Alþýðublaðið - 17.09.1975, Qupperneq 3

Steffnuljós
Helgi Skúli Kjartansson skrifar
o
Nautakjöts-
sevintýrið
Vitur maður á einhvern tima að hafa
kvartað yfir þvi að rónarnir komi óorði á
brennivinið. Þetta er liklega hárrétt, og
má meta það við rónana að þeir hafi þó
einhverju góðu til vegar komið. Sama má
kannski segja um nautakjötsvitleysuna
frægu, hún gerir liklega sitt til að koma
óorði á niðurgreiðslustandið allt saman,
eða öllu heldur til að vekja menn til
umhugsunar um það.
Það var annars nokkuð merkileg
ástæða sem lá til þess að farið var að
greiða niður nautakjöt. Erlendi mark-
aðurinn fyrir nautakjöt var nefnilega svo
miklu verri en fyrir kindakjöt. Nú varð of-
framleiðsla á kjöti i landinu, eitthvað varð
að flytja út, og sýnilega borgaði sig betur
að flytja út kindakjöt. Þá þurfti að haga
málum þannig að Islendingar sjálfir
keyptu allt nautakjötið, svo útflutning-
urinn yrði kindakjöt. En til að fá fólk til að
kaupa meira nautakjöt en vant er, i stað-
inn fyrir lambakjötið, þá varð að minnka
verðmuninn.
Þetta var auðvitað laukrétt hugsað, og
þótt nautakjötsútsalan i haust hafi verið
hneyksli, er það út af fyrir sig framför að
taka upp jafnar og hóflegar niður-
greiðslur á nautakjöti frekar en flytja það
út.
En ekki get ég samt að þvi gert að halda
að meiri framförværi að þvi að breyta til
á annan veg, nefnilega að framleiða bara
meira kindakjöt og minna nautakjöt.
Nei, nei, ég er alls ekki að meina að allir
eigi að fara að vera þjóðlegir og eiga
lambakjöt f hvert mál upp á gamla
móðinn. Það, hvað við étum er mál út af
fyrir sig, en hvað við framleiðum er allt
annar handleggur. Mismuninn jöfnum við
með þvi að verzla við útlönd Við seljum
til dæmis ógrynnin öll af fiski til útlanda,
og kaupum i staðinn feykn af kornmat.
Þetta er ekki af þvi við þurfum þess. Við
gætum haft fisk i alla mata og hætt að
nota kornmat nema spari: það gerðu
forfeður okkar öldum saman. Við gætum
lika dregið úr útgerðinni og notað mann-
skap og peninga til þess að rækta okkar
eigið korn hér heima: það er hægt, i
flestum árum, að minnsta kosti ef við
létum okkur lynda að nota bygg i staðinn
fyrir hveiti.
En við erum bara ekki svo vitlaus aö
haga okkur þannig. Við getum framleitt
fisk með litlum tilkostnaði eftir þvi sem
gerist i öðrum löndum, en útlendingar
geta ræktað korn sem er ódýrt á okkar
mælikvarða. Þess vegna er allra hagur að
við veiðum fisk eftir þvi sem fiskimiðin
þola og seljum hann til útlanda frekar en
éta okkur dauðleið á honum innanlands og
kaupum okkur ódýrt kornmeti i staðinn.
Ætli gildi ekki eitfhvað likt um kiötið.Nú
eru að visu margar ástæður til þess að
okkur er skynsamlegt að framleiða kjöt i
allstórum stil, jafnvel þótt sú framleiðsla
sé fljótt á litið ekki samkeppnisfær við
erlenda.En hvaða kjöt?— Auðvitað fyrst
og fremst það sem við getum framleitt á
ódýrastan hátt eftir þvi sem gerist annars
staðar. Sé nú erlendur markaður betri
fyrir kindakjöt en nautakjöt, miðað við
framleiðslukostnað hér, þá er það alveg
eins og með fiskinn og kornið að okkur
kemur betur að nota fjármagn og vinnuafl
og gróðurlendi til að rækta sauðfé en
holdanaut (að þvi marki sem bithagarnir
þola, alveg eins og með fiskimiðiní.Hvaða
kjöt við borðum er allt annað mál.Alveg
eins og við viljum borða brauð til skiptis
við fisk, þá viljum við kannski borða
nautakjöt til skiptis við lambakjöt, og þá
væri haganlegast að flytja út meira en við
höfum gert af kindakjöti og kaupa útlent
nautakjöt i staðinn. Þó við þyrftum að
borga uppbætur með lambakjötinu ofan i
útlendinga, semcumum finnst blóðugt, þá
myndum við græða meira á að kaupa
nautakjötið en við töpum á að selja
lambakjötið, við myndum sem sagt
standa upp i gróða.
Nú má ekki skilja mig svo að ég vilji
gefa út frá einhverri skrifstofu i Reykja-
vik fyrirmæli til bænda um hvað þeir eigi
að framleiða það og það árið.En það væri
haganlegt ef við gætum tengt búvöru-
markaðinn hér heima við erlenda
markaði, þannig að bændur og sölu-
samtök þeirra sæju sér sjálfkrafa hag i að
framleiða það sem bezt kemur út fyrir
þjóðarbúið.
Slika lausn væri auðvelt að finna, og
veita þó landbúnaðinum fulla vernd með
tollum, framleiðslustyrkjum og öðru sliku
ef ekki kæmi til sú merkilega kredda að
ekki megi flytja inn kjöt vegna smithættu.
Það á að vera miklu hættulegra en allar
aðrar samgöngur og verzlun, langtum
hættulegra en að flytja inn alls konar
fóðurvörur, margfalt varhugaverðara að
leyfa kjötinnflutning undir eftirliti en að
banna hann með þeim hætti sem leiðir til
verulegs kjötsmygls sem enginn fylgist
með.Þetta kunna að vera visindaleg sann-
indi af æðra taginu, en þau eru þá að
minnsta kosti svo langsótt að full ástæða
er til að vekja umræður um málið til að fá
það útskýrt.
f # Dagsími til kl. 20: 81866
frettabraðunnn
Er bfHinn nauðsyn?
..Aðalumræðuefni okkar á aðal-
fundi bilgreinasambandsins
á laugardaginn var um verð-
lagsmál, simamál og horfur i
bilainnflutningi,” sagði Geir Þor-
steinsson nýkjörinn formaður bil-
greinasambandsins við blaða-
menn. ,,Þar inn i spunnust um-
ræður um bifreiðavarahluti o.fl.”
hélt hann áfram. Flutt voru tvö
erindi. Guðmundur Haraldsson,
starfsmaður Brunamálastofnun-
arinnar ræddi um brunavarnir á
bilaverkstæðinu.
Þá flutti Ingimar Hansson,
vélaverkfræðingur erindi, sem
hann nefndi „Fyrirbyggjandi við-
hald bila”. Fram kom i erindi
Ingimars, að skoða skyldi bila
eftir ákveðnum kerfum og freista
þess að gera við allt, sem tekið er
að láta á sjá, áður en bilun er orð-
in staðreynd. Ingimar benti á, að
kerfið væri fyrst og fremst i þvi
fólgið, að skoðunarmenn þekktu
gjörla alla viðkvæma hluti i biln-
um. Hann taldi og að nauðsyn-
legt væri, að bifvélavirkjar önn-
uðust smurningu bifreiða, þar eð
það væri fyrst og fremst kunn-
áttustarf. Benti hann á reynslu
sina, bæði við strætisvagna Rvik-
ur og Kópavogs, og taldi að með
sliku eftirliti, sem framkvæmt
væri vikulega, væri unnt að kom-
ast hjá meiriháttar bilunum.
Hefði komið i ljós að bilanir hefðu
minnkað um 1/3 við slikt eftirlit.
Þá benti Ingimar á, að mikil
nauðsyn væri fyrir verktaka með
stór verk, að gefa þessu gætur.
Ingimar vakti og athygli á, að
brennsluolia væri yfirleitt óhrein
og ylli truflunum á gangi véla.
Mætti sneiða hjá þvi með þvi að
láta oliuna standa i tönkum um
tima fyrir notkun.
Þá flutti Sigurður Helgason
rekstrarhagfræðingur, erindi um
rekstrarhagræðingu á bilaverk-
stæðum.
Kynntir voru á fundinum lim-
miðar, sem bilgreinasambandið
hefur látið gera og letrað er á
„Bill er nauðsyn”. Er ætlunin að
dreifaþeimá næstu tveim vikum.
Kjörnir voru tveir heiði^rsfé-
lagar sambandsins, þeir fýrstu,
Óli M. Isaksson og Kristinn
Guðnason. Gjöf til bflaverkstæðis
i Eyjum var einnig afhent, frá
Vinnuveitendasambandi bil-
greina i Sviþjóð.
Tilkynnt var, að Fram-
kvæmdastofnunin hefði ákveðið
að veita kr.400 þús.til úttektar
stöðu bilaverkstæöa á Vest-
fjörðum og Austfjörðum.
Bílgreinasambandið áréttar
fyrri áskoranir sinar um stór-
bætta simaþjónustu úti á landi,
sem sé bifreiðaeigendum mjög
bagaleg,” lauk Geir Þorsteinsson
ræðu sinni.
Færeyingar gráð-
ugir í sviðin
Færeyingar virðast sérstaklega
áfjáðir i sviðin okkar og af slátrun
siðasta hausts hafa verið seldir
90000 sviðahausar til Færeyja eða
um 100 lestir.
Þá eru Færeyingar ekki siður
hrifnir af dilkakjötinu og hafa
keypt hér mikið magn af þvi sið-
ustu 15 árin, að þvi er segir i Sam-
bandsfréttum.
Siðustu ár hafa þeir yfirleitt
keypt 6—700 lestir á haustin og
hafa kaupendur i Færeyjum sent
eigin skip til Austfjarðahafna eft-
ir kjötinu.
Hefur þetta komið sér vel fyrir
sláturleyfishafa á Austurlandi,
þar sem það hefur létt á geymslu-
þörfinni þar heima fyrir.
Sérnám í geð-
hjúkrun að
hefjast
Þann 1. október hefst hér á
landi i fyrsta skipti
framhaldsnám i
hjúkrun á vegum og undir yfir-
stjórn menntamálaráðuneytisins.
Áður hefur verið um að ræða nám
sem skipulagt hefur verið af hin-
um ýmsu sjúkrahúsum, þ.á.m.
skurðstofuhjúkrun og svæfingar.
Það er Nýi Hjúkrunaskólinn
sem hefur kennslu i geðhjúkrun
fyrir hjúkrunarfræðinga. Þetta
framhaldsnám hefur verið lengi i
deiglunni og hefur félagsdeild
geðhjúkrunarfræðinga innan
Hjúkrunarfélagsins lengi unnið
að þvi jað kleift ýrði að stunda
þetta framhaldsnám hér heima.
Þátttaka islensks hjúkrunar-
fólks i þessu nén&i hefur farið
frai^ úr öllum vonum, og munu
23—24 hefja námið i haust.Námið
mun standa i 15 mánuði og stefnt
er að þvi að lengja þírð i tvö ár.
Kennslan verður bæði bókleg og
verkleg og verður hún sniðin að
norskri fyrirmynd, en Noregur
einn Norðurlandaþjóða rekur sér-
skóla á þessu sviði og standa þeir
mjög framárlega á sviði geð-
verndarmála. Bóklega kennslan
fer fram i hinu nýja húsnæði skól-
ans, en verklega hlutann sækja
nemendur á Barnageðdeildina
við Dalbraut, Geðdeild Borgar-
spitalans og á hinar ýmsu deildir
Kleppsspitalans. Þá hefur verið
fenginn til landsins norskur kenn-
ari sem starfa mun við skólann og
stuðla að uppbyggingu hans á
sviði geðhjúkrunar.
Þetta geðhjúkrunarnám verður
sniðiðeftir ströngustu kröfum um
slikt nám og reynt að búa þannig
um hnútana að gæði námsins
verði slikt að menntunin verði
gjaldgeng i öllum aðildarlöndum
Alþjóða heilbrigðisstofnunarinn-
ar, WHO.Að sögn Mariu Péturs-
dóttur hafa allir þeir aðilar, sem
leita hefur þurft til vegna náms-
ins, brugðist vel við.
Heildarsafn
Jakobs
Thorarensen
I júli sl. gaf Almenna Bókafé-
lagið út heildarsafn rita Jakobs
Thorarensen. Heildarsafnið er
sex bindi, sem i eru 36 smásögur,
á fimmta hundrað ljóð og leikrit,
sem aldrei hefur komið áður út á
prenti.
Eins og kunnugt er lést Jakob
Thorarensen i Rvik árið 1972, þá
86 ára gamall. Síðustu tvö árin
fyrir andlát sitt hafði hann unnið
að útgáfu þessari ásamt Baldvin
Tryggvasyni framkvæmdastjóra
Almenna Bókafélagsins. Ekki
tókst þeim að ganga frá útgáfunni
fyrir andlát Jakobs, og t6ku þá
við undirbúningnum þeir Eirikur
Hreinn Finnbogason og Tómas
Guðmundsson. Þeir völdu ljóð og
sögur iheildarsafnið, þvi ekki var
unnt að birta öll ritverk Jakobs i
þessari heildarútgáfu. Einnig rita
þeir Tómas og Eirikur Hreinn
ihngangsórð og eftirmála af rit-
unum.
Jakob Thorarensen hefur verið
nefndur einfari meðal fslenskra
skálda og voru viðhorf hans til
mannlifwog bókmennta ekki álit-
in i samræmi við það, sem mest
var J tisku um hans daga. Hins
vegar náði Jakob þó nokkrum
vinsældum og þá einkum meðal
bænda. Háðið notar Jakob tölu-
vert i skáldskap sinum og er
kimni hans all sérstæð.
Á blaðamannafundi, sem Al-
menna Bókafélagið hélt i tilefni
útgáfunnar, voru viðstaddar eig-
inkona Jakobs, Borghildur Bene-
diktsdóttirog dóttir hans. Laufey.
A fundi þessum kom fram, að út-
gáfa á vegum A.B. mun ekki
verða minni á þessu ári en þvi
síðasta, en Baldvin Tryggvason
framkvæmdastjóri A.B. lét i ljós
ugg sinn yfir þvi, hve afþreying-
arbókmenntir svokallaðar væru
orðnar snar þáttur i bókmennta
lifi Islendinga. Almenna Bókafé-
lagið hefur ekki ætlað sér að láta
undan þessari leiðu þróun, en
vinna hatrammlega gegn henni
með þvi að gefa út æðri bókmenn-
tir.
Verkfall í
siáturhúsi
Sauðárkróks
Starfsfólk sláturhússins á Sauð-
árkroki hefur boðað verkfall frá
24. þ.m. I simtali i gær sagði
Jón Karlsson form.Verkamanna-
fél. Fram á Sauðárkróki að um
væri að ræða það að starfsfólkið i
sláturhúsinu á Sauðárkróki sætti
sig ekki við að vinna við lakari
kjör en gerist i öllum öðrum
keðjusláturhúsum.Frá þvi að slik
hús hófu starfsemi sina hefur
verið samið sérstaklega á hverju
ári.Það sem við viljum er einfald-
lega það að þessir samningar séu
sem likastir samningum annarra.
Það sem einkum ber á milli er
tvennt, annars vegar hliðstæðar
taxtatilfærslur og tiðkast og hins-
vegar að starfsfólkið fái fæði ann-
að hvort fritt eða á mjög niður-
settu verðiÞaðerekkert i kröfum
okkar sem ekki er i samningum
annarra sem þessi störf vinna og
eðlilegt hlýtur að teljast að sam-
ræmi riki i þessum málum um
landið allt. Þær taxtatilfærslur,
sem um ræðir og verkalýðsfélag-
ið telur vera tilkomnar vegna
reynslu i starfi kallar viðsemj-
andi okkar yfirborganir, sagði
Jón að lokum.
AlþblJiafði samband við slátur-
leyfishafann Kaupfélag Skagfirð-
inga og sagðist kaupfélagsstjór-
inn Helgi Rafn Traustason ekkert
vilja um þetta mál segja hinsveg-
ar, gengi drápið vel.
UH UIj SKAK iUIUPIR
KCRNELÍUS'
'a JQNSSON
‘ SKÖLAVORÐÚSUtjÖ
8ANKASIR< 116
Í^1H,SH81860Ó
Miövikudagur 17. september 1975.
Alþýðublaðið