Alþýðublaðið - 27.07.1976, Side 11

SJÖNARMIB 11
bteHu Þriðjudagur 27. júlí 1976.
Styttri vinnutími -
Ráð gegn atvinnuleysi
Styttri vinnuvika
gæti orðið ein afleiðing
þess efnahagsaftur-
kipps, sem tröllriðið
hefur hinum vestræna
heimi undanfarin ár.
Þetta hljómar þver-
stæðukennt á timum
þegar flestir, sem
vinnu hafa á annað
borð, hafajneiri áhuga
á að halda starfi sinu,
en að reka áróður fyrir
auknum fristundum.
Reyndar eiga nálega 15
milljónir manns i þró-
uðustu löndum heims
— löndunum 15, sem
skipað hafa sér undir
merki Efnahagssam-
vinnu- og þróunar-
stofnunar Evrópu
(OECD) — i harðri
baráttu fyrir minni fri-
stundum. Þetta fólk
gengur atvinnulaust.
Samtmáfinna fordæmifyrir
þessu: á kreppuárunum á f jóröa
áratugnum varö krafan um
styttri vinnuviku vinsælt kjör-
oröá þeim forsendum, aö þeirri
litlu atvinnu, sem væri aö hafa,
bæri aö deila meöal sem allra
flestra.
,,Ekki eyri verri hag”
I huga verkamannsins hafa
vinnutiminn og vinnulaunin
löngum togast á, eins og kjörorö
námaverkamanna i Bretlandi,
sem hratt af staö allsherjar-
verkfallinu 1926: Ekki minútu
lengri dag — ekkieyri verri hag
— leiddi glöggt i ljós. Banda-
rikin létu undan þessum
þrýstingi 1938 og bönnuöu lengri
vinnuviku en 40 stundir. Nú,
þegar spár um endalok aftur-
kippsins virðast bera meiri vott
um óskhyggju en raunsæi,
stinga sömu röksemdirnar aftur
upp höfðinu.
Jack Jones, framkvæmda-
stjóri brezku Flutningaverka-
mannasambandsins kom þeim
á framfæri i febrúar á fundi
framkvæmdanefndar Evrópska
verkalýðssambandsins (ETUC)
i Brussel. Jones, sem ýmsir full-
yröa aö sé valdameiri i brezkum
stjórnmálum en James Callag-
han, trúir þvi staðfastlega að
styttri vinnuvika sé ein lausnin
viö þvi vaxandi atvinnuleysi,
sem á rætur að rekja til tækni-
þróunar og breytinga á atvinnu-
samsetningunni.
t kringum launa-
stefnuna.
Jones hefur öflugan stuöning
kjararannsóknarnefndar sam-
bandsins, sem er ein áhrifa-
mesta félagsmálarannsóknar-
stofnun landsins. Bob Harrison,
forstööumaður hennar, og sá
sem haföi umsjón með fram-
setningu Markmiös 35 — rök-
færslu sambandsins fyrir
styttingu vinnudagsins segir:
„Viö eigum i nokkrum vanda
meö aö koma málstaö okkar á
framfæri hér i Bretlandi, vegna
núverandi launastefnu okkar,
(sem takmarkar hækk'anir á
vikukaupi viö minna en isl. kr.
1400.) Atvinnurekendur lita þá
betta sem aðferð okkar til að
fara i kringum launastefnuna,
sem auövitað er fráleitt.”
35 stunda vinnu-
vika.
Harrison segir aö rannsóknir
sýni, að þau lönd sem styzta
hafa vinnuvikuna — Sviþjóö,
Noregur, Austurriki — hafi
staöiö bezt af sér efnahagsaft-
úrkippinn. ,,Það er enginn til-
viljun að þau hafa mesta fram-
leibni og minnst atvinnuleysi,”
segir Harrison, sem einnig held-
ur þvi fram að styttri vinnuvika
auki framleiðni án hækkunar á
einingarkostnaði. Jones leggur
til að dregið verðu ur vinnu-
vikunni á tveggja ára timabili,
þannig að árið 1978 verði 35
stunda vinnuvikan komin á i
Bretlandi.
Tillaga Jones um 35 stunda
vinnuviku hefur þó fengið held-
ur kaldar móttökur, einkum i
V-Þýzkalandi og hjá
EBE-ráðinu. V-Þjóðverjar eru
þeirrar skoðunar að leiðin til að
fækka i 5,3 milljóna skara hinna
atvinnulausu sé aukin fjár-
festing og framleiðni.
6 milljónir atvinnu-
lausra.
Samtsem áður tók ETUC upp
kröfuna um 35 st. vinnuviku (og
fimmvikna launað ársleyfi)
sem markmið i baráttu þess til
að minnka biðröð atvinnu-
leysingjanna sem i V-Evrópu
einni telja fullar sex milljónir.
En forseti ETUC Heinz Oskar
Vetter, frá DGB, vestur þýzka
alþýðusambandinu, litur á á
styttingu vinnuvikunnar sem „-
siðasta úrræði”. Evrópusam-
bandið, san hefur innan sinna
vébanda 31 miiljón verkamanna
i 19 löndum, er frekar á þeirri
skoðun, að skerðing yfirvinnu
og niðurfærsla eftirlaunaaldurs
séu áhrifarikari til að draga úr
atvinnuleysi.
EBE-ráðið, framkvæmda-
nefnd Efnahagsbandalagsins,
virðist sammála þessu. I ráð-
gefandi álitsgerð.sem það sendi
frá sér i marz sl., sagði það að
ráðning fleiri verkamanna og
samdráttur yfirvinnu ásamt
skorðum við frekarainnstreymi
farandverkafólks, væru væn-
legri til árangurs.
40 stunda múrinn.
Einn fremsti og kunnasti leið-
toginn i alþjóöahreyfingunni,
dr. Charles „Chip” Levinson, er
sama sinniö hvað yfirvinnuna
snertir. En jafnframt styður
hann 35 st. vinnuvikuna. Levin-
son, sem er framkvæmdastjóri
Alþjóðasambands efnaiðnaðar-
verkamannasambandsins
(ICF) segir:
„Við höfum veriö i farar-
broddi með þessa kröfu árum
saman: 35 st. vinnuvika eða
minna er reyndar stefnuskrár-
markmið, sem viö höfum lengi
keppt ab. Við höfum þegar brot-
izt i gegnum 40 st. múrinn i
löndum eins og Italiu, Belgiu og[
V-Þýskalandi, þar sem raun-
verulegur vinnutimi er miklu
skemmri en þær 40 st. sem
samningar gera ráö fyrir.”
5 vakta fyrir-
komulag.
Levinson segir aö hjá efna-
iðnaðarverkafólki i vaktavinnu
sé 40 st. vinnuvika „hreint ekki
til”. ICF er reyndar að reyna að
koma á fimm vakta fyrir komu-
lagi á sólarhring i stað fjögurra,
sem mundi stytta vinnuvikuna i
32 stundir.
RÖkin fyrir skemmri vinnu-
viku byggjast þó ekki eingöngu
á þeim æskilegu áhrifum, sem
hún hefði á biðröðina framan
við útborgunarskrifstofur at-
vinnuleysisstyrkjanna. Margir
eru þeirrar skoðunar, að ef tak-
lengra frí -
vinnutiminn verður örugglega
styttur, hvort sem þvi verður
náð með styttri vinnudegi eða
styttri vinnuviku eða auknum
fridögum. Baráttan fyrir styttri
vinnutima hófst fyrir 150 árum
siðan, en það var ekki fyrr en
árið 1919 að alþjóðleg samþykkt
varundirrituð. Með henni var 48
stunda vinnuvikan innleidd, og
strax árið 1922 var hún orðin al-
menn regla um alla V-Evrópu.
Ekki minnkandi
framleiðni.
ast eigi að fyrir byggja firringu
sem afleiðingu af tilbreytingar-
lausu endurtekningarstarfi,
verði aö stytta vinnuvikuna.
Tapaður vinnutimi
vegna veikinda.
„Við erum betur á okkur
komnir likamlega nú, en fyrir 50
árum siðan”, segir Murray, „en
þó töpum við meiri vinnutima
vegna veikinda. Orsakirnar
liggja, að minu áliti, i eðli
vinnunnar, hraða breytinganna,
og i öllum þeim þáttum, sem al-
mennt ýta undir streitu”.
Murray sagði nýlega i viðtali
við timarit WHO (Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunar SÞ), að
þar sem ekki væri hægt að upp-
ræta leiðindi og tilbreytingar-
leysi, gætu lengri sumarleyfi og
fjarvistarleyfi leyst vandann.
En hann bætti við: „Vandinn er
bara sá, að það er ekki nokkur
leið að skera ótvirætt úr um
hversu holltfri er þér: reyndar
er engin sönnun fyrir þvi að fri
geri nokkrum manni gott.”
A hinu er enginn vafi, að
Siðan hefur unnum stundum á
viku fækkað smátt og smátt,
aðallega með samningum. Þó
fer þvi viðs fjarri þann dag i
dag, aö jafnvel helztu iðnvæddu
rikin hafi lögleitt 40 st. viku, svo
sem sjá má af viðtækri athugun
sem nýlega var gerð af Alþjóða-
vinnumálastofnuninni (ILO) og
gefin var út sl. ár.
Stytting vinnuvikunnar leiðir
ekki til minnkandi framleiðni,
segir ILO-skýrslan. í Austurriki
jókstframleiðnin um 8%, þegar
vinnuvikan var stytt úr 45
stundum I 43. Og i Japan leiddi
hver 1% minnkun vinnustunda
á sjöunda áratugnum til sam-
svarandi 2,5% framleiðni-
aukningar.
Þetta er þó ekki eina leiðin til
aðná fram skemmri vinnuviku.
Brezkir námuverkamenn náðu
henni fram fyrir allt landið
1974, þegar rikisstjórn Eswards
Heath innleiddi 3ja daga (24
stunda) vinnuviku til að spara
orkugjafa meðan á verkfalli
þeirra stóð. Það skritna kom i
ljós að meðan þessar ráðstafan-
ir voru igildi,hélzt framleiöslan
i 80% af eölilegri framleiðslu -L
sem gæti gefið röksemdum Jack
Jones aukið gildi.
i