Frjáls verslun - 01.07.1971, Blaðsíða 22

GREIIVAR OG VIDTOL
Stjtrrnmálaflokkarnir
ösigur stjórnarflokkanna...
bandalagið og Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna. Enda
þótt ég skynjaði ekki fyllilega
fyrr en síðustu daga fyrir kosn-
ingarnar hvar Samtök frjáls-
lyndra voru á vegi stödd, þá
var mér ljóst löngu fyrir borg-
arstjórnarkosningarnar að allt
stefndi í átt til þess að Al-
þýðubandalagið yrði a.m.k.
20% flokkur í Reykjavík. Ein-
hver fylgisaukning bandalags-
ins virtist fyrirsjáanleg úti á
landi, en ég h.ygg að landhelgis-
málið hafi komið bandalaginu
til meiri styrktar í sjálfri kosn-
ingabaráttunni. Það virtist
a.m.k. mega lesa þetta úr sigri
Lúðvíks Jósefssonar á Austur-
landi.
Annars eiga menn ekki að
leggja sérstaklega mikið upp úr
einstökum áhrifavöldum í þess-
um kosningum heldur skoða
meginþróunina og þá sjá þeir
þessar kosningar í réttu ljósi.
Meginþróunin var allan tímann
til vinstri, vegna þess að stjórn-
arflokkarnir kusu að stjórna
frá degi til dags í stað þess að
hasla sér völl eftir viðreisn og
leggia framtíðarlínur, sem al-
menningur skildi. Þeim var
reyndar álíka nauðsynlegt að
gera almenningi betur skiljan-
legt en þeir höfðu gert, hvað
raunverulega hafði farið fram
í íslenzka þjóðfélaginu, síðan
þessir tveir flokkar mynduðu
stjórn saman. Málgögn þeirra
reyndust ófær að taka þetta
hlutverk að sér og málsvarar
flokksins á ferðum sínum um
landið bundu sig of lengi við of
fá og stór mál. sem voru þrátt
fyrir deilurnar, sem um þau
stóðu, ekki það sem beinlínis
náði eyrum almennings. Hag-
vaxtarpólitíkin var fyrir löngu
búin að ganga sér til húðar
sem pólitískt umræðuefni, enda
orðin sjálfsögð. Áróður stjórn-
arflokkanna var í stuttu máli
sagt orðin þreytandi.
Að öllu óbreyttu var ósigur
stjórnarflokkanna í nýafstöðn-
um kosningum fyrirsjáanlegur
fyrir a.m.k. tveimur árum. Þá
er einnig unnt að leiða rök að
því að ósigurinn hafi legið í
augum uopi fyrir sveitastjórn-
arkosningarnar 1966, nema því
aðeins að breytt yrði um vinnu-
brögð. Ríkisstjórnina skorti orð-
ið markmið á borð við viðreisn-
ina, sem þá var í raun lokið.
Hún var tekin að stjórna frá
degi til dags, en slík stjórn,
án skilgreindra stærri mark-
miða, lifir ekki lengi. Þessi
markmiðaskortur var ekki fylli-
lega kominn í ljós í kosningun-
um 1966 og 1967. Þó urðu efna-
hagsörðugleikarnir til að
styrkja stjórnina, einkum Sjálf-
stæðisflokkinn, og talar það
sínu máli um það hvaða þýð-
ingu stór verkefni hafa fyrir
stóran flokk eins og Sjálfstæð-
isfiokkinn.
Ég benti á þessi atriði í sam-
tali við tvo þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins á ferðalagi fyr-
ir sveitastjórnarkosningarnar
1966. Mér skilst að fjölmargir
þingmenn beggja stjórnarflokk-
anna hafi einnig verið orðnir
þeirra skcðunar eftir þingkosn-
ingarnar 1967, að gera þyrfti
breytingar í bá átt, sem ég tal-
aði um, en að ráðherrar og odd-
vitar stjórnarflokkanna hafi á
sinn hátt komið í veg fyrir
nauðsynlega uppstokkun og
endurskoðun málefna.
Síðustu tvö árin hefur það
beinlínis legið á borðinu fyrir
framan þá sem vildu sjá það,
að kommúnistar væru að verða
20% flokkur í Re.ykjavík og að
búast mætti við einhverri fylg-
isaukningu þeirra úti um land.
Þá var það einnig augljóst
hverjum sem vildi sjá, að unga
fólkið var ekki að safnast utan
um Sjálfstæðisflokkinn hvað
þá Alþýðuflokkinn og að vaxt-
arbroddur kjósendanna stefndi
til vinstri. Oddvitar flokkanna
neituðu að bregðast við þessum
vanda á þeim forsendum að allt
væri í lagi, og í versta falli að
unga fólkið skildi vandamálin,
sem við væri að etja. Það náð-
ist engin samstaða innan stjórn-
arflokkanna um að takast á
við þetta vandamál hvorki ári
fyrir kosningarnar eða tveimur
árum fyrir þær. Sjálfstæðis-
menn stóðu í þeirri trú að
margvíslegur árangur í stjórn-
arstörfum mundi skapa þeim
sterkla vígstöðu og bað eitt
að fólk hefði það gott mundi
nægja í kosningunum. Ef þeir
hefðu áttað sig á þreytunni,
sem sezt var að landsmönnum,
í mesta góðærinu 1965, myndu
þeir ef til vill hafa skilið að
þessi hugsunarháttur gat ekki
dregið þá langt.
Þróunin var allan tímann til
vinstri og ég hygg að ýmsum
forystumönnum Framsóknar-
flokksins hafi snemma skilist
þetta. Og þótt þeir reyndu að
bregðast sem bezt þeir gátu við
þróuninni í því skyni að færa
Framsóknarflokknum hana í
nyt, þá var það flokknum gott
svo langt sem það náði, en hefði
aldrei dugað honum til sigurs,
hvernig, sem þeir hefðu farið
að. Framsóknarflokkurinn er
ekki vinstri flokkur fremur en
hægri flokkur þótt forystu-
mennirnir hafi viljað gefa
flokknum yfirbragð vinstra
flokks. Það var því eðlilegt að
vinstri þróun leitaði yfir í þá
vinstri flokka sem til voru.
Á vinstri væng voru Alþýðu-
20
FV 7 1971