Helgarpósturinn - 22.02.1996, Blaðsíða 27

4-
F1MMTUDAGUR 22. FEBRÚAR1996
27
Sjálfum finnst mér ísland vera
skemmtilegasta land í heimi.
Reynsla mín er sú að eftir lang-
ar dvalir erlendis grípur mann
tómleiki og þrá eftir íslandi.
Þeir útlendingar sem maður
kynnist eru alltaf eins og missa
sig ekki á sama hátt og við. Það
er svo stutt í þetta ótamda eða
dýrið í íslendingnum. Við ger-
um engan mun á áþreifanlegum
staðreyndum og ímyndun. Ef
einhver deyr er rokið á miðils-
fund og eins flykkist fólk í ferðir
eins og þær sem eru farnar á
söguslóðir Njálu og þar stara
allir á mannautt landslag. í
Frakklandi njóta listfræðingar
og forverðir gamalla listaverka
virðingar en á íslandi eru það
öðru fremur íslenskufræðingar
og jarðfræðingar. Meðan
franskir eyða miklu púðri í að
fletta ofan af listinni - mörgum
lögum af málningu — þá eru ís-
lendingar að róta upp í gömlum
jarðlögum, grjóti og mold.
Steinahrúgur — sem enginn
raunverulega veit hvort eru
jökulruðningur eða gerðar af
mannahöndum — eru sú menn-
ingararfleifð sem okkur finnst
skipta máli. íslensk menning
liggur undir öskulagi."
Við vorum mestmegnis í
ösku framundir stríðsár,
bjuggum í torfkofum og
tuggðum skinn sem á voru
ritaðar sögur.
„Hugsaðu þér torfbæina. Þeir
voru enn eitt stefið við einangr-
unina, það er ekki hægt að fá
betri hljóðeinangrun en í torf-
bæ. Menn voru bókstaflega
með hellu fyrir eyrunum. Þess-
ar rómantísku hugmyndir, sem
héldu okkur áður saman sem
þjóð, eru orðnar æxli á þjóðar-
líkamanum og það þarf flókna
skurðaðgerð til að skera það
burt. Það er athyglisvert að ís-
lenska orðið yfir þjóð byrjar og
endar á stöfum sem eru bara til
á íslandi."
Barnakennari
og námsmaður
Eftir dvölina í Montpellier
lagði Haraldur stund á mynd-
list, enn í Frakklandi, í eitt ár.
Síðan kom hann heim og fór í
Myndlista- og handíðaskólann
og eftir það lá leiðin til Dússel-
dorf í nám í höggmyndalist.
„Svo var ég einn vetur á íslandi,
en fór þaðan aftur út til Parísar.
Veturinn hér kenndi ég börnum
í Fellaskóla sem af einhverjum
ástæðum höfðu lent í námserf-
iðleikum eða áttu við hegðunar-
vandamál að stríða. Ég lét þau
meðal annars lesa fígúratíft út
úr abstraktmálverkum."
Það er ekkert annað. “
„Það er alveg ótrúlegt hvað
kom út úr þvl. Ég lét þau gera
strik og línuteikningar á blað og
bað þau svo að segja mér hvað
væri á myndunum. Það bókstaf-
lega runnu út úr þeim sögurn-
ar.“
Það hefur auðvitað verið:
„Hér er mamma full í eldhás■
inu að detta á borð“ eða
„Hér er pabbi allsber að
syngja drykkjuvísu úti á svöl-
um .
„Það var stundum hryllilegur
kjaftur á þeim.“
Fólk hrópar á meiri list
„Verkið á Kjarvalsstöðum
sem var hannað eftir tölulegum
upplýsingum um smekk þjóð-
arinnar hleypti ferskum vind-
um inn í íslenska listumræðu,
því það er nauðsynlegt að um-
ræðan um listina sé frjó og það
verður að vera hreyfing ef hlut-
irnir eiga ekki að staðna,“ segir
Haraldur þegar við ræðum um
skoðanakönnunina sem fjallaði
um dæmigerðan listasmekk
þjóðarinnar. „Vonandi eign-
umst við þetta sögulega verk
og þá mun það standa sem ei-
lífur minnisvarði um smekk
þjóðarinnar. Annars er athygl-
isvert að skoða hvað smekkur
fólks í ólíkum löndum er í raun
líkur, en það eru sjálfsagt áhrif
frá klisjukenndum póstkortum.
Það er raunverulega allt inn-
flutt — jafnvel fegurðarskynið.
Þessi könnun vitnar ekki síst

um það að fólk hrópar á meiri
list, myndlist og bókmenntir,
en það ótrúlega er hvað fólk er
fljótt að skoða myndlist. Það
rennir augunum yfir heilu sýn-
ingarsalina á nokkrum mínút-
um ef það mætir yfirhöfuð og
lætur sér ekki bara nægja að
lesa krítíkina. Þess vegna þarf
málverk málað samkvæmt
hreinum tölustöfum til að
vekja umræðu um hvað sé
myndlist.“
Þetta vekur ná minningar
um aðra könnun sem laut að
tráarlífi íslendinga, en þar
kom fram hvað við erum af-
skaplega trúuð. Það eina var
að við tráum almennt ekki á
guð, samkvœmt kenningum
Biblíunnar, heldur einhverja
aðra guði, jafnmarga og
svarendurnir voru margir.
Er það kannski eins með list-
ina? Er verið að hrópa á ein-
hverja aðra list?
„Það er eins með listaverkið
og kirkjuna: Á þetta að vera eitt
uppi á stalli eða lifa af með því
að finna beinni farveg til fólks-
Sem er hvað?
„Aðallega hrár matur. Fiskur
og kjöt. Stundum kem ég við í
fiskbúðinni á leiðinni heim og
kaupi mér vænan fisk og borða
hann hráan með plastgaffli úti
á strætóstoppistöð."
Ég hefheyrt að þetta sé svo
agalega stímúlerandi fyrir
hausinn?
„Ekki bara fyrir hausinn held-
ur líka fyrir kynhvötina. Menn
verða víst bæði gáfaðir og
graðir.“
Ert þú þá gáfaður og grað-
ur?
„Ég myndi kannski ekki kjósa
að nota það orðalag um sjálfan
mig, en mér finnst mataræði
mjög nauðsynlegt í mannlýs-
ingum.“
Hvernig myndirðu þá lýsa
sjálfum þér?
„Á ég að fara að detta í sömu
gryfjuna og módelin í blaðavið-
tölum: „Ég er agalega löt á
morgnana og finnst hræðilega
gott að sofa út“? — Ég er ein-
rænn að eðlisfari og vinn gjarn-
an á nóttunni en svo á ég líka
því leytinu til að listamenn eru
á einhvern hátt að fjalla um
flensur eða arfgenga sjúkdóma
í umhverfi sínu.“
En listakonur leita uppi
aðra listamenn. Sjálfsagt til
að þeir geti steypt þeim í glöt-
un.
„Myndlistarmenn eru í út-
rýmingarhættu vegna þess að
konur eru orðnar í miklum
meirihluta inni á listaskólun-
um. Og þeim fjölgar frekar en
hitt. Áður var það þannig að
þetta snerist við eftir að námi
lauk og alvara lífsins tók við en
nú er málið að tilheyra minni-
hlutahópi eða hafa orðið fyrir
áfalli í æsku. Nú er gott að vera
kona í myndlistinni eða íslend-
ingur, því við erum að sjálf-
sögðu líka minnihlutahópur og
stöndum því vel að vígi. Það
gagnast okkur þó ekki ef við
ætlum að skella dyrunum á alla
útlendinga.“
Er þetta ekki gamla hús-
ráðið að geyma til mögru ár-
anna - þetta gœti komist aft-
ur í tísku?
„Þar var verið að kryfja lík. Það lagði skrítna
lykt út úr herberginu og hún blandaðist ang-
an af nýslegnu grasi. Skurðlæknarnir voru
með vindla í munninum til að kæfa lyktina en
á höndunum höfðu þeir einnota hanska. Það
var rist í líkamana frá hálsi o^niður að nára.
Svo hrærðu þeHti innyflunúmltókii eitt og
eitt stykki og lén í glamþandi stálskálar.“
L 7 / i
ins? Það sem vantar hérna er
markvissari umfjöllun um sýn-
ingar og almenn umræða um
list. Sýningarsalir eru margir
hverjir nokkuð góðir. Það sýð-
ur í mörgum pottum samtímis
og fyrir utan rótgróna sýning-
arsali er sprottið upp heilt
hverfi þar sem ekki verður
þverfótað fyrir nýjum sýningar-
sölum. Nægir þar að nefna Ing-
ólfsstræti 8, Sjónarhól og Aðra
hæð.“
Nú fœst þú við skriftir og
myndlist jöfnum höndum líkt
og margir aðrir, til dœmis
Ragna Sigurðardóttir, Ásta
Olafsdóttir og Þorvaldur
Þorsteinsson.
„Þetta eru allt greinar af
sama meiði. Myndlistarmenn
vilja leggja undir sig sem flest
svið mannlífsins og tímarnir
kalla á upplýsingastreymi þar
sem myndir og orð eru víðustu
dyrnar inn í mannshugann.
Myndlistin er orðin ópersónu-
leg og nafnlaus og texti er á
sinn hátt meira „intím“ tjáning-
armiðill. Fleiri sjá myndir af
verkum en verkið sjálft og eins
er í raun og veru markvissara
að búa til myndir úr orðum.
Það gerist í lok hverrar aldar
að ramminn splundrast og það
verður eins konar upplausn og
hlutirnir skarast."
Haraldur fór á klósettið
Er eitthvað til í Reykjavík
sem heitir villt listamannslíf
að þínum dómi?
„Það eru mest leikarar og
fjölmiðlafólk sem halda uppi
þeirri deildinni. Ég minnist
þess ekki í fljótu bragði að sjá
marga myndlistarmenn þegar
ég fer út á lífið, en ég fer líka
sjaldan. Ég fer yfirleitt á Kaffi-
barinn þegar ég fer eitthvað.
Það er klástrófóbían sem held-
ur mér í fjarlægð, tilfinningin
um skemmtiferðaskipið. Arin-
ars held ég að myndlistarmenn
séu mestmegnis komnir á ger-
laust og sykurlaust fæði.“
Á það við um þig?
„Nei, ég er á rakadrægu
fæði.“
mjög auðvelt með að vera inn-
an um fólk, þannig að þetta er
allt meira og minna dularfullt."
Dularfullt?
„Já ef þú bara vissir.“
Með hverjum býrðu?
„Ég bý með Halldóru Geir-
harðsdóttur leikkonu og henn-
ar manni. Á hæðinni fyrir neð-
an búa síðan Kommi trommu-
leikari og Dýrleif."
Þarna er Kaffibarinn lif-
andi kominn.
„Já, það væri eins hægt að
birta í Hverjir voru hvar: Halli
fór á klósettið og hitti Dýrleifu
á ganginum og Dóru á leiðinni
út.“
Flensur og
arfgengir sjúkdómar
Hvernig er það með þig
Haraldur. Ertu ekki í tygjum
við neina hjúkrunarkonu?
„Nei, ég lifi hálfgerðu munka-
lífi. Stundum er betra að vera í
einrúmi en tvíbreiðu rúmi.“
Myndlistarmenn eru mjög
orðaðir við heilbrigðisstétt-
irnar af einhverjum ástœð-
um.
„Já, þeir hafa það oft þannig.
Kannsld tengist listin þessu að
„Eigum við þá bara að vera
safn eða þjóðgarður og lifa sem
fitusprengt og gerilsneytt sýn-
ishorn af því sem klisjan segir
okkur að sé heilagt við ísland,
eins og fjallkonan eða hrein-
leikinn? Það kom mér ekki á
óvart þegar ég las að íslending-
ar væru mestu neytendur
fúkkalyfja og rotvarnarefna í
heimi. Það er eins og við viljum
hafa óbreytanlegt ástand á öll-
um sviðum, lifa í eins konar
djúpfrystum veruleika."
Heldurðu að það vœri
hœgt að gera könnun um
það sem íslendingar vildu
helst lesa og efþað yrði gert,
myndir þá treysta þér til að
vinna verkið?
„Já, það væri ekkert vitlaust
að gera þannig könnun og ég
myndi alveg treysta mér til að
skrifa bók eftir niðurstöðun-
um.“ @:£n ef ég vœri að gera
slíka könnun og spyrði þig
hvað þú vildir helst lesa í
bók. Hverju myndirðu
svara?
„Veistu, sumum spurningum
er einfaldlega ekki hægt að
svara.“
Og þá vitum við það.
áfangastaðir

sveiflast enn
Fferðahugur hefur nú gripiö margan íslendinginn. Sumarbæklingar
feröaskrifstofanna hafa flætt yfir bakka sína og fólk húkir jafnvel í
kulda og trekki fyrir utan skrifstofurnar sólarhringunum saman í von um
aö geta kríað út ódýrar feröir til útlanda. Af því tilefni stingur Helgar-
pósturinn að þessu sinni upp á ferð í ódýrari kantinum.
London er höfuðborg heimsborganna og þar ættu allir að geta fundiö
eitthvað við sitt hæfi. írski lýðveldisherinn (IRA) er þó tekinn upp á því
aftur að sprengja bombur í London, en Ijósmyndari Helgarpóstsins varð
áþreifanlega var viö það í síðustu viku að þótt Lundúnabúar séu ýmsu
vanir hafa þessi nýju sprengjutilræöi IRA haft slæm áhrif. Heyra má sír-
enuvæl um alla borg og vopnaðir veröir eru á hverju strái. En lífið geng-
ur þó áfram sinn vanagang. Undirritaður skrapp í vikuferð til London í
haust, en hann bjó þar tímabundið fyrir u.þ.b. sex árum. Endurkoman
til hinnar sílifandi borgar vakti góðar minningar. I London er hægt að
gera nánast allt sem hugsast getur. Eitt af helstu kennileitum borgar-
innar er konungshöllin, Buckingham Palace. Áhrifamikið er aö fylgjast
með varðmannaskiptum, sem þar fara fram klukkan 11:30 á hverjum
degi að aldagamalli hefö. Þinghúsið á syöri bakka Thames-ár er áhrifa-
mikil bygging og þar er einhver frægasti klukkuturn veraldar, BigBen.
Höfuðkirkja borgarinnar er St. Pauls Catliredal, sem Þjóðverjar reyndu
að jafna við jörðu í seinni heimsstyrjöldinni en tókst ekki. Höfuðkirkja
breska ríkisins er aftur Westminster Abbey, sem stendur við hið víð-
fræga Trafalgartorg. I þeirri kirkju er konungurinn til dæmis krýndur. Á
torginu er stytta með fjórum Ijónum sem verja eiga landiö fyrir erlend-
um árásarliðum. Þótt London sé ein stærsta borg Evrópu vill undirritað-
ur frekar lýsa henni sem stærsta smáþorpi heims. London er t raun
samansett úr fjölmörgum litlum þorpum, sem í gegnum aldirnar hafa
stækkað og runnið í eina heild. Hver borgarhluti hefur sín sérkenni og
allt of margir ferðamenn halda sig eingöngu í West End. London hefur
upp á miklu meira aö bjóöa. í staðinn fyrir aö þræða endilega öll hugs-
anleg söfn getur verið skemmtilegt og fróðlegt að ganga í rólegheitum
um ýmsa aðra borgarhluta. Þannig kynnist maður borginni og íbúum
hennar betur. í göngutúr um gamla borgarhlutann EastEnd og niður aö
The Docks líður manni eins og persónu í Sherlock Holmes-mynd. Þar
er til dæmis lítill og gamall bar sem heitir The Iceland pub og stendur
viö minnstu götu í London, Iceland street. Eigendur barsins hafa aðeins
ruglast í sögunni, því á merki staöarins eru mörgæsir. Á miða í glugg-
anum'eru tilmæli til útlendina um að halda sig utandyra. Blaöamaöur
komst að því að það er vegna heimskulegra athugasemda fullra íslend-
inga, sem vertarnir vilja síöur hafa inni á gafli hjá sér! Syðri hluti Lond-
on er einnig áhugaverður. Til að foröast eril dagsins er gott aö flýja á
náðir garðanna, sem eru fjölmargir. Sá stærsti er Hyde Park en sá feg-
ursti liggur út frá Buckingham-höll, Green Park. Lautarferðir þessar
geta hæglega breyst í ævintýri. Þau söfn sem vert er að skoða eru til
dæmis vaxmyndasafnið Madam Tussaud’s, Natural History Museum,
Museum ofMoving Image, Brítish Museum og Victoria & Albert Muse-
um. Seint verður sagt aö Bretar séu frumlegir matargerðarmenn, en í
London má finna gómsætan mat frá flestum menningarsvæöum
heims. í skemmtanahverfinu Soho, sem er á milli aðalverslunargötunn-
ar, Oxford street, og aðaltorgsins, Leicester Square, er Kínahverfi
London. Þar má fá góðan austurlenskan mat á vægu veröi. Þegar undir-
ritaður bjó í Lundúnum var Soho „rauða hverfið" í borginni og þótti frek-
ar sóöalegt. Nú er það aftur á móti orðiö ansi snyrtilegt og hefur verið
hreinsað svo rækilega að hverfið er nú aðeins Ijósbleikt. Trúgjarnir karl-
feröalangar ættu að vara sig á kynlífssölumönnum, því af þeim hafa
margir keypt köttinn í sekknum. Þeim sem ekki þekkja borgina finnst
oft lítið til skemmtanalífs hennar koma, sem stafar af því aö börunum
er lokað klukkan ellefu á kvöldin. Þá fer hins vegar fyrst að hitna í kol-
unum, þótt ferðamenn taki ekki endilega eftir því. Lundúnabúar hópast
þá á næturklúbbana, sem oftar en ekki eru faldir í hliðargötum svo
feröamenn taka ekki eftir þeim. Þeir eru skildir eftir á diskótekum eins
og Europe eða Hippodrome viö Leicester-torg, sem enginn Lundúnabúi
meö snefil af sjálfsviröingu stigur fæti inn í. Ef menn vilja skemmta sér
í London eiga þeir að elta innfædda en ekki hina túristana. When in
Rome... -EBE
æskuhetjan
• •
Valdimar Ornólfsson
Mikið skelfing var gaman að kveikja á út-
varpinu í gamla daga þegar Valdimar
Ömólfsson var með morgunleikfimina. Það
var svo notalegt að kúra undir sænginni og
hlusta á þennan eldhressa mann fyrirskipa
hlustendum að beygja sig og teygja, sveifla
sér og hoppa upp og niður. Maður gat ekki
varist hlátri þegar maður hugsaöi um akfeita
kalla og stiröar kellingar hamast kófsveitt við
að fara eftir skipunum Valdimars. Hann Valdi-
mar var svo ógeöslega hress á morgnana að
það hálfa heföi verið nóg. Antisportistar
skemmtu sér afskaplega vel við aö hlusta á
morgunleikfimina og þeir sem tóku þátt í
sprellinu meö Valdimari voru sannfæröir um
að morgunhoppiö reddaði deginum. Svo
spillti þaö ekki fyrir að Valdimar haföi stór-
góðan píanóleikara til að spila
undir æfingunum og í heild var
þetta sem sagt afskaplega
skemmtileg morgurihressing fyrir
hugann. Ekki er vafi á að þættir
Valdimars hvöttu marga til aö
leggja stund á líkamsrækt, en
áhugi almennings á slíkri heilsu-
bót var mun minni á árum áður
en í dag. Valdimar Örnólfsson er
líklega eini maöurinn sem hefur
gegnt starfi leikfimistjóra hjá Rík-
isútvarpinu, en því sinnti hann í
ein 25 ár eöa allt til ársins
1982. Svo var Valdimar auðvitað
einn af okkar fremstu skíða-
mönnum og fór sem þjálfari og
fararstjóri íslenskra
svigmanna á Ólympíu-
leikana í Innsbruck árið
1964. Þá er Valdimar
kunnur fyrir aö stofna
Skíðaskólann í Kerling-
arfjöllum, sem mörgum
þótti hreint glapræði á
sínum tíma, en skólinn
hefur síðan vaxið og
dafnaö jafnt og þétt. En
þeir eru margir sem
minnast Valdimars fyrst
og fremst fyrir morgun-
leikfimina, sem gerðu
hann aö heimilisvini
allrar þjóðarinnar...