Frjáls verslun - 01.11.1974, Page 23

Greinar oo viAlBI
Umbætur í skattamálum
— eftir dr. Guðmund It/lagnússon, prófessor
Nefnd um tekjuöflun skilaði
af sér skýrsl'u til fyrrv. fjár-
málaráðherra í nóvember 1973.
Lítið hefur verið rætt um álit
nefndarinnar síðan. Þó hafa
sumar hugmyndir nefndarinn-
ar — eða hugmyndir, sem hún
tók upp á sína arma — heyrst
í ræðum sumra núverandi ráð-
herra. Skal hér rakið það
helsta, sem nefndin lagði til.
Eins mun verða bent á atriði,
sem ástæða hefði verið til að
nefndin hefði fjallað ítarlegar
um.
Mat á gildandi tekjuöflun hins
opinbera.
í álitinu er sú skoðun látin
í ljós, að núgildandi tekjuöfl-
unarkerfi sé á mörkum þess að
geta skilað hinu opinbera
nægilegum tekjum. Er þá haft
í huga, að skuldbindingar
hafa verið gerðar gagnvart
EFTA og EBE um áframhald-
andi lækkun verndartolla. Þá
er talið, að ýmis óæskileg á-
hrif söluskatts aukist við
hækkun hans (uppsöfnunará-
hrif, sókn í undanþágur, und-
anbrögð). Veruleg gagnrýni
gýs öðru hverju upp um tekju-
skatt einstaklinga. Tekjuöflun-
aráhrif gildandi kerfis eru
oft hæpin, (sbr. grein mína í
síðasta tölublaði Frjálsrar
verzlunar). Ýmsar undanþágur
valda röskun á hagkvæmustu
ráðstöfun framleiðsluþátta.
Möguleikar til hagstjórnar
gætu verið betri en nú er.
Tillögur nefndarinnar.
í ljósi framanskráðs og af
fleiri ástæðum leggur nefndin
einkum til eftirfarandi:
1. Afnám markaðra tekna.
2. Fækkun tekjustofna.
3. Einföldun gjaldstofna og
samræmingu þeirra.
4. Þjónustugjald komi annað-
hvort fyrir öllum kostn-
aði eða engum.
5. Sparifé lúti sömu skatta-
meðferð og önnur eigna-
myndun.
6. Jöfnun fjáröflunartolla.
(á tvo eða nokkra flokka).
7. Samsláttur skattkerfis og
tryggingarkerfis verði at-
hugaður.
8. Heimild fáist fyrir breyt-
ingu á tekjuskattspró-
sentu(m) á greiðsluárinu.
9. Virðisaukaskattur leysi
söluskatt af hólmi.
10. Gjöld af bifreiðanotkun
verðii sameinuð og bensín-
skattur hækkaður.
11. Einkasölugjöld (— álagn-
ing) verði samræmd.
12. Ýmis gjöld á atvinnurekst-
ur verði sameinuð og inn-
heimt sem launaskattur.
13. Breyting verði á sköttum
eigin húsnæðis og/eða
leiguhúsnæðis.
14. Tengsl fjáröflunar ríkis og
sveitarfélaga verði endur-
skoðuð og einfölduð.
Atriði, sem huga þarf
betur að.
Unnt er að taka undir flest
af því, sem lagt er til. Sérstak-
lega er fróðlegt að fá yfirlit
yfir sköttun einstaklinga,
rýrnun tekjustofns vegna
margvíslegra undanþága og út-
reikninga á _ hugsanlegum
breytingum. Ýmislegt um
sköttun fyrirtækja virðist ekki
eins vel unnið.
Ef gera á örstuttar athuga-
semdir við tillögurnar sjálfar,
má benda á eftirfarandi.
Afnám markaðra tekna, og
fækkun gjaldstofna eru tví-
mælalaust æskileg frá sjónar-
hóli hins opinbera. Á hitt ber
einnig að líta, að þetta gerir
meiri kröfur en ella til stjórn-
málamanna um að skýra,
hvernig fénu er varið og sjá
til þess að sóun sé sem minnst.
Fækkun gjaldstofna útheimtir
nákvæmt yfirlit, því að meiri
hætta er á, að tilteknir hópar
sleppi betur við skatt, ef skatt-
tegund er ein fremur en
fleiri.
Verðlagning á þjónustu
hins opinbera er tekin litlum
tökum og tillagan um fullt
gjald eða ekki fær vart staðist,
nema frá hagkvæmnissjónar-
miði hins opinbera. Sameining
bifreiðagjalda hefur þegar
verið lögleidd.
Þau atriði, sem ég sakna
mest í skýrslunni eru þessi.
1. Kostir og gallar „stað-
greiðslu“ greiðslu skatta.
2. Nánari tillögur um samein-
ingu tryggingarbóta, og
skattgreiðslna ásamt út-
reikningum á gildandi og
breyttu kerfi.
3. Samspil virðisaukaskatts og
annars skatts.
4. Sköttun verðbólguhagnað-
ar.
5. Samspil skatta og verðjöfn-
unarsjóða.
6. Verðlagning á þjónustu hins
opinbera.
7. Verðmiðlunargjöld.
8. Samsköttun. — Sérsköttun
hjóna.
Verður það að teljast all-
merkilegt, að ekki skuli
minnst á „staðgreiðslukerfi
skatta“ nema í aukasetningum
á fáeinum stöðum.
Verður þá e. t. v. skiljan-
FV 11 1974
23