Helgarpósturinn - 16.01.1995, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 16. JANÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN ERLENT
13
Alsír
Frakkar tvístíga
Fmkkum stafar sívaxandi ógn af borgarastríðinu íAlsír og nú óttast stjóm Edouard Balladur að hryðjuverkamenn
láti enn frekartilskararskríða. Stjóm hans erhins vegartvístígandi milli þess að reyna að fara einhvers konarsátta-
leið við ofsatrúarmenn eða beita þá fullri hörku. Þess ertæplega að vænta að stefnan skýríst fyrren eftirforseta-
Franska lögreglan hefur mikinn viðbúnað og meðlimir CRS-sérsveitanna eru hvarvetna á götum stórborga.
kosningamarí vor.
„Stríðið í Alsír hefur borist yfir
Miðjarðarhafið," skrifaði dagblaðið
Le Monde um jólin, daginn eftir að
sérsveit franskrar lögreglu skaut til
bana fjóra alsírska hryðjuverka-
menn sem höfðu rænt þotu í Mar-
seille og hugðust líklega sprengja
hana yfir París. Blaðið fer ekki með
fleipur fremur en fyrri daginn:
: Enda þótt franska stjórnin þykist í
orði kveðnu ekki taka neina af-
stöðu í borgarastríðinu í Alsír, er
ljóst að Frakkar flækjast æ meir inn
í átökin.
Franskir borgarar sem dvelja í
Alsír hafa fengið að kenna á þessu
undangengna mánuði. Síðustu
mánuðina hafa sjötíu og átta út-
lendingar verið drepnir af bókstafs-
trúarmönnum t Alsír. Þriðjungur
þeirra voru Frakkar. Nú hafa átök-
in stigmagnast svo að Frakkar eru
með lífið í lúkunum að hryðju-
verkamenn hugi á frekari aðgerðir
á franskri grund. I flugritum sem
borist hafa frá Alsír og dreift er af
hernaðararmi FIS, samtaka her-
skárra hreintrúarmanna, er skrifað
að stríð gegn Frakklandi sé „heilög
skylda“. Helstu forsvarsmenn bók-
stafstrúarmanna neita reyndar að
þeir hafi hvatt til þess að stríðið
verði flutt út til Frakklands. En það
þýðir samt ekki að einhverjir með-
limir FIS hyggi ekki á siíka land-
vinninga í Frakklandi, hvað þá liðs-
menn einhverra samtaka ofsatrúar-
manna sem minna orð fer af.
Morgunheimsóknir
lögreglu
Franska stjórnin freistar þess nú
að bægja frá sér þessari hættu og
hefur rofið öll samskipti við Alsír í
lofti og á legi. Á öllum landamæra-
stöðvum hefur eftirlit verið hert og
opinberra bygginga, lestarstöðva og
biðstöðva neðanjarðarlesta er
stranglega gætt. Þeir sem eru grun-
Said Sadi: Ætla menn að láta sér
nægja að beygja sig undir þessa
ógn?
aðir um stuðning við herskáa ofsa-
trúarmenn eru leitaðir uppi hvar
sem þeir finnast. Mörgum finnst
framferði frönsku lögreglunnar
hafa keim af aðferðum lögreglurík-
is, en flestir sætta sig við að í þetta
skiptið brjóti nauðsyn lög. Lögregl-
an lætur yfirleitt til skarar skríða í
morgunsárið í úthverfum Parísar
og í öðrum stórborgum þar sem
innflytjendur eru margir og búa
þétt. Fjölmargir hafa verið hand-
teknir í þessum morgunheimsókn-
um, sumir fangelsaðir en öðrum
vísað úr landi. Ekki þykir síst
áhyggjusamlegt að í kjölfarið hefur
komist upp um nrikil vopnabúr og
er oft óvíst hvort ætlunin var að
flytja vopnin til Alsír eða nota þau í
Frakklandi.
I Frakklandi búa fjölmargir mús-
limar. Fjöldi innflytjenda frá lönd-
um íslams er talinn vera á milli
fjórar og fimm milljónir. Margir
þeirra hafa þó verið í Frakklandi í
fleiri en eina kynslóð og fráleitt er
að allir iðki trú sína. Flestir innflytj-
endur hafa enda hægt um sig og eru
ekki móttækilegir fyrir áróðri bók-
stafstrúarmanna, en frönsk yfirvöld
telja sig hafa vitneskju um að frem-
ur fámennir en þó stækkandi hópar
hafi ánetjast ofsatrúnni og séu
reiðubúnir að vinna ýmislegt ógagn
í nafni hennar. Opinberlega hafa þó
stjórnvöld reynt að gera sem
minnst úr þessari vá og þar til fyrir
stuttu síðan hélt Charles Pasqua,
hinn harðsnúni innanríkisráð-
herra, því fram að hryðjuverka-
menn efndu til síendurtekinna
árása í Frakklandi. Skoðanir hans
og rnargra annarra breyttust um
jólin.
Sálarkreppa
vegna Alsírs
Það er sama hversu hart Alsírher
gengur fram, herforingjum hefur
ekki tekist að kveða niður bókstafs-
trúarmenn sem vex ásmegin frem-
ur en hitt. Þeir heyja heilagt stríð í
anda Kóransins og það eru engir
órar að ætla að þeir nái hugsanlega
völdum í Alsír innan skamms.
Frakkar stjórnuðu Alsír í 132 ár og
fóru loks þaðan eftir mikinn hildar-
leik. Löndin tvö tengjast miklum
böndum, bæði áþreifanlegum og
andlegum, og enginn vafi ieikur á
að Frökkum kærni það mjög illa ef
bókstafstrúarmenn hrifsuðu völd-
in.
I Frakklandi búa um þrjár millj-
ónir manna af alsírskum uppruna.
Ef mikill flóttamannastraumur
brytist út i Alsír yrði Frakkland
sjáifsagður og eðlilegur áfangastað-
ur fyrir flesta sem teldu sig land-
ræka. Kannski myndu Frakkar ekki
telja sig eiga annan kost en að taka
við flóttamönnum, en víst er að
meirihluta þjóðarinnar yrði það
sannarlega ekki ljúft. En borgara-
stríðið hefur ljarri því verið leitt til
lykta og nú er það óttinn við
hryðjuverk sem er helsta stórmál í
Frakklandi.
í þjóðarsál Frakka blundar sam-.
viskubit gagnvart Alsír eftir langa
nýlendukúgun og grimmilegt stríð
sem á endanum hafði næstum
teymt Frakkland út á barm borg-
arastyrjaldar. Því er máski ekki
óeðlilegt að Frakkar eigi erfitt með
að gera upp hug sinn þegar Alsír er
annars vegar. Alain Juppé hefur
opinberlega gagnrýnt stjórnina í
Algeirsborg fyrir valdníðslu. Hann
hefur hvatt til nýrra kosninga í Al-
sír og viðræðna milli allra aðila sem
séu reiðubúnir að hafna ofbeldi.
Kosningar eru viðkvæmt mál, enda
hófst borgarastríðið í Alsír eftir að
stjórnin þar aflýsti kosningum 1
janúar 1992. Talið var útséð að ofsa-
trúarmenn myndu vinna öruggan
sigur í þeim.
Charles Pasqua er miklu her-
skárri í afstöðu sinni og fæst ekki til
að trúa því að til séu hófsamir
hreintrúarmenn sem hægt sé að
semja við. Hann vill beita herskáa
múslima í Frakklandi mikilli hörku
og styðja við bakið á þeim herfor-
ingjum sem ganga harðast fram
gegn hreintrúarmönnum í Alsír.
„Valið er á milli getu alsírsku
stjórnarinnar til að halda vanda-
málinu í skefjum og valdatöku
hreintrúarmanna,“ er haft eftir
Pasqua.
Það er aðeins flokkur Sósíalista
sem telur sig vita hvernig eigi að
fara að. Sósíalistar eru nú utan rík-
isstjórnar og víst að þeir missa for-
setahöllina í kosningum í vor. Leið-
togi flokksins, Henri Emmanuelli,
telur sig hins vegar hafa ráð undir
rifi hverju. Hann hefur hvatt til al-
gerrar stefnubreytingar í málefnum
Alsírs og segir að stuðningur
Frakka við kúgunarstefnu herfor-
ingjanna hafi ekki skilað neinum
árangri. í staðinn, segir Emmanu-
elli, er það á ábyrgð Frakka að
hvetja til þess að deiluaðilar komi
saman til sátta og samræðna með
opnum huga. Það er varla hægt að
finna neitt beinlínis rangt við hug-
myndir af þessu tagi, nerna kannski
að þær virðast alveg úr tengslum
við raunveruleikann.
Tvístígandi ríkisstjórn
Franska stjórnin er í raun klofin í
herðar niður í afstöðu sinn til Al-
sírs. Annars vegar vill hún afstýra
því að ofsatrúarmenn komist til
valda og hins vegar vill hún forðast
að gera hugsanlega framtíðar-
stjórnendur Alsírs að erkióvini sín-
um. Stjórnin hefur ekki mikið svig-
rúm, sérstaklega ekki nú þegar líð-
ur að forsetakosningum í Frakk-
landi. Öll viðleitni til að vingast við
bókstafstrúarmenn myndi vera
vatn á myllu Þjóðfylkingar Jean-
Marie Le Pen sem er mjög andsnú-
in innflytjendum. Edouard Ballad-
ur forsætisráðherra tilkynnir lík-
lega framboð sitt til forseta síðar í
þessum mánuði. Honum er mjög
annt um að hafa stuðning Charles
Pasqua í kosningunum. Sam-
kvæmt skoðanakönnunum er
Pasqua vinsælasti stjórnmálamaður
í Frakklandi og honum gæti jafnvel
dottið í hug að reyna sjálfur við for-
setaembættið.
Ofsatrúarmenn reka mikinn
áróður meðal franskra múslima, en
eðli málsins samkvæmt starfa hinir
herskáustu þeirra í skúmaskotum.
Það gera hins vegar ekki þeir sem
vilja sporna í mót framgangi ofsa-
trúarinnar og hafa þeir efnt til ým-
iss konar mótnlælaaðgerða í París.
Margir halda á borðurn þar sem er
letrað nafn Said Sadi, eins helsta
leiðtoga lýðræðissinna í Alsír. I ný-
legu viðtalí við tímaritið L’Express
dregur hann sarnan vanda franskra
stjórnvalda andspænis átökunum í
Alsír.
„Hreintrúin er afbrigði af fas-
isma sem ógnar heimsfriðnum,"
segir Sadi. Eðli málsins samkvæmt
er hún á bandi ofbeldis og upp-
lausnar. Mitt í þessari þolraun
reyna miiljónir óbreyttra borgara
að halda uppi eðlilegu lífi og starfi
svo stofnanir þjóðfélagsins hrynji
ekki til grunna. Ef það gerist verður
Alsír ekki nýtt íran, og ekki nýtt
Afganistan, heldur verður þar til ný
Sómalía sem mun raska jafnvæginu
í Miðjarðarhafslöndum. Málið
snýst um hvort menn geri sér grein
fyrir þessari ógn eða hvort þeir láti
sér nægja að beygja sig undir hana.“
-eh
byggt á L’Express og The Ecotiomist.
Franskar fegurðardísir.
Gáfnapróf
fegurðardísa
Það er ekki hlaupið að því að
verða ungfrú Frakkland, því þátt-
takendur í þeirri keppni þurfa ekki
bara að vera fagrar, heldur er líka
ætlast til að þær viti eitt og annað.
Spurningarnar sem eru lagðar fýrir
fegurðardísirnar eru meðal annars
af þessu tagi: Hvenær braust heims-
styrjöldin fyrri út? Hvernig á að
borða súpu á réttan hátt? Hvað er
kvaðratrótin af níu? Hvaða ólán
henti Kennedy forsetaiB
Jacques og Marie 1948.
Kona Delors
Fáir menn njóta núorðið meiri
virðingar í Frakklandi en Jaques
Delors, sérstaklega eftir að hann
ákvað að fara ekki í forsetaffamboð
og sagði að einn maður gæti ekki
ráðið örlögum Frakka, heldur yrði
þjóðin öll að vera með. Þessa dag-
ana velta margir fýrir sér persónu
Delors og staðnæmast ýmsir við
konu hans, Marie. Þau hafa verið
gift síðan 1948 og eiga tvö börn.
Konan þykir ekki láta mikið yfir
sér, en samt þykir hún hafa sterkar
skoðanir og margir segja að það sé
hennar vegna að Delors ákvað að
gefa ekki kost á sér.B
Frímerkið
Lennon
ogMaix
Einhverjum gæti kannski flogið í
hug, og líklega ekki að ástæðulausu,
að póstþjónustan í Kákasusríkinu
Abkhasíu sé að hæða og spotta
gamla nýlenduherrra sína ffá Rúss-
landi með því að gefa út nýtt frí-
merki. Það er nefnilega nákvæm-
lega eins og frímerki sem eitt sinn
var gefið út með mynd af þeim
Marx og Lenín. Andlitunum hefur
hins vegar verið skipt út og nú
prýða frímerkið háðfuglinn
Graucho Marx og bítillinn John
Lennon.B
Áhrifamesta fólk heims
í siðasta hefti af franska tímarit-
I inu Le nouvel observateur hafa
blaðamenn tekið sig til og útnefnt
þá fimmtíu menn sem þeir telja
áhrifamesta í heimi, meðal annars
í Qármálum, fjölmiðlum, vísind-
urn og tísku.
Verður þar einna efstur á blaði
Michel Camdessus, 61 árs
Frakki sem er framkvæmdastjóri
Alþjóða gjaldeyrissjóðsins. En af
öðrum fjármálamönnum má
nefna Hans Tietmeyer (66 ára),
bankastjóra Bundesbank í Þýska-
landi og Larry Rong (83 ára), íbúa
í Hong Kong sem á svo mikil við-
skipti við Kína að hann er kallaður
„rauði kapítalistinn“.
I heimi visindanna verða fyrstir
fyrir Hans Zacher (66 ára), for-
seti Max-Planck stofnunarinnar
Joei Robuchon þykir áhrifa-
mesti kokkur í heimi, en Sophia
Grosjman hefur skapað sextán
fræg ilmvötn.
en hún hefur á snærum sínum nær
þrjú þúsund vísindamenn og getur
státað af tuttugu og átta Nóbels-
höfum. Af hugsuðum og þeim
sem móta skoðanir í heiminum
eru til dæmis nefndir Ted Turner
(55 ára), eigandi CNN-sjónvarps-
stöðvarinnar, Howell Raines (51
árs), aðalritstjóri New York Titnes,
Joseph Ratzinger (67 ára), kard-
ínáli frá Þýskalandi sem er sagður
einn helstur vörður kaþjólskrar
trúar, og Catharine Mackinnon
(47 ára), sem er einn skeleggasti
talsmaður femínisma í heiminum.
Ekki má heldur gleyma Bill Gat-
es, eiganda Microsoft og ástralska
fjölmiðlakónginum Rupert
Murdoch.
Á sviði afþreyingar þykir Holly-
woodkóngurinn Michael Ovitz
hafa geysimikil áhrif. Þar eru einn-
ig nefndir tískuhönnuðurinn Je-
an-Paul Gaultier, matreiðslu-
meistarinn Joel Robuchon sem
eldar á veitingahúsi sínu á Poic-
aré-götu í París, kvikmyndajöfur-
inn Steven Spielberg og Sophia
Grosjman sem þykir hafa svo gott
nef að hún hefur skapað sextán
heimsfræg ilmvötn.B
Auschwitz - fimnmtíu ár
Það voru fjórar herdeildir úr
Rauða hernum sem tóku Au-
schwitz-búðirnar 27. janúar 1945.
Foringi einnar herdeildarinnar,
Vassili Petrenko er enn á lífi. í
viðtali við tímaritið Newsweek
minnist hann þessa dags: „Ég hafði
séð margt fólk hengt. Ég hafði séð
fólk drepið og brennt. En ég var
ekki reiðubúinn fyrir Auschwitz."
Það sem kom Petrenko mest á
óvart voru börnin, sum nánast í
reifum, sem höfðu verið skilin eftir
þegar Þjóðverjar flúðu í ofboði.
Sum höfðu lifað af tilraunir sem
Josef Mengele, „læknir“ búð-
anna, gerði á börnum. En það vissi
Petrenko ekki, og það var síðar að
hann áttaði sig á því að þetta var
staður þar sem börn voru drepin.
Heimurinn átti í allsherjarstríði
og þessi atburður vakti ekki mikla
athygli. Stórfrétt The New York
Times þennan dag var að sovéski
herinn sækti ákaft fram við Eystra-
salt. Vandlega falið innan um nöfn
bæja sem Rauði herinn hafði lagt
undir sig var Oswiecim, en svo
heitir Auschwitz á pólsku.
Árin á undan hafði farið þar í
gegn ein og hálf milljón rnanna, en
í janúar 1945 voru aðeins 65 þús-
und fangar eftir í búðunum. Þegar
Rússar sóttu fram úr austri fluttu
Þjóðverjar flesta burt og hugðust
drepa þá á leiðinni. Þegar Rússar
tóku Áuschwitz voru aðeins sjö
þúsund fangar eftir.
Þeir áttu einhverja útgönguleið,
ólíkt flestum sem höfðu verið
fluttir til Auschwitz. En eftir frels-
unina hélt fólk samt áfram að
deyja. Albert Grinholtz, franskur
gyðingur sem lifði af, minnist
mongólsku hermannanna sem
riðu inn í búðirnar á hesti. „Þeir
voru mjög vingjarnlegir,“ segir
hann. „Þeir slátruðu svíni og settu
það í stóran pott með kartöflum og
káli. Þvínæst buðu þeir fólkinu
sem var aðframkomið að éta.“
Fangarnir hámuðu í sig matinn,
en máltíðin hafði skelfilegar afleið-
ingar. Eftir margra ára hungur var
magafýlli næstum jafn banvæn og
hvaðeina sem nasistar gátu upp-
hugsað. ■