Alþýðublaðið - 16.04.1975, Blaðsíða 5

ÍJtgefandi: BlaB hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson
Fréttastjóri: Helgi E. Helgason
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiöslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: SIBumúla 11, simi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10, simar 28660 og 14906
Afgreiösla: Hverfisgötu 8-10, slmi 14900
Prentun: BlaBaprent hf. VerB i lausasölu kr. 40.
WILSON I VANDA
Deilurnar um aðild Bretlands að Efnahags-
bandalagi Evrópu eru nú hafnar á ný i Bret-
landi. Ástandið minnir talsvert á átökin, sem
áttu sér stað um sama mál i Noregi ekki alls fyr-
ir löngu. Hægri menn eru yfirleitt fylgjandi að-
ildinni. Vinstri menn klofnir. Einkum er ágrein-
ingurinn harður og ákafur i breska jafnaðar-
mannaflokknum, eins og var um jafnaðar-
mannaflokkinn i Noregi á sinum tima. Spurn-
ingin er sú, hvort deilurnar um EBE verði
breska jafnaðarmannaflokknum jafn þungar i
skauti og þær reyndust hinum norska.
Harold Wilson hefur verið leiðtogi breskra
jafnaðarmanna i 12 ár. Hann tók við forystunni
af Hugh Gaitskell, sem var glæsilegur og litrik-
ur stjórnmálamaður, eins og Wilson raunar
einnig er, en gjörólikur honum að öðru leyti.
Gaitskell var baráttuglaður, stóð oft fyrir hörð
um átökum i flokki sinum og hafði jafnan betur.
Wilson er hins vegar maður málamiðlunar, sem
hefur það takmark fyrst og fremst að reyna að
halda flokknum saman. Hann hefur reynt að
forðast flokkslegar illdeilur, reynt að finna leið-
ir, sem allir gætu sameinast um, reynt að safna
ólikum skoðanahópum innan flokksins undir eitt
og sama merkið. Eining flokksins er æðsta boð-
orð Wilsons og áköfust kennisetning hans: Höld-
um flokknum saman, náum völdum á ný, höld-
um völdunum. Þetta er grundvöllur allra hans
athafna.
Þetta hlutverk, sem Harold Wilson hefur kjör-
ið sér, er ekki auðvelt. Pólitiskt litróf breska
Verkamannaflokksins er breitt og ekki er auð-
velt að varðveita einingu flokksins i stórpólitisk-
um málum eins og EBE-málinu. Þvi var það,
þegar innganga Breta i EBE stóð fyrir dyrum
fyrir nokkrum árum, að Harold Wilson var mik-
ill vandi á höndum. Flokkur hans var klofinn i
málinu. Hluti hans vildi eindregið aðild Breta að
bandalaginu. Annar hluti var þvi algerlega and-
vigur. Þvi var það, að Wilson tók sömu afstöðu
til málsins og breyskur prestur til syndarinnar.
Hann sagði nei — þótt löngunin væri fyrir hendi.
Hann sagði nei við þeim aðildarsamningum,
sem ihaldsstjórnin hafði gert — en sagðist
myndu segja já, ef hægt væri að ná hagstæðari
samningum fyrir Breta. Hvaða afstaða önnur af
hans hálfu hefði orðið til þess, að i Bretlandi
væru nú starfandi tveir Verkamannaflokkar.
En nú er aftur komið að örlagastundu i stjóm-
málalifi Harolds Wilson. Nú hefur honum tekist
að ná nýjum og — að hans áliti — hagstæðari
aðildarsamningum við EBE. Og þvi segir hann
já við aðildinni. (
En likur benda til, að meirihlutinn i flokki
hans vilji láta nei-ið gilda. Við atkvæðagreiðslu i
breska þinginu um tillögu Wilsons þess efnis að
mæla með aðildarsamningnum við þjóðina
sögðu 133 þingmenn Verkamannaflokksins já,
en 144 tóku afstöðu gegn leiðtoga sinum og rikis-
stjórn hans. Og meirihluti flokksstjórnarinnar
er sömu skoðunar. Þvi getur svo farið, að auka-
þing flokksins um EBE-málið, sem halda á siðar
i mánuðinum, taki afstöðu gegn flokksforingj-
anum og liði hans. Að málamiðlunarmaðurinn
og mannasættiririnn Harold Wilson verði undir i
sinum eigin flokki i einhverju þvi mesta stór-
máli, sem fjallað hefur verið um i breskum
stjórnmálum á siðari árum.
Hvaða afleiðingar þessar deilur kunna að hafa
i för með sér fyrir breska Verkamannaflokkinn
getur timinn einn leitt i ljós. En forystumenn
hans hljóta að vera uggandi um framtiðina.
lalþýduj
GETA MENN REITT SIG A
USA EFTIR SÍÐUSTU ATBURÐI
Bandarikjamenn hafa nú gefiB
stjórn Lon Nols i Kambódiu alger
lega upp á bátinn. Þeir vi&ur-
kenna, aB Kambódia sé nú ,,aB
skipta litum”. HvaB varBar S.-
Vietnam hefur Ford forseti enn
ekki breytt um afstöBu. 1 siBustu
örvæntingaratrennunni — tillögu
um 722 milljón dollara hernaöar-
aöstoö viö Thieu — reynir forset-
inn aö koma sökinni af þvi aö
bregöast Thieu af sér og yfir á
bandariska þingiö.
En hvernig sem Ford reynir aö
snúa sig út úr málinu, þá er þaö
staðreynd, að Bandarikin hafa
gefið Indókina upp á bátinn og á-
hrifaaðstöðu sina þar. Hinir i-
haldssömu vestur-evrópsku
stuðningsmenn hinnar fyrri
stefnu Bandarikjanna i Indókina
ganga öllu lengra. Þeir segja full-
um fetum, aö Bandarikin hafi
brugðist bandamönnum sinum i
Indókina og fullyrða, að þau svik
muni hafa mikil áhrif á afstöðu
bandamanna Bandarikjanna i
öðrum heimshlutum til þeirra.
Sumir hafa nefnt hina hröðu
sókn Þjóðfrelsisfylkingarinnar og
Norður-Vietnama i Suður-Viet-
nam páskapislarvættið. Suður-
Vietnam er lýst sem nútima Jesú
Kristi, er nú upplifi sitt Golgata.
Norður-Vietnam er Heródes, og
Bandarikin hinn þreytti Pontius
Pilatus, sem þvær hendur sinar.
Peregrine Worsthorne, hinn
sérstæði ritstjóri breska blaðsins
„Sunday Telegraph” varar
Vestur-Evrópu við i ritstjórnar-
dálki sinum: — Það er ekki rétt,
ritar hann, að Bandarikin séu
reiðubúin til þess að verja hin
vestur-evrópsku lýðræðisriki
vegna þess, að Amerikumenn
hafi afgerandi efnahagslegra eða
öryggislegra hagsmuna að gæta
þar. Raunhæfar pólitiskar rök-
semdir heimila USA að afskrifa
Vestur-Evrópu jafn léttilega og
auðveldlega og Bandarikin eru nú
reiðubúin til þess að afskrifa Suð-
austur-Asiu. Samkvæmt skoðun
Worsthorne er það aðeins ,,sið-
ferðisþátturinn” i bandariskri
utanrikisstefnu, sem gæti ábyrgst
bandariska aðstoð við Evrópu á
neyðarstundu. Þegar Bandarikin
nú „láta sig engu skipta siðferðis-
legar skuldbindingar sinar i
Asiu” er Worsthorne sannfærður
um að það bendi til „rómantiskra
viðhorfa til kommúnismans”,
sem á næsta stigi muni ógna lýð-
ræðisrikjunum i Vestur-Evrópu:
„Bandarikin eru ekki lengur
bandamaður, sem hægt er að
reiða sig á”.
Það er ekki erfitt að gera sér
meginatriðið i þessari röksemda
færslu skiljanlegt. Það, sem
skapar nú sorg i hugum ihalds-
manna er, að Truman-kenningin
er nú öll. Truman forseti fann
þessa kenningu upp og Kennedy
forseti gerði hana algilda i tima
og rúmi þegar hann kom fram
með hina takmarkalausu yfirlýs-
ingu sina: „Gerum öllum þjóðum
það skiljanlegt, hvort heldur þær
vilja okkur vel eða illa, að við
munum greiða sérhvert gjald,
bera sérhverja byrði, mæta sér-
hverjum órétti, styðja sérhvern
vin, berjast gegn sérhverjum
fjandmanni.” Johnson kom
fram með þessa indó-kinversku
túlkun á kenningunni: „Ef við
leyfum Suður-Vietnam að falla,
þá leyfum við jafnframt Suðaust-
ur-Asiu að falla — ekki á einu og
sama andartaki, heldur smátt og
smátt. Land eftir land á þessu
svæði mun þá falla i hendur
kommúnista.”
„Við getum ekki brugðist vin-
um vorum i einum heimshluta án
þess að vinir vorir i öðrum komist
i hættu. Bandarikin geta ekki
starfað þannig að vera sumum
minna traustverðug en öðrum.”
VAN THIEU, forseti S.-VIetnam. Með falli hans verða kenningar og orö
aö engu.
Þannig hljómaði domino-kenn-
ingin — i munni Kissingers ný-
lega.
Auðvitað veit Kissinger að sér-
hvert stórveldi verður að eiga sér
ýmis stig trúverðugleika. Bæði
Wilson, forsætisráðherra Breta
og Brandt, fyrrum kanslari V.-
Þýskalands, hafa sagt, að þeir
skoði það ekki sem ógnun við
öryggi landa sinna þótt Bandarik-
in hverfi frá Indókina, þvert á
móti valdi stuðningur Bandarikj-
anna við Saigon-stjórnina þeim
meiri ugg, en þótt Bandarikin létu
Indókina sigla sinn sjó.
„Trúverðugheit Bandarikj-
anna” eru ekki komin undir vilja
Amerikumanna til þess að gera
Indókfna að æfingabúðum
fyrir ný vopn og ný her-
brögð. Það þjónar ekki
„málstáð frelsisins”, að
Bandarikin haldi áfram stuðningi
sinum við Thieu — sem aldrei
hefur svo mikið sem leitt hugann
að frelsi — eða taki sér stöðu við
hlið Ky, sem nú hefur gerst liðs-
maður „And-spillingarsamtak-
anna” i Suður-Vietnam, þar sem
hann er vart óumdeildasti félags-
maðurinn. Það styrkir ekki „sið-
ferðisþáttinn i utanrikispólitisk-
inni” ef Bandarikin eru samá-
byrg um að krefjast borgara-
styrjaidar i Vietnem, sem hvort
eð er mun leiða til þess að landið
falli I hendur kommúnista. Ekki
hvað sist styrjaldarrekstur
Bandarikjanna hefur einmitt haft
þau áhrif, að þessi kommúnismi
er i augum fólksins i Vietnam
málsvari þjóðerniskenndar og
krafa um félagslegt réttlæti.
150 milljörðum Bandarikjadoll-
ara og lifum 55 þúsund banda-
riskra hermanna hefur USA fórn-
að til þess að „bjarga Suður-Viet-
nam”. Mjög fáir bandamenn
Bandarikjanna i Evrópu munu á-
saka Bandarikjaþing fyrir að
viija ekki verja 722 milijónum
dollara til viðbótar i sarna skyni.
Nelson lávarður, breska sjóhetj-
an, var mikill herstjórnandi með
lappa fyrir öðru auganu. Sá, sem
heldur, að slik viðbótaraðstoð til
Saigonstjórnarinnar muni leiða
til annars en þess að auka enn
þjáningar hinnar vietnömsku
þjóðar hlýtur að hafa lappa fyrir
báðum augum.
— Það er miklu betra að verja
raunverulega hagsmuni Was-
hington ef Bandarikin hætta að
reyna að verja þá hagsmuni, sem
ekki verða varðir, sagði „Sunday
Times” i forystugrein sunnudag-
inn 6. april sl.
TRUMAN, Bandarikjaforseti:
Höfundur dominokenningarinn-
ar.
KENNEDY, Bandarlkjaforseti:
„Gerum öllum þjóöum þaö skilj-
anlegt....
Miðvikudaqur 16. april 1975