Frjáls verslun - 01.07.1971, Blaðsíða 40

Ferodo: Með gamla og nýja laginu. Nú gengur allt viðstöðulaust.
Hagræðing
Hóptækni, það
hafa lært af
sem kapítalistar
kommúnistum !
IVIargfaldar afköst og fjármagnsnýtingu við meiriháttar framleiðslu
Hóptækni er bein þýðing úr
rússnesku, og hún er nokkuð
sem kommúnistar geta kennt
kapitalistikum framleiðendum.
Henni er ætlað að gera tvennt:
1) Að skera niður þær gríð-
arlegu þirgðir (og það fjár-
magn) sem þundið er hverju
sinni í hinu dæmigerða fram-
leiðsluþjóðfélagi. (Hlutfallstöl-
urnar í þessu efni hafa verið
sérstaklega óhagstæðar í Sovét-
ríkjunum, og rússneskir skipu-
leggjarar hafa lengi glímt við
að bæta það ástand).
2) Að stytta tímann frá því
pöntun er gerð og þar til hún
er afgreidd, eða með öðrum orð-
um að stytta afgreiðslutíma.
Bretland stendur illa í báð-
um tilfellum, og birgðastjórn-
un þar er t.d. mikið lélegri en
í Þýzkalandi og Japan. Árið
1969 voru birgðaverðmæti
brezkra framleiðenda hvorki
meira né minna en 7.295 millj-
ónir sterlingspunda, rúmlega
hehningur bess hluta sem fram-
leiðendur áttu af heildarfram-
leiðslu þjóðarinnar.
2.713 milljónir punda voru
svo bundnar í verkefnum sem
verið var að vinna í augnablik-
inu. Langur og oft ótryggur
afgreiðslutími gerði svo að
verkum að vélahlutar og ýmsar
fullunnar vörur voru keyptar
erlendis frá, þótt þær væru
framleiddar í Bretlandi fyrir
sama verð.
Fjöldaframleiðsla er sú grein
sem á hvað mest við þessi
vandamál að stríða. Þegar fram-
leiðslumagnið er lítið, fara efn-
ið og hálfgerðir hlutir ótrúleg-
ar vegalengdir milli ýmis kon-
ar véla. Eilífð líður frá því
byrjað er á hráefninu og þar
til varan fer á markað. Vanda-
málið margfaldast þegar fram-
leiðandinn þarf að fást við
markaðsbreytingar sem breyta
um leið pöntunum til fyrirtæk-
is hans. Þetta er vel þekkt úr
bifreiðaiðnaðinum, þar sem al-
gengt er að kaupæðið skiptist
frá einni tegund yfir á aðra,
mjöv skyndilega, en hað kallar
á skjóta afgreiðslu hluta í þá
bifreið.
Svo einfalt?
Grundvallarkenning hóp-
tækni er ótrúlega einföld.
Framleiðandinn gerir lista yfir
alla fjöldaframleidda hluti, sem
oft skipta þúsundum. Hann leit-
ar svo að einhverju sem þeir
eiga sameiginlegt, og skiptir
beim niður í fjölskyldur (lang-
irog gildir, stuttir og mjóir, eða
öfugt). Fjölskyldurnar, eða hóp-
arnir, fá svo nafnnúmer sem
gefur til kynna hvers eðlis þeir
eru.
Þegar þetta er sagt í svona
einföldu máli, virðist það jaín-
vel of augljóst. Því þá að gefa
því sérstakt nafn? Við höfum
gert þetta í mörg ár, segja sum-
ir. En reynzlan sýnir, hve víða
er úrbóta þörf. Margir liðir
stjórnunartækni eru í rauninni
e.kki annað en heilbrigð skyn-
semi. Reynzlan sýnir að bezta
leiðin til að koma skynsamleg-
um hugmyndum á framfæri við
önnum kafna verzlunarmenn,
er að safna beim saman í snotr-
an pakka, og gefa honum s;:enn-
andi nafn.
En forstjórarnir verða að
gera sér grein fyrir, að þetta
er engin galdraformúla sem
hægt er að láta framleiðslu-
stjórann hafa, og hugsa svo
ekki meira um það. Það verður
að byrja efst og fara niðureít-
ir, og allir verða að taka þátt
í starfinu..
Sem dæmi um hagkvæmnina
skulum við taka Rank Taylor
Hobson fyrirtækið. Þar voru
framleiddir tólf þúsund mis-
munandi hlutir. Þeir voru tekn-
ir og flokkaðir og gefin númer.
Það kom í ljós, að í þessum
fjölda voru 430 mjög einfaldir
hlutir sem voru eins í laginu.
Meðal þeirra voru 30 hlutir
sem voru jafn langir og höfðu
sama þvermál. Þeir voru hann-
aðir hver í sínu lagi og til mis-
mu.nandi þarfa, og enginn hafði
38
FV 7 1971