsætis-
ráðherra, Tryggvi Þórhallsson, fram tillögu um, að
ríkisstjórninni yrði falið að leita upptöku fyrir ís-
land í bandalagið, en málið fór svo að tillöguna
dagaði uppi á Alþingi. Loks bar Einar Olgeirsson
fram tillögu á þinginu 1937 um athugun á upptöku
með tilliti til öryggis íslands, en þá voru margir
farnir að missa trúna á bandalagið, ekki sízt vegna
vanmáttar þess gagnvart Italíu í Abyssiníustríðinu.
Tillögu Einars var vísað til ríkisstjórnarinnar, en
ekkert frekar varð úr framkvæmdum.
Ég vík nú að uppsögn sambandslaganna.
Á Alþingi því, sem kom saman eftir áramótin
1928, bar Sigurður Eggcrz, sem nú sat einn á þingi
þeirra, sem töldust til Sjálfstæðisflokksins gamla,
fram svohljóðandi fyrirspurn til ríkisstjórnarinnar:
„Vill ríkisstjórnín vinna að því, að sambandslaga-
Benedikt Sveinsson —
..fyllsta óstæða til að
vænta, að Islendingar
bæru giftu til þess að
standa fast saman um
réttindi sfn og sjólf-
stæði. er ó reyndi".
FRJÁLS VERZLUN
21