Alþýðublaðið - 19.08.1976, Qupperneq 6

6 ÚTLÖND
Fimmtudagur 19, ágúst 1976 i ss&r
VANDAMÁL
STALlNS
Fyrir 35 árum hófust hin feiknalegu átök
tveggja risavelda á meginlandinu, Þýzka-
lands og Sovetríkjanna. Það hefur verið
f jallað um þessi vinaslit f rá ýmsum hliðum í
óteljandi blöðum og tímaritum frá því að
síðari heimsstyrjöldinni lauk. Ein þeirra
spurninga, sem vakti snemma athygli fræði-
manna, er þessi: Hvers vegna ákvað Hitler
að ráðast á Sovefríkin hálf u öðru ári eftir að
joeir Stalín gerðu með sér vináttusáttmála og
leynilegan samning um skiptingu í austri?
Hvers vegna einbeitti Hitler sér ekki f yrst og
fremst gegn Stóra-Bretlandi? Menn eru
næstum sammála um tilgang Hitlers nú: Að
slá sverðið úr brezkum höndum á megin-
landinu. Þar sem Hitler hafði ekki tekizt að
þvinga Stóra- Bretland á hnén eftir síðsumar
og haust 1940 og innrás var óhugsandi, hlaut
að borga sig að koma i veg fyrir, að Sovét-
ríkin gætu gengið í lið með Bretum seinna.
Hitler áleit, að vegurinn til vesturs lægi þar
með opinn.

Síöustu árin hafa komið fram aö Stalin hafi ekki aöeins grun-
upplýsingar, sem benda til þess, ,að,heldurhreinlega vitaö, hvaö
Lögtök
Eftir kröfu tollstjórans i Reykjavik og að
undangengnum úrskurði verða lögtök lát-
in fram fara án frekari fyrirvara, á kostn-
að gjaldenda en ábyrgð rikissjóðs, að átta
dögum liðnum frá birtingu þessarar
auglýsingar, fyrir eftirtöldum gjöldum:
Áfölínum og ógreiddum skemmtana-
skatti og miðagjaldi svo og söluskatti af
skemmtunum, vörugjaldi af innlendri
framleiðslu, skipulagsgjaldi af ný-
byggingum, söluskatti fyrir april, mai og
júni 1976, svo og nýálögðum viðbótum við
söluskatt, lesta-, vita- og skoðunargjöld-
um af skipum fyrir árið 1976, gjaldföllnum
þungaskatti af disilbifreiðum samkvæmt
ökumælum, almennum og sérstökum út-
flutningsgjöldum, aflatryggingasjóðs-
gjöldum, svo og tryggingaiðgjöldum af-
skipshöfnum ásamt skráningagjöldum.
Borgarfógetaembættið í Reykjavik,
18. ágúst 1976.
Hitler ætlaðist fyrir. Hvers
vegna voru Rússar ekki betur
undir búnir, þegar Hitler lét
herislhaogflugvélarhefja risa-
árásina 22. júni 1941?
Stalín fékk uggvænlegar frétt-
ir næstu mánuöi á undan meö
njósnurum sinum, góöri utan-
rikisþjónustu og aövörunum frá
stórveldum vesturlanda. Allir
vita, hvað erfitt er aö vega og
meta aövaranir. Utanrlkisþjón-
usta Noregs fékk t.d. viö ýmis
tækifæri ábendingar um yfir-
vofandi innrás, en innrásin lét á
sér standa, og þvi tóku menn
þessu meðvaxandivantrú.Stal-
in fékk lika alls konar aövaranir
allt frá árinu 1940, sem gátu
bent til þess aö fariö væri aö
slettast upp á vinskapinn.
Spenna haföi myndazt i viö-
skiptum landanna og viö af-
hendingu hráefna og tækniút-
búnaðs.
En Rússamir höf öu lagt
sig 1 lim a til aö foröast alvarleg-
ar deilur. Þaö var ekki fyrr en
Mólotov kom til Berlin miöjan
nóvember 1940, sem Stalin fékk
aö vita meö vissu, hvernig
málin stóöu. Þaö sést bezt á þvi,
að Rússar endurnýjuöu kröfu
sina um Finnland skv. vináttu-
sattmálanum frá september
1939. Litli nágranninn i austri
var eitt af áhugamálum Rússa.
Utanríkisráðherrann, Mólotov, og Stalín. Spila þeir
líka póker um aðvaranirnar um endalok Pókersátt-
málans?
Hvað vakti fyrir Hitl-
er?
Mólotov var slunginn og góöur
samningamaöur. Hann lét ekki
hástemmdar áætlanir lokka sig,
heldur beindihannathyglinni aö
því sem nauösynlegra var,
óleystum vandamálum Sovét-
rikjanna og Þýzkal. Þessum
vandamálum varö aö ryöja úr
veginum áöur en unnt væri aö
ræöa hugsanlega skiptingu
þess, sem Hitler kallaöi brezka
hrunveldið. Brot úr samræöun-
um sýna, hvilika áherzlu Hitler
og Ribbentrop, utanrikisráö-
herrann, lögöu á þaö að breyta
umræöuefninu. Hitler lagöi
megináherzluna á aö afmarka
skiptingu heimsins. Þaö segir
sigsjálft, aöhannvarum leiöaö
fiska eftir fyrirætlunum Rúss-
anna.
Hitler var viss i sinni sök,
þegar rússneski utanrikisráö-
herran fór. Sá ótti, sem hann
haföi fundiö þegar i ágúst, út af
vaxandi áhrifum Rússa í Finn-
landi, var ekki ástæöulaus.
Samt ætlaöi hann aö biöa eftir
viöbrögöum Stalins, sem sáust
tæpum hálfum mánuöi siöar.
Stalin kraföist þess, aö fjögur
skilyröi yröu uppfylit, ef hann
ætti aö undirrita fjórvelda-
samninginn meö Þýzkalandi,
Italiu og Japan. Fyrsta var
Finnland. Út meö alla þýzka
heri þaöan. Fyrsta skilyröiö
nægöi. Hitler var ekki lengur i
vafa. Hann varö aö hefja hern-
aðaraögeröir, þvi fyrr, þvi
betra.
Frestur á aðgerðum
Hitler haföi upprunalega ætl-
að aöráöast inn i landiö I byrjun
mai, en ýmis vandamál
steöjuöu aö næsta mánuöi, ekki
slzt vegna framkomu
Mussolinis viö Hellas. Hitler
neyddisttil aö skipuleggja auka
herferö til Balkanskaga. Og
dýrmætar vikur liöu.
Þaö má vera aö frestur þessi i
framkvæmdum hafi átt sinn
þátt I þvi, aö Stalin trúS ein-
faldlega ekki á þær aövaranir
sem hann f ékk um þýzka innrás.
Þaö var nauðsynlegt aö hefjast
handa snemma sumars, ef inn-
rás I austur átti aö heppnast.
Annars myndu haust og vetur
fljótlega ganga i garö. Þaö
nægöi aö minna á innrás
Napóleons 1812 til aö sjá, hvilik-
ar afleiöingar slftt gæti haft. I
augum Rússa var ósennilegt, aö
Þjóöverjar geröu slika innrás
eftir mánaöamót mai-júni.
Þó aö slik árás virtist ósenni-
leg grundvallarlega séö heföi
samt veriö léttúöugt aö útiloka
möguleikann. Þvi i mai jukust
aövaranirnar stööugt.
I Kreml 23. ágúst 1939. Erkióvinirnir hafa bundizt vin-
áttuböndum. Von Ribbentropog Stalín brosa blítt eftir
undirskriftina.